.
Udzieliliśmy ponad 127,5 tys. porad prawnych i mamy 14 468 opinii Klientów
Zadaj pytanie » Zadaj pytanie »

Indywidualne Porady Prawne

Masz problem prawny i szukasz pomocy?
Kliknij TUTAJ i opisz nam swój problem w formularzu.

(zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje)

Warunek jako element treści czynności prawnej

Autor: Karol Jokiel

Artykuł omawia możliwości zastosowania oraz przesłanki skuteczności zastrzegania warunku w umowie lub innej czynności prawnej.



Warunek jako element treści czynności prawnej

Masz podobny problem? Kliknij tutaj i zadaj pytanie.

Warunek jako element treści czynności prawnej

W polskim prawie cywilnym przez pojęcie warunku rozumieć należy okoliczność przyszłą a zarazem niepewną, od której zaistnienia zależy skuteczność czynności prawnej (np. umowy).

 

Warunek, jako element treści czynności prawnej, regulują przepisy art. 89-94 Kodeksu cywilnego – ustawy z dnia 23.04.1964 r. (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.). Z przepisów tych wynika podstawowy podział warunków na:

 

  1. warunek zawieszający – wyraża się w tym, że w razie jego nastąpienia powstaje skutek prawny czynności prawnej (np. darowizna samochodu dziecku z zastrzeżeniem ukończenia przez nie roku szkolnego bez oceny niedostatecznej),
  2. warunek rozwiązujący – wyraża się zaś w tym, iż jego ziszczenie się powoduje wygaśnięcie skutku czynności prawnej (np. przedłużenie umowy spółki z zastrzeżeniem osiągnięcia zysku w danym roku obrotowym).

 

Zgodnie z przepisem art. 89 K.c., „z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych albo wynikających z właściwości czynności prawnej, powstanie lub ustanie skutków czynności prawnej można uzależnić od zdarzenia przyszłego i niepewnego (warunek)”.

Niedopuszczalność warunku przy zbywaniu nieruchomości

Ustawowymi wyjątkami, o których wspomina cytowany przepis, a więc gdy zastrzeganie warunku jest niedopuszczalne (uważane za nieistniejące), są przykładowo: niedopuszczalność warunku przy zbywaniu nieruchomości (art. 157 § 1 K.c.) oraz ustanowieniu spadkobiercy w testamencie (art. 962 K.c.). Właściwość czynności prawnej przemawia z kolei za niedopuszczalnością zastrzegania warunku przy okazji uznania dziecka czy zawarcia małżeństwa.

 

Należy zauważyć, że zgodnie z przepisem art. 94 K.c.: „Warunek niemożliwy, jak również warunek przeciwny ustawie lub zasadom współżycia społecznego pociąga za sobą nieważność czynności prawnej, gdy jest zawieszający; [bądź też] uważa się [go] za nie zastrzeżony, gdy jest rozwiązujący”. O warunku sprzecznym z zasadami współżycia społecznego możemy mówić, jeśli w świetle całokształtu obowiązujących norm etyczno-moralnych, zostałby on uznany za niedopuszczalny (np. uzależnienie zapłaty wynagrodzenia od kradzieży samochodu). Z kolei warunek niemożliwy to taki, którego spełnienie w żadnych okolicznościach nie jest możliwe (np. zbudowanie perpetuum mobile – samonapędzającej się maszyny). Przykłady warunków sprzecznych z ustawą podano już powyżej.

 

Ziszczenie się warunku nie ma mocy wstecznej, chyba że inaczej zastrzeżono w umowie stron. Zatem zasadniczo to z chwilą spełnienia się warunku oświadczenie woli z mocy samego prawa staje się zatem skuteczne (przy warunku zawieszającym) lub odpowiednio bezskuteczne (przy warunku rozwiązującym).

Dokonanie darowizny pod warunkiem

Konsekwencją omówionej powyżej okoliczności jest unormowanie przepisu art. 92 K.c. – „Jeżeli czynność prawna obejmująca rozporządzenie prawem (np. darowizna, sprzedaż itd.) została dokonana pod warunkiem, późniejsze rozporządzenia tym prawem tracą moc z chwilą ziszczenia się warunku o tyle, o ile udaremniają lub ograniczają skutek ziszczenia się warunku”.

