Betonowe ogrodzenie między sąsiadami
Żądanie usunięcia słupa energetycznego z działki• Autor: Izabela Nowacka-Marzeion |
|
Na mojej działce stoi słup energetyczny. Wysłałem pismo do zakładu energetycznego z żądaniem usunięcia tego słupa. Powołałem się na przepis mówiący, że właściciel może korzystać w dowolny sposób z rzeczy, a mi ten słup przeszkadza. Otrzymałem odpowiedź, że postawiono go przed II wojną i obecnie zakładowi przysługuje prawo zasiedzenia służebności gruntowej. Zamierzam walczyć o swoje racje w sądzie – na jakie przepisy mógłbym się powołać? Na jakie koszty powinienem się przygotować? |
|
Czy przedsiębiorstwo przesyłowe miało prawo wybudować słup energetyczny na prywatnej działce?Nie jest Pan jedyną osobą, która posiada na swojej działce słup energetyczny, a sytuacji, w których znajdują się właściciele tacy jak Pan, nie da się w jednakowy sposób usystematyzować, bowiem zależy to w dużej mierze od sytuacji prawnej i faktycznej. Mimo zmian ustrojowych niewiele zmieniło się w sprawie korzystania z działek przez przedsiębiorstwa – nawet z nielegalnie wybudowanych urządzeń przesyłowych. Proszę w pierwszej kolejności przeanalizować stan faktyczny i prawny nieruchomości, w szczególności pod kątem daty wybudowania urządzenia na Pańskiej działce. Do 1974 roku przedsiębiorstwo przesyłowe nie musiało legitymować się prawem do dysponowania terenem, żeby uzyskać pozwolenie na budowę, bowiem nie przewidywało tego obowiązujące wówczas prawo budowlane.
Nowelizacja prawa budowlanego z 1974 roku wprowadziła wymóg dysponowania gruntem. Ustawa z dnia 28 czerwca 1950 roku o powszechnej elektryfikacji wsi i osiedliW latach 50. i 60. odbywała się elektryfikacja na podstawie przepisów ustawy z dnia 28 czerwca 1950 roku o powszechnej elektryfikacji wsi i osiedli. Często właściciele gruntów wyrażali zgodę dorozumianą bądź też inwestycje były prowadzone w ogóle bez pytania właściciela o zgodę. Tryb udostępnienia nieruchomości, zawarty w przepisach tej ustawy, obowiązywał aż do 5 grudnia 1997 roku. Zgodnie z zapisami ustawy przeprowadzeniem powszechnej elektryfikacji zarządzał i ogłaszał terenowy organ administracji, a osobom upoważnionym służyło prawo wejścia na grunt i do budynków oraz wykonywania robót i zakładania urządzeń, jakich wymagała powszechna elektryfikacja.
Właściciel gruntu (bez względu na to, czy urządzenia zostały pobudowane legalnie, czy nie) nie może tych urządzeń samowolnie usunąć. Zgodnie bowiem z art. 49 Kodeksu cywilnego urządzenia służące do doprowadzania lub odprowadzania wody, pary, gazu, prądu elektrycznego oraz inne podobne urządzenia nie należą do części składowych gruntu lub budynku, jeżeli są własnością przedsiębiorstwa lub zakładu, a stają się nią z chwilą ich trwałego połączenia z siecią. Dotyczy to nie tylko urządzeń energetycznych, ale i wodociągów, kanalizacji, urządzeń telekomunikacyjnych itp. Zgoda poprzedniego właściciela działki na postawienie słupa elektrycznegoKolejną kwestią jest sprawdzenie, czy poprzedni właściciel nie wyraził zgody na przeprowadzenie inwestycji. Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 28.06.2005 r. „jeśli właściciel albo jego poprzednik prawny zgodził się na zainstalowanie na jego nieruchomości urządzeń do przesyłania mediów, nie może żądać ich usunięcia. Jest to z jego strony zobowiązanie trwałe. Sąd wyjaśnił, że w takim wypadku właściciele nieruchomości podlegają ograniczeniom w wykonywaniu swego prawa własności. Nie oznacza to jednak, że właściciele nie mogą zażądać od przedsiębiorstwa wynagrodzenia za korzystanie z ich własności” (sygn. akt I CK 14/05).
Brak zgody da Panu większą elastyczność w żądaniach.
