Matka dziecka nie przestrzega ustaleń dotyczących kontaktów z dzieckiem, co zrobić?

Nakaz zapłaty za utrudnianie kontaktów z dzieckiem

Skoro są ustalone sądownie kontakty z dzieckiem, to proszę trzymać się tych ustaleń. Ojciec nie musi zabierać dziecka ponad kontakty wyznaczone w wyroku sądu, a matka ma obowiązek wydać dziecko w terminach określonych wyrokiem sądu. Sytuacja zapewne wynika z tego, że ojciec dziecka nie jest na tyle asertywny, aby odmówić wzięcia dziecka pod opiekę poza terminami wyznaczonymi przez sąd – ale na to żadne przepisy nie mają wpływu.

A jeśli matka dziecka nie wydaje dziecka w terminach przez sąd wyznaczonych, to należy uruchomić procedurę. Do sądu rejonowego należy wnieść wniosek o zagrożenie nakazaniem zapłaty oznaczonej sumy pieniężnej za utrudnianie kontaktów rodzica, który nie realizuje postanowień w zakresie kontaktów ustalonych prawomocnym orzeczeniem lub ugodą. Opłata od takiego wniosku to 100 zł.

Przesłanką orzeczenia o zagrożeniu osobie sprawującej pieczę nad dzieckiem nakazaniem zapłaty oznaczonej sumy pieniężnej jest ustalenie, że osoba ta nie wykonuje albo niewłaściwe wykonuje obowiązki wynikające z orzeczenia lub z ugody w przedmiocie kontaktów z dzieckiem. Zgodnie z art. 598¹⁶ § 1 Kodeksu postępowania cywilnego (w skrócie K.p.c.) „Jeżeli osoba, której sąd opiekuńczy zagroził nakazaniem zapłaty oznaczonej sumy pieniężnej, nadal nie wypełnia swego obowiązku, sąd opiekuńczy nakazuje jej zapłatę należnej sumy pieniężnej, ustalając jej wysokość stosownie do liczby naruszeń”.

Wykonywanie orzeczeń dotyczących kontaktów z dzieckiem

Sposób wykonywania orzeczeń dotyczących kontaktów z dzieckiem uległ zasadniczej zmianie z dniem wejścia w życie ustawy z dnia 26 maja 2011 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 144, poz. 854). Wcześniej przez szereg lat wykonywanie obowiązków wynikających z kontaktów z dzieckiem podlegało egzekucji sądowej prowadzonej na podstawie art. 1050 i 1051 K.p.c. (zob. uzasadnienie uchwały Sądu Najwyższego z dnia 26 maja 1975 r., sygn. akt III CZP 94/75 oraz uchwały Sądu Najwyższego z dnia 30 stycznia 1976 r., sygn. akt III CZP 95/75 i z dnia 20 marca 1992 r., sygn. akt III CZP 16/92). Powołaną ustawą w części pierwszej w księdze drugiej w tytule II w rozdziale 2 Kodeksu postępowania cywilnego dodano oddział 6 pt. „Sprawy dotyczące kontaktów z dzieckiem”, obejmujący art. 598¹⁵–598²¹. Na skutek umiejscowienia tych przepisów w ramach postępowania nieprocesowego po oddziale 5 normującym postępowanie w sprawach o odebranie osoby podlegającej władzy rodzicielskiej lub pozostającej pod opieką postępowanie dotyczące wykonywania kontaktów z dzieckiem utraciło charakter egzekucyjny i stało się jednym z postępowań opiekuńczych. Jest ono – jak przyjmuje się w doktrynie – sui generis postępowaniem rozpoznawczym, ograniczonym jednak tylko do fazy wykonawczej. W przeciwieństwie do postępowania o odebranie osoby podlegającej władzy rodzicielskiej lub pozostającej pod opieką, postępowanie dotyczące wykonywania kontaktów nie obejmuje fazy rozstrzygającej. Fazę tę regulują przepisy ogólne o postępowaniu opiekuńczym.

Postępowanie dotyczące wykonywania kontaktów z dzieckiem obejmuje dwa etapy. W pierwszym sąd orzeka o zagrożeniu nakazaniem zapłaty określonej osobie oznaczonej sumy pieniężnej za każde naruszenie. W art. 598¹⁵ § 1 K.p.c. zagrożenie to jest adresowane do osoby sprawującej pieczę nad dzieckiem, która nie wykonuje albo niewłaściwie wykonuje obowiązki wynikające z orzeczenia, albo z ugody zawartej przed sądem lub przed mediatorem w przedmiocie kontaktów z dzieckiem, i dotyczy zapłaty oznaczonej sumy pieniężnej osobie uprawnionej do kontaktu z dzieckiem. Z kolei w art. 598¹⁵ § 2 K.p.c. zagrożenie jest adresowane do osoby uprawnionej do kontaktu z dzieckiem albo osoby, której tego kontaktu zakazano, naruszającej obowiązki wynikające z orzeczenia albo z ugody zawartej przed sądem lub przed mediatorem w przedmiocie kontaktów z dzieckiem. W tym wypadku zagrożenie dotyczy zapłaty oznaczonej sumy pieniężnej na rzecz osoby, pod której pieczą dziecko pozostaje. Wyczerpanie pierwszego etapu jest konieczne do przejścia na drugi etap, z tym że wyjątkowo wyczerpanie pierwszego etapu może nastąpić już w postępowaniu rozpoznawczym. Możliwość taką przewiduje art. 582¹ § 3 K.p.c., zgodnie z którym w razie uzasadnionej obawy naruszenia obowiązków wynikających z postanowienia o kontaktach przez osobę, pod której pieczą dziecko pozostaje, lub osobę uprawnioną do kontaktu z dzieckiem albo osobę, której tego kontaktu zakazano, sąd opiekuńczy – przy orzekaniu o kontaktach – może zagrozić nakazaniem zapłaty oznaczonej sumy pieniężnej, stosownie do zasad określonych w art. 598¹⁵. W pozostałych wypadkach konieczne jest orzeczenie o zagrożeniu nakazaniem zapłaty oznaczonej sumy pieniężnej na podstawie art. 598¹⁵ K.p.c., gdyż dopiero po zakończeniu pierwszego etapu możliwe jest przejście do drugiego etapu, w którym sąd orzeka o nakazaniu zapłaty sumy pieniężnej. Wynika to z art. 598¹⁶ § 1 K.p.c., zgodnie z którym „Jeżeli osoba, której sąd opiekuńczy zagroził nakazaniem zapłaty oznaczonej sumy pieniężnej, nie wypełnia nadal swego obowiązku, sąd opiekuńczy nakazuje jej zapłatę należnej sumy pieniężnej, ustalając jej wysokość stosownie do liczby naruszeń”. Trzeba dodać, że w sprawach dotyczących wykonywania kontaktów z dzieckiem sąd opiekuńczy orzeka wyłącznie na wniosek, przy czym zarówno wydanie postanowienia o zagrożeniu nakazaniem zapłaty sumy pieniężnej, jak i o nakazaniu jej zapłaty wymaga złożenia oddzielnego wniosku (art. 598¹⁸ § 1 K.p.c.).

Reasumując – matka nie może zmusić ojca do kontaktów z dzieckiem innych niż wyznaczone przez sąd. Państwo (ojciec dziecka) mogą zmusić matkę dziecka do wydawania dziecka w terminach wyznaczonych przez sąd.