.
Udzieliliśmy ponad 127,5 tys. porad prawnych i mamy 14 468 opinii Klientów
Zadaj pytanie » Zadaj pytanie »

Indywidualne Porady Prawne

Masz problem prawny i szukasz pomocy?
Kliknij TUTAJ i opisz nam swój problem w formularzu.

(zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje)

Co jest chronione przez prawo autorskie? – część 1

Zgodnie z art. 1 ustawy z 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Pr. aut.) przedmiotem prawa autorskiego jest każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia (utwór).



Co jest chronione przez prawo autorskie? – część 1

Masz podobny problem? Kliknij tutaj i zadaj pytanie.

Niematerialny utwór a jego materialny nośnik

Prawo autorskie chroni więc utwory (dzieła), stanowiące tzw. dobra niematerialne. Na samym początku należy odróżnić pojęcie utworu – owego dobra niematerialnego od jego ucieleśnienia, tzw. nośnika materialnego.

 

Można to wyjaśnić na prostym przykładzie. Załóżmy, iż ktoś napisał książkę – kryminał. Sama jej treść (czyli sensacyjna historia, którą wymyślił autor) jest utworem i podlega ochronie prawa autorskiego. Natomiast egzemplarz tej książki (to, co kupujemy w księgarni) stanowi jedynie rzecz ruchomą. Obrót takim egzemplarzem regulowany jest przez prawo cywilne – prawo rzeczowe i prawo zobowiązań. Nabywając ów egzemplarz od autora, zawieramy z nim umowę sprzedaży, ale nabywamy jedynie ten egzemplarz (tzw. „nośnik”), a nie prawa autorskie do treści książki! Wyraźnie stanowi o tym art. 52 Pr. aut., zgodnie z którym, jeśli umowa nie stanowi inaczej, sprzedaż egzemplarza utworu nie powoduje przejścia praw autorskich do utworu. Podobnie, kupując płytę z programem komputerowym, nabywamy jedynie własność samej płyty, a nie mamy prawa do rozpowszechniania jej treści (chyba że inaczej stanowi licencja).

 

Skoro potrafimy już odróżnić utwór od jego nośnika, to pora wytłumaczyć, co to jest utwór.

Kiedy dzieło może być uznane za utwór?

Są dwie podstawowe cechy, które musi spełnić dzieło, by zostało uznane za utwór:

 

  1. musi mieć cechę osobistej twórczości (każdy przejaw działalności twórczej oindywidualnym charakterze);
  2. musi być ustalone w jakiejkolwiek postaci.

 

Dla ochrony nie ma natomiast znaczenia:

 

  1. czy dzieło ma jakąkolwiek wartość i przeznaczenie;
  2. czy twórca spełnił jakiekolwiek formalności;
  3. sposób wyrażenia dzieła.

Cecha osobistej twórczości

 Określano ją bardzo różnie, jako oryginalność czy niepowtarzalność dzieła. Ma dwa aspekty:

 

  1. z jednej strony – nie ma znaczenia, czy cecha osobistej twórczości jest wyraźna iuderzająca, czy też ledwie zauważalna; nawet jeśli jest minimalna,wystarcza to dla ochrony prawno-autorskiej;
  2. z drugiej strony – dzieło podlega ochronie tylko w takim zakresie, w jakim jest twórcze. Pozostałe jego elementy nie podlegają prawu autorskiemu.

 

Przejawami pracy twórczej są:

 

  • inwencja;
  • samodzielność;
  • oryginalność opracowania.1

Na czym polega ustalenie utworu a na czym utrwalenie utworu?

Ustalenie w jakiejkolwiek postaci

 

Należy odróżnić ustalenie od utrwalenia utworu. Ustalenie polega na tym, iż stwarza się możliwość zapoznania się z utworem jakiemukolwiek odbiorcy poza samym twórcą. Natomiast utrwalenie polega na tym, iż utwór otrzymuje taką postać, dzięki której może się z nim zapoznać dowolna liczba osób w jakimkolwiek czasie. Do ochrony wystarczy, że dzieło zostało ustalone, nie jest natomiast konieczne jego utrwalenie.

 

Przykład: polityk wygłosił na wiecu wyborczym przemówienie, które nie zostało nigdzie nagrane. Podlega ono ochronie, gdyż zostało ono ustalone w postaci mowy polityka (słownej). O utrwaleniu moglibyśmy zaś mówić wtedy, gdyby przemówienie to zostało spisane i np. wydane w formie książkowej lub w formie pliku dźwiękowego. Inny przykład to improwizacje muzyczne jakże często grane przez zespoły na koncertach. Choć na ogół nigdzie nie są nagrywane (utrwalane) – są chronione.