Jeżeli „elektrownia” nie będzie chciała usunąć urządzenia – będzie Pan musiał skierować sprawę na drogę sądową. Czynsz od przedsiębiorstwa przesyłowego za bezprawne korzystanie z gruntu lub odszkodowanie za obniżenie wartości nieruchomościMógłby Pan się ubiegać o czynsz za bezumowne korzystanie z gruntu lub odszkodowanie za obniżenie wartości nieruchomości. Jeżeli urządzenia przesyłowe są więcej warte niż zajęta przez nie nieruchomość bądź uniemożliwiają właścicielowi korzystanie z niej w sposób dotychczasowy albo zgodny z dotychczasowym przeznaczeniem, można też żądać wykupu gruntu przez przedsiębiorstwo przesyłowe. Takie stanowisko potwierdził Sąd Najwyższy w precedensowym wyroku z dnia 16.07.2004 r., sygn. akt I CK 26/04. Uznał, że nawet „właściciel nieruchomości, nad którą przechodzi linia wysokiego napięcia nie mająca fizycznej styczności z samym gruntem, ale ograniczająca sposób korzystania i zmniejszająca wartość nieruchomości, może żądać od właściciela linii wykupienia gruntu”. „Należności za korzystanie przez zakład energetyczny z urządzeń zainstalowanych na cudzej nieruchomości należy dochodzić na drodze postępowania sądowego, a nie w drodze postępowania administracyjnego” (zgodnie z uchwałą Sądu Najwyższego z dnia 10.10.2005 r., sygn. akt III CZP 80/05). Należności te przedawniają się z upływem lat 10. W Pańskiej sytuacji niezwykle ciężko – o ile w ogóle się uda – będzie usunąć słupy z własnej nieruchomości. Rzeczywiście, jeśli były pobudowane w np. 1961 r. – przedsiębiorstwo ma prawo złożyć wniosek o stwierdzenie zasiedzenia służebności gruntowej. Zasiedzenie służebności gruntowej przez przedsiębiorstwo przesyłoweSłużebność może być ustanowiona w drodze:
Służebność gruntową można także nabyć w drodze zasiedzenia.
Zgodnie z art. 292 Kodeksu cywilnego zasiedzenie to zachowanie właściciela nieruchomości, dające się określić jako posiadanie służebności, tj. korzystanie z cudzej nieruchomości tak jakby przysługiwała mu służebność. Dopuszczalne jest nabycie w drodze zasiedzenia służebności gruntowej, która polega na korzystaniu z trwałego i widocznego urządzenia. Służebność taka jest jedynym spośród ograniczonych praw rzeczowych, które w obecnym stanie prawnym można zasiedzieć. Z regulacji powyższej wynika, że przedmiotem zasiedzenia może być wyłącznie służebność czynna, a więc taka, która polega na korzystaniu przez właściciela nieruchomości władnącej z nieruchomości obciążonej. Zasiedzenie służebności gruntowej możliwe jest tylko wówczas, gdy istnieje trwałe i widoczne urządzenie umożliwiające wykonywanie służebności. Urządzenie takie musi być wynikiem świadomego i pozytywnego działania ludzkiego (zobacz: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10.01.1969 r.; sygn. akt II CR 516/68; OSNCP 1969 r. nr 12 poz. 220). Przyjmuje się, iż powinno być ono wykonane przez posiadacza służebności (zobacz: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24.05.1974 r.; sygn. akt III CRN 94/74; OSNCP 1975 r. nr 6 poz. 94).
Do nabycia służebności przez zasiedzenie stosuje się poza tym przepisy o nabyciu własności nieruchomości przez zasiedzenie, takie same są więc terminy i uzależnienie ich długości od dobrej lub złej wiary.
Początkiem biegu terminów jest przystąpienie przez samoistnego posiadacza służebności gruntowej do korzystania z cudzej nieruchomości w zakresie odpowiadającym treści służebności. Stwierdzenie zasiedzenia służebności następuje w postępowaniu nieprocesowym.
Nowelizacja Kodeksu cywilnego wprowadziła tzw. służebność przesyłu (art. 3051–3054) chroniący w istocie interes obu stron. Ustanowienie służebności gruntowej za wynagrodzeniemNależy wystąpić o zawarcie umowy (potwierdzonej notarialnie), w razie odmowy ze strony przedsiębiorstwa przesyłowego – wystąpić do sądu o ustanowienie służebności za wynagrodzeniem.
Powyższe jednak nie wyklucza realizacji przez przedsiębiorstwo przesyłowe trybu stwierdzenia zasiedzenia, o którym mowa powyżej. Bez stwierdzenia przez sąd zasiedzenia przedsiębiorstwo energetyczne nie może legitymować się przed kimkolwiek prawem zasiedzenia.
Reasumując – obawiam się, że na koszt „elektrowni” nie usunie Pan słupa z własnej działki. Jednakże to, że zakład korzysta, a nawet legitymuje się prawem do stwierdzenia zasiedzenia – nie oznacza, że ma użytkować nieruchomość bezpłatnie.
