Usunięcie nieużywanego samochodu, przejęcie porzuconego pojazdu przez gminę

Usunięcie pozostawionego pojazdu z drogi

W przedstawionej sprawie podstawę dla podjętych działań stanowiły przepisy ustawy – Prawo o ruchu drogowym z dnia 20 czerwca 1997 r. (Dz. U. Nr 98, poz. 602; zwana dalej „P.r.d.”). Zgodnie z treścią art. 50a P.r.d.:

1. „Pojazd pozostawiony bez tablic rejestracyjnych lub pojazd, którego stan wskazuje na to, że nie jest używany, może zostać usunięty z drogi przez straż gminną lub Policję na koszt właściciela lub posiadacza.
2. Pojazd usunięty w trybie określonym w ust. 1, nieodebrany na wezwanie gminy przez uprawnioną osobę w terminie 6 miesięcy od dnia usunięcia, uznaje się za porzucony z zamiarem wyzbycia się. Pojazd ten przechodzi na własność gminy z mocy ustawy.
3. Przepisu ust. 2 nie stosuje się, gdy nieodebranie pojazdu nastąpiło z przyczyn niezależnych od osoby zobowiązanej.
4. Przepis ust. 2 stosuje się odpowiednio, gdy w terminie 6 miesięcy od dnia usunięcia pojazdu nie została ustalona osoba uprawniona do jego odbioru.
5. Minister właściwy do spraw wewnętrznych, kierując się zasadą poszanowania prawa własności oraz potrzebą zapewnienia porządku na drogach publicznych, określi, w drodze rozporządzenia:
   1) szczegółowy tryb oraz jednostki i warunki ich współdziałania w zakresie usuwania pojazdów bez tablic rejestracyjnych lub których stan wskazuje na to, że nie są używane;
   2) tryb postępowania w zakresie przejęcia pojazdu na własność gminy.”

Unormowanie zawarte w art. 50a ust. 1 powołanej ustawy stanowi, iż pojazd pozostawiony bez tablic rejestracyjnych lub pojazd, którego stan wskazuje na to, że nie jest używany, może zostać usunięty z drogi przez straż gminną lub Policję na koszt właściciela lub posiadacza. Zgodnie zaś z ust 2 art. 50a – pojazd usunięty w trybie określonym w ust. 1, nieodebrany na wezwanie gminy przez uprawnioną osobę w terminie 6 miesięcy od dnia usunięcia, uznaje się za porzucony z zamiarem wyzbycia się. Pojazd ten przechodzi na własność gminy z mocy ustawy. Z kolei zaś art.130a w ust. 1 pkt 1 powołanej ustawy stanowi, iż pojazd jest usuwany z drogi na koszt właściciela w przypadku pozostawienia go w miejscu, gdzie jest to zabronione i utrudnia ruch lub w inny sposób zagraża bezpieczeństwu. Decyzję o usunięciu pojazdu podejmuje, jak wynika to z art. 130a ust. 4, policjant lub strażnik gminny (miejski). Pojazd taki nieodebrany przez uprawnioną osobę w terminie 6 miesięcy od dnia usunięcia uznaje się za porzucony z zamiarem wyzbycia się. Przechodzi on wówczas z mocy ustawy na rzecz Skarbu Państwa.

Przejęcie pozostawionego pojazdu przez Skarb Państwa lub gminę

Szczegółowy tryb postępowania w zakresie przejęcia pojazdu na rzecz gminy lub Skarbu Państwa określa rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 2 sierpnia 2002 r. w sprawie usuwania pojazdów (Dz. U. Nr 134, poz. 1133 ze zm.). Zgodnie z jego uregulowaniami usunięcie pojazdu na podstawie art. 50a Prawa o ruchu drogowym powinno odbywać się w następujący sposób. Organ gminy lub zarządca dróg zgłasza Policji lub straży gminnej (miejskiej) potrzebę usunięcia pojazdu z drogi (§ 4 ust. 2 rozporządzenia ). Następnie na podstawie tego zgłoszenia Policja lub straż gminna (miejska) usuwa pojazd z drogi. Usunięcie polega zaś na wydaniu odpowiedniej dyspozycji jednostce wskazanej przez starostę (§ 4 ust. 1 rozporządzenia). Dyspozycję wydaje funkcjonariusz po osobistym upewnieniu się, że istnieją przesłanki usunięcia pojazdu z drogi (§ 4 ust. 3 rozporządzenia). Po wydaniu dyspozycji podmiot, który ją wydał, powinien niezwłocznie o tym poinformować komendanta powiatowego Policji, ze wskazaniem parkingu, na którym umieszczono pojazd oraz właściwy organ gminy (§ 5 ust. 1 rozporządzenia). Po otrzymaniu wskazanego wyżej powiadomienia, organ gminy powinien niezwłocznie podjąć czynności mające na celu ustalenie właściciela pojazdu oraz poinformować go o usunięciu pojazdu oraz o tym, iż w razie nieodebrania pojazdu z parkingu w ciągu 6 miesięcy przejdzie on na własność gminy (§ 5 ust. 3 rozporządzenia).

Pojazd nieużywany – co to znaczy?

Poza tym należy zauważyć, iż przesłanką usunięcia pojazdu na podstawie art. 50a powołanej ustawy jest to, aby usuwany pojazd nie posiadał tablic rejestracyjnych lub jego stan wskazywał na to, że nie jest używany. W rozpatrywanej sprawie pojazd miał tablice rejestracyjne. Kwestia nieużywania pojazdu musi zostać przez organ wyjaśniona w szczególności przez wzgląd na fakt, iż ustawa nie posługuje się definicją pojazdu nieużywanego. Ze względu na fakt, iż wkraczamy w sferę właścicielką okoliczność powyższa powinna być wyjaśniona w sposób jak najpełniejszy.

Gmina może przejąć pojazd pozostawiony wyłącznie na drodze

W przedmiotowej sprawie podstawa wskazana przez straż miejską w ogóle nie mogła być zastosowana. Przepis art. 50a ustawy stosuje się wyłącznie do pojazdów pozostawionych na drodze. Definicja drogi została wskazane w przepisie art. 2 ustawy. Użyte w ustawie określenia oznaczają:

„1) droga – wydzielony pas terenu składający się z jezdni, pobocza, chodnika, drogi dla pieszych lub drogi dla rowerów, łącznie z torowiskiem pojazdów szynowych znajdującym się w obrębie tego pasa, przeznaczony do ruchu lub postoju pojazdów, ruchu pieszych, jazdy wierzchem lub pędzenia zwierząt; (…).”.

Usunięty może być pojazd, który jest pozostawiony na drodze, a więc na jezdni, poboczu lub chodniku. Nie podlega usunięciu w tym trybie pojazd, który jest pozostawiony na drodze wewnętrznej lub w innym miejscu, gdyż przepis ten ma zastosowanie – zgodnie z art. 1 ust. 1 – tylko na drogach publicznych i w strefie zamieszkania. Nie było więc podstaw do usunięcia pojazdu z parkingu.