Szkody wyrządzone przez gminną inwestycję drogową

Zakaz zmieniania naturalnego spływu wody i kierowania na nieruchomości sąsiednie

Oczywiście, że gmina nie powinna kierować wody na Pana nieruchomość oraz pozwolić, aby woda deszczowa z drogi gminnej przedostawała się na Pańską nieruchomość, albowiem może to narazić gminę na ewentualne powództwo o naruszenie prawa własności. W pierwszej kolejności wskazuję, iż w myśl rozporządzenia MI w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie – zmiana naturalnego spływu wody oraz kierowanie wód na nieruchomości sąsiednie jest zabroniona.

Powództwo o naruszenie prawa własności

Całkiem osobno jednak w walce z gminą może powołać się Pan także na naruszenie Pana prawa własności, a co za tym idzie – obowiązek naprawienia szkody powstałej na skutek zalania. Takich powództw jest obecnie bardzo dużo i cieszą się one powodzeniem.

Zgodnie bowiem z treścią art. 144 K.c.: „Właściciel nieruchomości powinien przy wykonywaniu swego prawa powstrzymywać się od działań, które by zakłócały korzystanie z nieruchomości sąsiednich ponad przeciętną miarę, wynikającą ze społeczno-gospodarczego przeznaczenia nieruchomości i stosunków miejscowych.

Zgodnie bowiem ze stanowiskiem ustawodawcy właściciel nieruchomości winien korzystać z prawa własności, jednak powinien przy tym powstrzymywać się od działań, które naruszałyby pławo własności innych właścicieli nieruchomości.

Immisje materialne spowodowane inwestycją gminną

Z uwagi na powyższe kierowanie wód na nieruchomość sąsiednią – nawet niezawinione, a także zmiana spływu wody, powoduje negatywne konsekwencje dla sąsiada i naruszenie Pana prawa własności. W zakresie immisji materialnych za pomocą cieczy, można wskazać na nadmierne odpływanie wód opadowych w wyniku utwardzenia własnej nieruchomości (zob. wyr. SN z 21.1.1976 r., III CRN 367/75, Legalis).

Szkoda dla gruntów sąsiednich – zalewanie wodami opadowymi

Podobnie doprowadzenie do odwodnienia lub podtopienia nieruchomości sąsiedniej na skutek zachowania właściciela nieruchomości wyjściowej stanowi immisję (zob. uchwała SN z 7.8.1985 r., III CZP 45/85, OSNCP 1986, Nr 6, poz. 91). Immisją jest również nadbudowa (rozbudowa) obiektu budowlanego, która powoduje gromadzenie się śniegu oraz wody opadowej i podmywanie lub zamakanie ściany sąsiedniego budynku (zob. wyr. SN z 18.6.1998 r., II CKU 6/98, Legalis). Co oczywiste, immisjami może być zanieczyszczanie rzek lub wód podziemnych (por. W.J. Katner, Ochrona własności, s. 39-40). Immisje te mogą przybrać postać pozytywnych (napływ wody skutkujący podtopieniami, zalaniami) lub negatywnych (blokowanie dopływu wody skutkujące odwodnieniem, przesuszeniem gruntu). Należy jednak zwrócić uwagę na art. 234 Prawa Wodnego. Zgodnie jego ust. 1 właściciel gruntu, co do zasady, nie może po pierwsze zmieniać kierunku i natężenia odpływu znajdujących się na jego gruncie wód opadowych lub roztopowych ani kierunku odpływu wód ze źródeł – ze szkodą dla gruntów sąsiednich, a po drugie odprowadzać wód oraz wprowadzać ścieków na grunty sąsiednie.

Natomiast zgodnie z art. 234 ust. 3 Prawa wodnego – jeżeli spowodowane przez właściciela gruntu zmiany stanu wody na gruncie szkodliwie wpływają na grunty sąsiednie, wójt, burmistrz lub prezydent miasta, z urzędu lub na wniosek, w drodze decyzji, nakazuje właścicielowi gruntu przywrócenie stanu poprzedniego lub wykonanie urządzeń zapobiegających szkodom, ustalając termin wykonania tych czynności. Sprawa z art. 234 ust. 3 Prawa wodnego ma charakter sprawy administracyjnej, a pozew złożony w tej sprawie przed sądem powszechnym podlega odrzuceniu.

Roszczenie wobec gminy o ochronę własności

Zgodnie jednak z trafnym stanowiskiem SN wyrażonym jeszcze w poprzednim stanie prawnym, ale przy analogicznym rozwiązaniu legislacyjnym zawartym w art. 29 ust. 3 Prawa wodnego (zob. uchw. SN z 27.6.2007 r., III CZP 39/07, OSNC 2008, Nr 7-8, poz. 85): „dopuszczalna jest droga sądowa do dochodzenia przez właściciela gruntu dotkniętego szkodliwym wpływem zmiany stanu wody roszczeń o ochronę własności, z wyjątkiem roszczeń o przywrócenie stanu poprzedniego i o wykonanie urządzeń zapobiegających szkodom”.

Zgodnie bowiem z treścią art. 222 § 2 Kodeksu cywilnego: „Przeciwko osobie, która narusza własność w inny sposób aniżeli przez pozbawienie właściciela faktycznego władztwa nad rzeczą, przysługuje właścicielowi roszczenie o przywrócenie stanu zgodnego z prawem i o zaniechanie naruszeń”. Żądanie zaprzestania naruszeń prawa własności oznacza roszczenie o zaniechanie na przyszłość trwałego lub powtarzającego się wkraczania w sferę cudzego prawa własności.

Ostateczne wezwanie gminy do zaprzestanie kierowania wód opadowych na sąsiednią nieruchomość

Roszczenie negatoryjne zabezpiecza obowiązek odpowiadający prawu własności polegający na biernym zachowaniu się i przestrzeganiu zakazu naruszania prawa własności. Jak wskazałam więc powyżej, powinien Pan skierować do gminy ostatecznie wezwanie do usunięcia naruszeń i doprowadzenie drogi do stanu powodującego brak kierowania wód opadowych na Pana nieruchomość, a więc prawidłowego jej zabezpieczenia. W przypadku braku zgody gminy proszę skierować sprawę do sądu, albowiem jest to jedyne narzędzie umożliwiające zabezpieczenie Pana nieruchomości. Do wezwania proszę załączyć dokumentację fotograficzną, która przedstawia okoliczność zalewania i naruszania Pana prawa własności.