Zniekształcenie nazwiska w piśmie procesowym

Użycie nieprawidłowej formy nazwiska

Opisana przez Pana sytuacja jest bardzo delikatna. Oczywiście ma Pan rację, że zarówno nazwisko, jak i imię indywidualizują każdego z nas. Rozumiem Pana oburzenie w sytuacji, gdy w oficjalnym piśmie kilkakrotnie zmieniono Pana nazwisko. Sytuacja ta nie jest miła, jednak nie ukrywam, że dość trudno będzie udowodnić, iż przekręcenie Pana nazwiska w dokumencie stanowi naruszenie Pańskich dóbr osobistych.

Ponieważ – jak to wynika z Pana opisu sytuacji – przesłane pismo miało formę wydruku komputerowego, to zmianę Pana nazwiska można uznać za błąd literowy. Zniekształcenie Pana nazwiska we wszystkich wersjach wygląda jedynie na błąd drukarski – zmianę szyku liter. W żadnym brzmieniu nie doszło do stworzenia obraźliwego, prześmiewczego lub poniżającego brzmienia Pańskiego nazwiska. Pańskie nazwisko po zniekształceniu nie nabrało także znaczenia pejoratywnego.

Jeżeli czuje się Pan jednak obrażony, poniżony lub też ma uzasadnione przekonanie, że użycie nieprawidłowej formy nazwiska ośmieszyło Pana w oczach sądu lub przed innymi uczestnikami, może Pan dochodzić ochrony swego nazwiska poprzez powołanie się na art. 23 Kodeksu cywilnego (w skrócie K.c.), mówiący: „Dobra osobiste człowieka, jak w szczególności zdrowie, wolność, cześć, swoboda sumienia, nazwisko lub pseudonim, wizerunek, tajemnica korespondencji, nietykalność mieszkania, twórczość naukowa, artystyczna, wynalazcza i racjonalizatorska, pozostają pod ochroną prawa cywilnego niezależnie od ochrony przewidzianej w innych przepisach”.

Dobra osobiste człowieka

Kodeks cywilny nie zawiera definicji dóbr osobistych, lecz ogranicza się do stwierdzenia, że dobrami osobistymi człowieka są w szczególności: zdrowie, wolność, cześć, swoboda sumienia, nazwisko lub pseudonim, tajemnica korespondencji, nietykalność mieszkania, twórczość naukowa, artystyczna, wynalazcza i racjonalizatorska. W tej grupie dóbr osobistych mieści się także nienaruszalność i rzetelność danych osobowych każdego człowieka, tj. dokładne i zgodne z faktycznym brzmieniem podawanie nazwiska i imienia osoby, którą te dane identyfikują.

W sytuacji, gdy Pana imię i nazwisko zostają zniekształcone w oficjalnym piśmie (które doręczane jest nie tylko Panu, lecz także szerszemu kręgowi osób), można podnosić, że doszło do naruszenia Pana dobra osobistego. W takim przypadku może Pan wystąpić o ochronę Pańskich dóbr na drodze postępowania sądowego. Przy ocenie, czy doszło do naruszenia dobra osobistego, decydujące znaczenie ma nie tyle subiektywne odczucie osoby żądającej ochrony prawnej, ile to, jaką reakcję wywołuje w społeczeństwie to naruszenie. Podkreśla się przy tym, że przy ocenie, czy doszło do naruszenia dobra, którego ochrony domaga się osoba zgłaszająca żądanie, należy brać pod uwagę całokształt okoliczności, a nie np. zwrot wyrwany z całej wypowiedzi (S. Dmowski, Komentarz do kodeksu cywilnego). Zgodnie z aktualnym orzecznictwem sądów ocena, czy nastąpiło naruszenie dobra osobistego, nie może być dokonana według miary indywidualnej wrażliwości osoby, która czuje się dotknięta zachowaniem innej osoby, ale przy uwzględnieniu społecznych uczuć w tej dziedzinie (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 kwietnia 2002 r., II CKN 953/2000).

W opisanej przez Pana sytuacji bardzo trudno będzie udowodnić, że autor pisma celowo zniekształca Pana nazwisko i czyni to w zamiarze poniżenia Pana, obrażenia, urażenia czy ośmieszenia w oczach sądu.

Ochrona dóbr osobistych

Jeśli zdecyduje się Pan dochodzić na drodze postępowania sądowego ochrony swych dóbr osobistych, tj. nazwiska, w oparciu o art. 23 i 24 K.c., może Pan zażądać:

1. zaniechania działania wyrządzającego Panu szkodę;
2. aby osoba, która dopuściła się naruszenia, dopełniła czynności potrzebnych do usunięcia jego skutków, w szczególności ażeby złożyła oświadczenie odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie przed sądem, do którego kierowane było pismo;
3. zadośćuczynienia pieniężnego lub zapłaty odpowiedniej sumy pieniężnej na wskazany cel społeczny.

Minusem tego postępowania jest to, że aby wytoczyć postępowanie, będzie Pan zobowiązany do poniesienia kosztu opłaty sądowej, a w toku procesu to na Panu będzie spoczywał ciężar dowodu wszystkich podnoszonych przez Pana okoliczności. W takiej sytuacji może Pan jedynie pozwać pełnomocnika, który podpisał się pod pismem, nie ma Pan bowiem dowodów, że rzeczywistym autorem pisma była strona przeciwna.

Sam pozew podlega opłacie w zależności od roszczeń i jest to opłata stała w wysokości 600 zł – gdy dochodzone jest jedynie sprostowanie, zaniechanie i przeprosiny, lub opłacie w wysokości 5% od kwoty dochodzonego zadośćuczynienia pieniężnego, lub zapłaty odpowiedniej sumy pieniężnej na wskazany cel społeczny. Jeżeli w pozwie dochodzi się zarówno roszczeń pieniężnych, jak i niematerialnych, to należy uiścić łączną opłatę w wysokości 5% dochodzonej kwoty i 600 zł opłaty stałej.