Darowizna dla żony i włączenie jej do majątku wspólnego

Jak skorzystać ze zwolnienia z opłaty podatku od spadków i darowizn?

Zgodnie z art. 4a ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn „zwalnia się od ww. podatku nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych przez przez m.in. zstępnych (w tym zatem dzieci) jeżeli w przypadku pieniężnej darowizny dokonanej nie w formie aktu notarialnego:

1. obdarowani zgłoszą właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego nabycie w terminie 6 miesięcy od dnia spełnienia przyrzeczonego świadczenia (SD-Z2) i

2. gdy przedmiotem nabycia tytułem darowizny są środki pieniężne (i wartość majątku nabytego łącznie od tej samej osoby w okresie 5 lat poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie, doliczona do wartości rzeczy i praw majątkowych ostatnio nabytych, przekracza kwotę 9.637 zł) udokumentują ich otrzymanie dowodem przekazania na rachunek płatniczy nabywcy, na jego rachunek, inny niż płatniczy, w banku lub spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej lub przekazem pocztowym”.

Zatem by obdarowana żona mógł skorzystać ze zwolnienia, musi złożyć, w terminie 6 miesięcy od dnia wykonania darowizny, druk SD-Z2, ale jednocześnie udokumentować otrzymanie środków w ww. sposób, tj. np. dowodem przekazania na rachunek płatniczy. Zwolnienie nie obejmuje Pana, więc jeśli darczyńca wskaże, że darowizna jest do Państwa majątku wspólnego, to Pan będzie musiał zapłacić podatek na zasadach ogólnych.

Wprowadzenie otrzymanej darowizny do majątku wspólnego małżonków

Jeśli zaś żona otrzyma darowiznę i będzie chciała ją wprowadzić do majątku wspólnego, może pojawić się tu problem dopuszczalności takiego działania. Artykuł 47 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego stanowi, że „małżonkowie mogą przez umowę zawartą w formie aktu notarialnego wspólność ustawową rozszerzyć lub ograniczyć albo ustanowić rozdzielność majątkową lub rozdzielność majątkową z wyrównaniem dorobków (umowa majątkowa)”. Niemniej jednak nie można, zgodnie z art. 49 §, „przez umowę majątkową małżeńską rozszerzyć wspólności na:

Czy można rozszerzyć wspólność majątkową na środki nabyte w darowiźnie?

W doktrynie są podzielone zdania, czy zgodnie z powyższym można rozszerzyć wspólność na środki nabyte w darowiźnie. Kodeks posługuje się ograniczeniem opartym o zwrot „przypadną małżonkowi”, co według mnie dotyczy tylko ewentualnych przyszłych darowizn, a nie darowizn już dokonanych. Pozostając w pewnej opozycji do powyższego, Adam Bartosiewicz wskazuje: „Co prawda przepis powyższy stanowi o przedmiotach, które przypadną małżonkowi, jednakże w literaturze przedmiotu wskazuje się, że "dopuszczalność przeniesienia do majątku wspólnego już poprzednio nabytego prawa także zależy od dodatkowych okoliczności (…) Ponieważ jednak przepis art. 49 § 1 pkt 1 k.r.o. wskazuje na przedmioty, które dopiero »przypadną« w przyszłości, to literalnie rzecz biorąc nie dotyczy on przedmiotów już odziedziczonych. Taka ściśle gramatyczna wykładnia nie wydaje się być jednak poprawna z punktu widzenia skutecznej ochrony swobody testowania. Włączenie do wspólności przedmiotów już odziedziczonych (lub zapisanych) poprzez intercyzę rozszerzającą wspólność mogłoby w istocie spowodować naruszenie wyraźniej woli spadkodawcy (…) Jeżeli zatem jego wyraźną wolą było, aby te przedmioty nabyte zostały tylko przez jedno z małżonków do majątku osobistego, to zasadniczą wątpliwość budzić musi dopuszczalność późniejszego postanowienia w intercyzie, że przedmioty te wejdą jednak do majątku wspólnego. W doktrynie wskazano, że w takiej sytuacji, »pomimo braku wyraźnego przepisu«, należałoby uznać takie rozszerzenie wspólności za niedopuszczalne (M. Sychowicz (w:) K. Piasecki (red.), Kodeks, 2006, s. 277)” (T. Sokołowski, Komentarz do art. 49 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, Warszawa 2010).

W mojej ocenie wyjściem z sytuacji jest nabycie przez żonę nieruchomości za środki z majątku odrębnego, czyli za środki z darowizny od ojca, i później albo rozszerzenie współwłasności małżeńskiej, tak by nabyta nieruchomość do niej weszła, albo darowanie części ze swojego majątku odrębnego do majątku odrębnego męża.