Jeśli chodzi o odszkodowanie, to wszystko zależy od powierzchni gruntu, jaka jest zajęta przez słupy i linie. Można to obliczyć w oparciu o średnie ceny dzierżawy w rejonie działki. Ważne jest jeszcze, kiedy zostały ustawione te słupy – aby obliczyć okres. Jeśli zostały wybudowane przed wojną – obawiam się, że sąd uzna zasiedzenie służebności. Może Pan jednak wnioskować o tzw. służebność przesyłu.
Podstawę prawną wniosku do sądu stanowi art. 224 i 225 Kodeksu cywilnego – odszkodowanie; jeśli chodzi o służebność przesyłu – 3051 Kodeksu cywilnego.
Koszty procesu pokrywa na początku powód – czyli Pan. Wpis od pozwu to 5% wartości, można wnioskować o zwolnienie z kosztów – w zasadzie prawie zawsze jest uwzględniane. Koszt rzeczoznawcy rozliczony będzie w formie zaliczki – łączny kształtował się będzie w okolicach 2500-3000 zł. PrzykładyPan Marek kupił działkę na obrzeżach miasta z zamiarem wybudowania domu. Niestety, w centralnej części parceli stoi stary słup energetyczny. Gdy zwrócił się do zakładu energetycznego z żądaniem jego usunięcia, usłyszał, że słup stoi tam od lat 60. i firma nabyła już służebność gruntową przez zasiedzenie. Pan Marek planuje pozwać przedsiębiorstwo, powołując się na brak zgody poprzedniego właściciela oraz brak dokumentów potwierdzających legalność budowy.
Pani Anna odziedziczyła działkę po dziadkach. Na działce znajduje się linia energetyczna wraz ze słupem, która utrudnia jej sprzedaż nieruchomości. Zakład energetyczny odmówił przesunięcia słupa, wskazując na zasiedzenie. Po konsultacji prawniczej, pani Anna wystąpiła do sądu o ustanowienie służebności przesyłu za wynagrodzeniem, domagając się odszkodowania za bezumowne korzystanie z gruntu przez ostatnie lata.
Pan Piotr prowadzi gospodarstwo rolne, na którym od lat stoi słup wysokiego napięcia postawiony w latach 50. Przy modernizacji upraw chciał go usunąć. Zakład energetyczny odmówił, powołując się na ustawę o powszechnej elektryfikacji wsi i osiedli z 1950 r. Pan Piotr nie mając dokumentów świadczących o wyrażeniu zgody przez dziadków, którzy byli wtedy właścicielami, postanowił walczyć o wynagrodzenie za korzystanie z działki, składając pozew o ustanowienie służebności przesyłu za odpowiednią opłatą. PodsumowanieW sporach o usunięcie słupa energetycznego z działki kluczowe znaczenie mają okoliczności jego posadowienia oraz historia prawna nieruchomości. Często przedsiębiorstwa przesyłowe powołują się na zasiedzenie służebności gruntowej, szczególnie gdy urządzenia zostały zbudowane wiele lat temu, niekiedy jeszcze przed wojną lub na mocy przepisów o powszechnej elektryfikacji. Właściciel działki może jednak domagać się wynagrodzenia za korzystanie z nieruchomości, żądać ustanowienia służebności przesyłu za opłatą lub – w określonych przypadkach – próbować podważyć zasiedzenie. Każda sprawa wymaga indywidualnej analizy dokumentów i okoliczności, a dochodzenie roszczeń zwykle wiąże się z koniecznością postępowania sądowego i poniesienia kosztów związanych z opiniami biegłych oraz opłatami sądowymi. Oferta porad prawnychJeśli znajdują się Państwo w podobnej sytuacji i potrzebują pomocy prawnej w sprawie słupa energetycznego na działce, zapraszamy do skorzystania z naszych porad online. Przeanalizujemy dokumenty, ocenimy szanse na usunięcie urządzenia lub uzyskanie wynagrodzenia, przygotujemy niezbędne pisma i pomożemy w przeprowadzeniu postępowania sądowego. Nasze doświadczenie pozwala skutecznie chronić prawa właścicieli nieruchomości w sporach z przedsiębiorstwami przesyłowymi. Źródła:1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę, wypełniając formularz poniżej ▼▼▼. Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online 
O autorze: Izabela Nowacka-Marzeion Magister prawa, absolwentka Wydziału Prawa Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie. Doświadczenie zdobyła w ogólnopolskiej sieci kancelarii prawniczych, po czym podjęła samodzielną praktykę. Specjalizuje się w prawie cywilnym, rodzinnym, pracy oraz ubezpieczeń społecznych. Posiada bogate doświadczenie w procedurach administracyjnych oraz postępowaniach cywilnych. Prywatnie interesuje się sukcesją i planowaniem spadkowym oraz zabezpieczeniem firm. |
|