 

Utwór może być ustalony w jakiejkolwiek postaci. Nie ma więc znaczenia, czy dzieło zostało opublikowane, czy też pozostaje ono jedynie w rękopisie (maszynopisie).2 Teksty pisane „do szuflady” także są więc utworami, chociażby nigdy nie ujrzały światła dziennego. Ustalenie może nastąpić zarówno za pomocą zdjęć fotograficznych, rysunków, makiet, publikacji, filmów.3 Jeśli ktoś np. namalował obraz, sfotografował go, a potem zniszczył, to obraz ten stanowi przedmiot prawa autorskiego (i to jako dzieło plastyczne, a nie zdjęcie), ponieważ został on ustalony.

 

Wreszcie, zgodnie z art. 1 ust. 3 Pr. aut. utwór jest przedmiotem prawa autorskiego od chwili ustalenia, chociażby miał postać nieukończoną. Nie ma więc znaczenia, czy ustalenie następuje w postaci ukończonej (ostatecznej), czy też nieukończonej (np. projektów, szkiców, rysunków, planów, modeli). Przykładowo, wersje beta gier komputerowych też są chronione, mimo iż nie jest to jeszcze ostateczna postać programu.

Wartość i przeznaczenie dzieła

 Dla uznania dzieła za utwór nie ma żadnego znaczenia, czy prezentuje on jakikolwiek poziom artystyczny i naukowy, byleby wyróżniał się twórczością. Najbardziej brzydki rysunek, czy najmniej funkcjonalny program, o ile daje się w nim zauważyć pracę ludzkiego intelektu, podlega ochronie. Ochronie podlega dzieło o najwyższym artyzmie, jak i wypisy szkolne, kalendarze, rozkłady kolejowe, księgi o samoistnym układzie lub samodzielnym opracowaniu.4 Nie jest również istotne, czy dzieło stworzono dla celów artystycznych, czy też praktycznych.5

 

Mało tego, nawet dzieło, którego treść godzi w publiczną moralność, a nawet jest sprzeczna z prawem, może być uznane za utwór. Przykładowo, film pornograficzny jest sprzeczny z normami moralnymi (w niektórych kręgach), a film o treści pedofilskiej – z przepisami ustawy. Nie zmienia to jednak faktu, iż są one przedmiotem prawa autorskiego. Ma to o tyle istotne znaczenie, iż powszechna w internecie praktyka hotlinkowania takich filmów z innych stron i rozpowszechniania ich narusza prawa autorskie twórców takich filmów (lub wytwórni filmowej). Oczywiście, ich charakter mógłby mieć znaczenie przy ewentualnej ocenie zasadności roszczeń właścicieli praw autorskich i ich sprzeczności np. z zasadami współżycia społecznego lub obowiązującym prawem.

 

Dla prawno-autorskiej ochrony utworu nie ma również znaczenia, w jaki sposób dokonujący naruszenia wszedł w jego posiadanie lub też, w jaki sposób utwór do niego dotarł, w szczególności nie ma znaczenia okoliczność, iż utwór, stanowiący przedmiot naruszenia, dotarł do dokonującego naruszenia jako niezamawiana korespondencja przesyłana drogą elektroniczną, tak zwany spam. Fakt, że otrzymaliśmy niechciany i niezamawiany plik mp3 nie uprawnia nas więc do jego rozpowszechniania.6 (c.d.n.)

 

 

 

 ——————————————

  1. Orzeczenie SN z 05.03.1970 r. II CR 686/70.
  2. Orzeczenie SN z 08.02.1978 r. II CR 515/77.
  3. Orzeczenie SN z 27.06.1988 r. I CR 150/88.
  4. Orzeczenie SN z 23.06.1936 r.
  5. Orzeczenie SN z 31.03.1953 r. II C 835/52.
  6. Orzeczenie Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 14.03.2006 r. VI ACa 1012/05, Orzecznictwo Sądów Apelacyjnych, 2007, Nr 12, poz. 36, str. 56.


Masz podobny problem prawny? Opisz swoją sprawę, wypełniając  formularz poniżej  ▼▼▼. Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.

Zapytaj prawnika - porady prawne online

Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje!
Wycenę wyślemy do 1 godziny

Komentarze (0):

Uwaga!
Szanowni Państwo!
Nasi prawnicy nie odpowiadają na pytania zadawane w formie komentarza pod tekstem. Jeśli chcą Państwo powierzyć swój problem naszym prawnikom, prosimy kliknąć tutaj >>

  • zero - 1 =

 

»Podobne materiały

 

 

 

Porad przez Internet udzielają
prawnicy z dużym doświadczeniem.

Zapytaj prawnika

Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje!
Wycenę wyślemy do 1 godziny
Szukamy ambitnego prawnika »

spadek.info

prawo-budowlane.info

odpowiedziprawne.pl

Paragraf jako alternatywne logo serwisu