Darowizna pieniężna a wspólne konto bankowe małżonków
Rozumiem, że w przedmiotowej sytuacji mamy do czynienia z kontem wspólnym na zasadzie równego dostępu małżonków do rachunku. Trzeba pamiętać, że zakładając wspólne konto, godzimy się automatycznie na wszystkie konsekwencje wynikające z tego faktu.
Z przepisów Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (K.r.o.) wynika, iż do majątku osobistego każdego z małżonków należą m.in. przedmioty majątkowe nabyte przez dziedziczenie, zapis lub darowiznę, chyba że spadkodawca lub darczyńca inaczej postanowił (art. 33 ust. 1 pkt 2 K.r.o.). W tym świetle oczywistym jest, iż darowizna od rodziców na Pana rzecz stanowi Pana majątek odrębny. Natomiast, jak rozumiem, Pana wpłata otrzymanej darowizny na rachunek wspólny posiadany wraz z żoną miałaby stanowić rozszerzenie wspólności majątkowej małżeńskiej.
Masz problem prawny? Kliknij tutaj i zapytaj prawnika ›
Rozszerzenie wspólność majątkowej o środki nabyte w darowiźnie
Zarówno w doktrynie, jak i interpretacjach podatkowych istnieją podzielone opinie, czy zgodnie z powyższym można rozszerzyć wspólność o środki nabyte w darowiźnie. Włączenie bowiem do wspólności darowizny Pana rodziców poprzez intercyzę rozszerzającą wspólność mogłoby w istocie spowodować naruszenie wyraźnej woli darczyńcy. Jeżeli bowiem jego wolą było, aby ta darowizna nabyta została tylko przez jedno z małżonków do majątku osobistego, to wątpliwa jest ewentualna dopuszczalność późniejszej woli osoby obdarowanej i żony, że darowizna ta wejdzie do majątku wspólnego. W doktrynie wskazano, że w takiej sytuacji, „pomimo braku wyraźnego przepisu”, należałoby uznać takie rozszerzenie wspólności za niedopuszczalne (M. Sychowicz (w:) K. Piasecki (red.), Kodeks, 2006, s. 277)” (T. Sokołowski, Komentarz do art. 49 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, Warszawa 2010).
Darowizna od rodziców i kolejna darowizna pomiędzy małżonkami
Niemniej jednak możliwe jest po otrzymaniu przez Pana darowizny środków pieniężnych od rodziców, przekazanie jej części, także w drodze darowizny, na rzecz żony. Jednak taka darowizna, poza warunkiem zgłoszenia jej organowi podatkowemu w terminie 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego (formularz SD-Z2 ), aby mogła być zwolniona od podatku od spadków i darowizn, winna być także udokumentowana np. poprzez przelanie określonej kwoty Pana darowizny na rachunek odrębny żony. Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 26 listopada 2013 r., II FSK 2967/11, wskazał, że dla skorzystania ze zwolnienia uregulowanego w art. 4a u.p.s.d., kluczowe jest wykonanie umowy darowizny. Udokumentowanie czynności przekazania przedmiotu darowizny pieniężnej na konto obdarowanego ma służyć właśnie wykazaniu, że w stanie faktycznym danej sprawy doszło rzeczywiście do wykonania umowy darowizny. Zdaniem NSA kluczowe jest udokumentowanie transferu pieniężnego składnika majątku darczyńcy do majątku obdarowanego. Skoro posiadają Państwo wspólny rachunek bankowy, nie jest możliwe udokumentowanie transferu środków pieniężnych między Panem i Pańską żoną, o ile rachunek bankowy nie posiada wyodrębnionych subkont na każdego z Państwa. Zatem dokonanie wpłaty pieniędzy na wspólny rachunek bankowy przez jednego z jego z współwłaścicieli bez zawierania umowy darowizny nie skutkuje dla drugiego współposiadacza rachunku bankowego automatycznym nabyciem tych środków pieniężnych w żadnej konkretnej kwocie. To oznacza, iż sam fakt dokonania przez Pana wpłaty na wspólne konto nie oznacza, że wpłata ta dokonuje się kosztem Pana majątku tytułem darowizny na rzecz drugiego współwłaściciela czyli Pana żony.
Innymi słowy, w moim przekonaniu, posiadanie wspólnego konta, na które albo Pan przelał pieniądze ze swojego majątku odrębnego, albo jest to darowizna od rodziców, nie determinuje konieczności uznania, iż doszło do otrzymania darowizny przez jego drugiego współwłaściciela (Pana żonę). Sam fakt bycia współwłaścicielem wspólnych rachunków bankowych i możliwość dysponowania Pana środkami pieniężnymi pochodzącymi z jego majątku nie wynika wcale z darowizny uczynionej na rzecz Pana żony. Sama bowiem darowizna to bezpłatne świadczenie darczyńcy kosztem jego majątku, a więc to przede wszystkim darczyńca powinien swoją wolę wyrazić w sposób niebudzący wątpliwości. Nadto należy pamiętać, że darowizny (pomijając przypadki udokumentowanego przekroczenia kwoty wolnej) nie muszą być dokumentowane w jakikolwiek sposób.
Warunki prowadzenia rachunków nie przewidują możliwości ograniczenia uprawnień jednego z właścicieli konta osobistego. Każdy ze współwłaścicieli samodzielnie dysponuje wszystkimi środkami pieniężnymi zgromadzonymi na koncie.
