Utrudnianie wjazdu na posesję przez sąsiadów

Roszczenie o przywrócenie stanu zgodnego z prawem

Zakładam, iż Pana nieruchomość jest objęta Pana prawem własności. Zgodnie bowiem z treścią art. 222 § 2 Kodeksu cywilnego „przeciwko osobie, która narusza własność w inny sposób aniżeli przez pozbawienie właściciela faktycznego władztwa nad rzeczą, przysługuje właścicielowi roszczenie o przywrócenie stanu zgodnego z prawem i o zaniechanie naruszeń”.

Artykuł 222 § 2 reguluje roszczenie o przywrócenie stanu zgodnego z prawem i zaniechanie naruszeń. W celu określenia naruszeń, przeciwko którym wymierzone jest roszczenie negatoryjne, ustawodawca posługuje się określeniem negatywnym, definiując je jako wszelkie „naruszenia własności w inny sposób aniżeli przez pozbawienie właściciela faktycznego władztwa nad rzeczą”.

Żądanie zaprzestania naruszeń prawa własności oznacza roszczenie o zaniechanie na przyszłość trwałego lub powtarzającego się wkraczania w sferę cudzego prawa własności. Roszczenie negatoryjne zabezpiecza obowiązek odpowiadający prawu własności polegający na biernym zachowaniu się i przestrzeganiu zakazu naruszania prawa własności.

Sprzeciw właściciela wobec utrudniania wjazdu na posesję

Podstawą każdego roszczenia negatoryjnego jest uprawnienie właściciela do skutecznego sprzeciwu wobec bezprawnej ingerencji w jego prawo własności (łac. ius negandi). Jest ono źródłem żądania zaniechania nieuprawnionej ingerencji. Ponieważ zaś ingerencja w sferę uprawnień właściciela polega zawsze na określonym, z uwagi na okoliczności faktyczne, sposobie naruszenia własności, treścią roszczenia negatoryjnego jest tym samym żądanie zaniechania i przywrócenia stanu zgodnego z prawem z uwagi na określony sposób ingerencji uwarunkowany określoną sytuacją faktyczną i okolicznościami sprawy.

Konkretnemu roszczeniu negatoryjnemu odpowiada po stronie naruszającego obowiązek konkretny, lecz w przeciwieństwie do skargi windykacyjnej jego treść jest bardzo różna w zależności od tego, na czym w danym przypadku polega naruszenie własności (por. A. Klein, Elementy, s. 44; J. Ignatowicz, w: Resich, Komentarz, 1972, t. I, s. 594–597).

Proszę jednak pamiętać, iż roszczenie negatoryjne nie powstaje, jeżeli ingerencja w prawo własności ma uzasadnioną podstawę prawną lub jest oparta na zgodzie właściciela, tj. jest uzasadnione tytułem prawnym do korzystania z rzeczy przysługującym „naruszycielowi”. Jeżeli uprawniony (np. posiadacz zależny) wykonuje swoje prawo zgodnie z jego treścią, roszczenie negatoryjne jest czasowo ubezskutecznione. Roszczenie negatoryjne powstaje zaś w zakresie, w jakim uprawniony do korzystania przekracza granice swego tytułu prawnego i legalnego wykonywania prawa.

Prawa obu właścicieli–sąsiadów

Z uwagi na to montaż bramy przez właściciela jest co do zasady jego uprawnieniem wynikającym z przysługującego mu prawa własności do jego nieruchomości. Proszę jednak pamiętać, iż prawo własności pomimo swojej rozciągłości, nie jest prawem nieograniczonym.

Zgodnie bowiem z treścią art. 140 w granicach określonych przez ustawy i zasady współżycia społecznego właściciel może, z wyłączeniem innych osób, korzystać z rzeczy zgodnie ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem swego prawa, w szczególności może pobierać pożytki i inne dochody z rzeczy. W tych samych granicach może rozporządzać rzeczą.

Znaczenie klauzuli generalnej zasad współżycia społecznego w art. 140 budzi wątpliwości związane z regulacją art. 5. Można jednak argumentować, że w art. 140 wyznaczone zostały typowe i abstrakcyjne niemoralne zachowania wyłączone z treści własności (np. szykana, używanie rzeczy w celach przestępczych), natomiast nawet zgodne z art. 140 realizowanie własności in concreto może stanowić jej nadużycie w rozumieniu art. 5 (zob. np. T. Dybowski, Zasady współżycia, s. 731). Te próby racjonalizacji treści art. 140 choć cenne, twórcze i szeroko argumentowane, nie prowadzą do zadowalających efektów. Skoro każdorazowo sąd dekoduje i aplikuje konkretną zasadę współżycia społecznego (ocenia dane zachowanie właściciela wg kryteriów moralnych stosowanych w społeczeństwie), to przecież w zupełności wystarczającym byłoby wydawanie rozstrzygnięć na podstawie art. 5 (por. podobnie E. Gniewek, System PrPryw, t. 3, 2013, s. 405, Nb 167).

Naruszenie zasad współżycia społecznego przez montaż bramy i utrudnianie wjazdu

Z uwagi na powyższe, co do zasady, Pana prawo własności – poprzez swobodne korzystanie ze swojej nieruchomości zostało w jakiś sposób naruszone poprzez działanie sąsiadów. Działanie to jednak jest zgodne z ich prawem własności, ale narusza zasady współżycia społecznego. Dlatego niniejszy problem powinien być rozstrzygnięty przez sąd.

Proszę zatem jak najbardziej starać się o usunięcie naruszeń w drodze sądowej – na podstawie powództwa poprzedniego.

Źródła:

1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93