 

Innymi słowy, fakt dokonania czynności prawnej rozporządzającej prawem z zastrzeżeniem warunku nie wyłącza prawa nią objętego z obrotu cywilnoprawnego. Takie prawo można zbyć, przenieść, obciążyć lub wyzbyć się go w jakikolwiek sposób przed ziszczeniem się warunku. Z chwilą jednak ziszczenia się tego warunku rozporządzenie takie traci moc w zakresie, w jakim udaremnia lub ogranicza skutek ziszczenia się warunku. Jeżeli więc ten, kto darował rzecz (np. samochód) pod warunkiem zawieszającym, następnie rozporządził nią na rzecz innej osoby, wykorzystując fakt, że jest jeszcze jej właścicielem, to w razie spełnienia się warunku własność tej rzeczy przechodzi na rzecz warunkowo uprawnionego, a późniejszy nabywca traci nabyte prawo.

 

Tylko na zasadach wyjątku, gdy na podstawie takiego „niepewnego” rozporządzenia osoba trzecia (późniejszy nabywca) uzyskuje prawo lub zostaje zwolniona od obowiązku, stosuje się odpowiednio przepisy o ochronie osób, które w dobrej wierze dokonały czynności prawnej z osobą nieuprawnioną do rozporządzania prawem. Oznacza to, że omówiony powyżej przepis art. 92 K.c. nie znajdzie zastosowania w sytuacji, gdy osoba trzecia (późniejszy nabywca) uzyskuje prawo, którym wcześniej już rozporządzono z zastrzeżeniem warunku, jeżeli nie wiedziała i przy zachowaniu należytej staranności nie mogła się dowiedzieć, że nabywane przez nią prawo było już uprzednio przedmiotem transakcji warunkowej.

 

Co prawda, jak stanowi przepis art. 91 K.c., „warunkowo uprawniony może wykonywać wszelkie czynności, które zmierzają do zachowania jego prawa” (w tym przykładowo: dokonać ujawnienia w księdze wieczystej praw osobistych i roszczeń czy wytoczyć powództwo o ochronę posiadania lub własności przeciwko naruszającemu te prawa itd.), nie może jednak swoim postępowaniem nieuczciwie wpływać na ziszczenie się lub przeciwnie, w sposób naganny, zapobiegać ziszczeniu się warunku.

Zawarcie umowy w której zawarto warunek rozwiązujący lub zawieszający

Sankcje nieuczciwego oraz nagannego postępowania kontrahenta umowy, w której zawarto warunek rozwiązujący lub zawieszający, ustawodawca określił w ten sposób, że jeżeli strona, której zależy na nieziszczeniu się warunku, przeszkodzi w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego ziszczeniu się warunku, następują skutki takie, jakby warunek się ziścił. Jeżeli zaś strona, której zależy na ziszczeniu się warunku, doprowadzi w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego do ziszczenia się warunku, następują skutki takie, jakby warunek się nie ziścił.

 

Mając na uwadze ogół informacji zawartych w niniejszym opracowaniu nietrudno zauważyć, że warunek stanowi częsty, choć nie zawsze należycie doceniany, element treści czynności prawnej (np. umowy). Tymczasem możliwości wykorzystania warunku, celem lepszego dostosowania łączącego strony stosunku prawnego do ich wzajemnych potrzeb, są, co starano się tu wykazać, bardzo szerokie, o czym warto pamiętać w codziennej praktyce.


Masz podobny problem prawny? Opisz swoją sprawę, wypełniając  formularz poniżej  ▼▼▼. Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.

Zapytaj prawnika - porady prawne online

Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje!
Wycenę wyślemy do 1 godziny

Komentarze (0):

Uwaga!
Szanowni Państwo!
Nasi prawnicy nie odpowiadają na pytania zadawane w formie komentarza pod tekstem. Jeśli chcą Państwo powierzyć swój problem naszym prawnikom, prosimy kliknąć tutaj >>

  • VIII plus I =

 

»Podobne materiały

 

 

 

 

 

 

 

Porad przez Internet udzielają
prawnicy z dużym doświadczeniem.

Zapytaj prawnika

Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje!
Wycenę wyślemy do 1 godziny
Szukamy ambitnego prawnika »

spadek.info

prawo-budowlane.info

odpowiedziprawne.pl

Paragraf jako alternatywne logo serwisu