Potrzebujesz pomocy prawnika? Kliknij tutaj i opisz swój problem ›
Darowizna dla synowej – II grupa podatkowa
Niestety, nie mogę z całą stanowczością potwierdzić, iż w przypływie interpretacyjnej fantazji jakiś urzędnik w Pana US nie dojdzie do przekonania, że 50% wpłaconej kwoty na rachunek wspólny to darowizna dla Pana żony, co oczywiście zrodzi podatek od darowizny dla II grupy podatkowej. Byłaby to interpretacja mocno dowolna, ale nie znaczy to, że niemożliwa. Przepisy nie zawierają zapisu mówiącego, iż darowizna musi być otrzymana na rachunek stanowiący wyłączną własność podatnika (niestanowiący współwłasności). Jeżeli małżonkowie mają wspólne konto, mogą otrzymywać na nie wpłaty zarówno należności wchodzących do współwłasności, jaki i stanowiących majątek odrębny któregoś z małżonków.
Ze względu na to, że przepisy budzą jednak wiele wątpliwości praktycznych, żeby nie prowokować organów podatkowych sugeruje, aby darowizna (jeśli to darowizna) została dokonana na rachunek odrębny.
Na podstawie art. 4a ust. 1 pkt 1 u.p.s.d., co do zasady, zwalnia się od podatku nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych przez małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę, jeżeli zgłoszą nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego powstałego m.in. na podstawie art. 6 ust. 1 pkt 5 u.p.s.d.
W tytule przelewu powinna być wskazana darowizna na Pana na cele mieszkaniowe. Wspólne ponoszenie kosztów budowy to również pieniądze z majątku odrębnego, zawsze można się na ten fakt powołać.
Przykłady
Marek i Anna są małżeństwem od 10 lat, mają wspólność majątkową. Rozpoczęli budowę domu na działce zakupionej wspólnie. Rodzice Marka postanowili wesprzeć ich finansowo i przekazali Markowi darowiznę w wysokości 150 tys. zł. Przelew został dokonany bezpośrednio na indywidualne konto Marka. Marek zgłosił darowiznę w terminie 6 miesięcy do urzędu skarbowego na formularzu SD-Z2 i nie zapłacił podatku od darowizny, korzystając ze zwolnienia w tzw. "zerowej grupie podatkowej". Otrzymane środki Marek przeznaczył na pokrycie części faktury za materiały budowlane. Chociaż budowa prowadzona jest wspólnie z żoną, środki pochodzące z darowizny pozostały w jego majątku odrębnym, a ich wykorzystanie na wspólny cel nie oznaczało automatycznie, że środki stały się wspólne.
Joanna i Krzysztof od kilku miesięcy realizują budowę domu. Krzysztof otrzymał od swoich rodziców darowiznę w wysokości 80 tys. zł, ale środki te zostały przelane na wspólne konto bankowe małżonków. Po kilku tygodniach, podczas rutynowej kontroli podatkowej, pojawiło się pytanie, czy połowa środków nie powinna być uznana za darowiznę dla Joanny (żony), jako drugiego współwłaściciela rachunku bankowego. Ponieważ jednak Krzysztof dysponował potwierdzeniem przelewu, oświadczeniem darczyńców, a także zgłosił darowiznę w całości na siebie w urzędzie skarbowym, urząd ostatecznie uznał, że cała kwota została przekazana wyłącznie na rzecz Krzysztofa i nie powstał obowiązek podatkowy wobec żony.
Magda i Piotr budują dom na działce zakupionej przed ślubem przez Piotra. Rodzice Magdy chcieli pomóc młodym w budowie i przekazali Magdzie 120 tys. zł darowizny. Darowizna została przelana na jej prywatne konto bankowe, po czym Magda przelała część środków na wspólne konto z mężem i zapłacili wspólnie fakturę za wykonanie fundamentów. Magda zgłosiła otrzymanie darowizny w terminie i nie zapłaciła podatku, korzystając ze zwolnienia. Przelew środków na wspólne konto nie spowodował powstania dodatkowego obowiązku podatkowego, ponieważ nie doszło do dalszej darowizny na rzecz męża — środki na koncie były nadal traktowane jako środki Magdy, mimo że wspólnie je wykorzystywali na potrzeby budowy.
Podsumowanie
Darowizna od rodziców na budowę domu, nawet realizowaną wspólnie z małżonkiem, co do zasady stanowi majątek osobisty obdarowanego, o ile nie było odmiennej woli darczyńców. Kluczowe jest prawidłowe udokumentowanie przelewu oraz terminowe zgłoszenie darowizny do urzędu skarbowego, aby skorzystać ze zwolnienia podatkowego. Wpłata środków na wspólne konto małżonków nie musi automatycznie oznaczać powstania obowiązku podatkowego po stronie drugiego współmałżonka, choć w praktyce warto zachować ostrożność i dbać o przejrzystość całej operacji finansowej, aby uniknąć wątpliwości organów podatkowych.
Oferta porad prawnych
Masz podobny problem lub wątpliwości związane z darowizną, budową domu czy podatkiem? Skorzystaj z naszych porad prawnych online — szybko i wygodnie uzyskasz profesjonalną pomoc dostosowaną do Twojej sytuacji. Nasi prawnicy odpowiedzą na Twoje pytania i pomogą bezpiecznie przeprowadzić całą procedurę.
Źródła:
1. Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. - Kodeks rodzinny i opiekuńczy - Dz.U. 1964 nr 9 poz. 59
2. Ustawa z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn - Dz.U. 1983 nr 45 poz. 207
3. Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 26 listopada 2013 r., II FSK 2967/11
Darowizna pieniężna od żonatego brata a podatek
