Przywłaszczenie pieniędzy• Autor: Monika Cieszyńska |
|
Pracownik banku popełnił błąd. Na moim koncie miała zostać zaksięgowana kwota 800 euro jako wypłata. Tymczasem zaksięgowano tę kwotę jako wpłatę. Tego samego dnia wybrałem z bankomatu 1600 euro. Dzisiaj dostałem wezwanie na komendę w charakterze świadka w sprawie o przywłaszczenie pieniędzy z art. 284 § 1 Kodeksu karnego. Dodam, iż część tej kwoty straciłem (zgubiłem ją albo ktoś mnie okradł – sam nie wiem). Chcę oddać pieniądze w późniejszym terminie, bo teraz nie dysponuję taką kwotą. Czy istnieją podstawy prawne, które pozwalają bankowi domagać się zwrotu pieniędzy? |
|
Na czym polega przywłaszczenie pieniędzy?W niniejszej odpowiedzi postaram się rozwiać Pana wątpliwości dotyczące zagadnienia przywłaszczenia pieniędzy. Art. 284 § 1 Kodeksu karnego (w skrócie K.k.) dotyczy przestępstwa przywłaszczenia. Jak podaje wyżej wymieniony przepis: „Art. 284. § 1. Kto przywłaszcza sobie cudzą rzecz ruchomą lub prawo majątkowe, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3”. Natomiast – zgodnie z art. 115 § 9 K.k. – rzeczą ruchomą jest także polski lub obcy pieniądz lub inny środek płatniczy oraz dokument uprawniający do otrzymania sumy pieniężnej.
Przywłaszczenie polega więc na rozporządzeniu jak swoją własnością cudzą rzeczą ruchomą lub cudzym prawem majątkowym z wyłączeniem osoby uprawnionej.PRZYCISK_1] Czy przywłaszczenie to kradzież?Przywłaszczenie należy odróżniać od przestępstwa kradzieży. W przypadku przywłaszczenia nie dochodzi bowiem do zaboru rzeczy, a więc do bezprawnego wyjęcia jej spod władztwa osoby uprawnionej i objęcia we władanie przez sprawcę. Różnica między tymi przestępstwami polega na tym, że sprawca kradzieży zabiera z posiadania innej osoby cudzą rzecz ruchomą w celu przywłaszczenia, natomiast sprawca przestępstwa przywłaszczenia przywłaszcza sobie cudzą rzecz ruchomą lub cudze prawo majątkowe, które nie zostało mu powierzone, jednakże znalazło się już w jego legalnym posiadaniu (wyrok SN z 4 sierpnia 1978 r., sygn. akt Rw 285/78). Przestępstwo przywłaszczenia może być popełnione tylko z winy umyślnej, z zamiarem bezpośrednim. Oznacza to, że sprawcy należy udowodnić oprócz faktu rozporządzenia cudzą rzeczą także zamiar zatrzymania tej rzeczy dla siebie. Przestępny zamiar w przypadku przestępstwa z art. 284 § 1 K.k. sprowadza się do istnienia po stronie sprawcy zamiaru powiększenia swego majątku kosztem majątku osoby pokrzywdzonej (wyrok SN z 11 marca 2003 r., V KK 212/02). Do istoty przywłaszczenia należy osiągnięcie celu w postaci uczynienia z cudzej rzeczy swojej własności. Przywłaszczenie pieniędzy na skutek pomyłki pracownika bankuMusi mieć Pan świadomość, iż może Panu zostać postawiony zarzut popełnienia przestępstwa przywłaszczenia, jeśli wiedząc o omyłce pracownika banku oraz o tym, że pieniądze nie są Pana, pobrał je Pan ze swojego konta. Ponadto organy ścigania będą prowadzić postępowanie karne w celu ustalenia, co stało się z pieniędzmi po pobraniu ich z konta, czy rzeczywiście miał Pan zamiar zwrócić omyłkowo przelane pieniądze. Jeśli chodzi o odpowiedzialność za przestępstwo przywłaszczenia, nie ma bowiem znaczenia, w jaki sposób sprawca wszedł w posiadanie rzeczy. Rzecz może znajdować się w posiadaniu sprawcy zarówno z woli jej właściciela, jak i przypadkowo, bez zgody właściciela. Oczywiście to, że może Panu zostać postawiony zarzut popełnienia przestępstwa przywłaszczenia, nie oznacza, iż zostanie Pan za to przestępstwo skazany. Dopóki Pana wina nie zostanie udowodniona prawomocnym wyrokiem sądu, dopóty przysługuje Panu domniemanie niewinności. Jak bronić się przed zarzutem przywłaszczenia pieniędzy?Warto bronić się tym, że:
Nie stanowi bowiem przywłaszczenia pożyczenie lub wynajęcie rzeczy ruchomej, jeżeli z okoliczności sprawy nie wynika jednoznacznie towarzyszący działaniu sprawcy zamiar pozbawienia osoby uprawnionej własności tej rzeczy. Podobnie samo bezprawne zatrzymanie rzeczy i używanie jej, nawet w celu osiągnięcia zysku, jeśli nie towarzyszy mu zamiar pozbawienia właściciela tej rzeczy przez sprawcę, nie stanowi przestępstwa przywłaszczenia (wyrok SA w Lublinie z 6 października 1998 r., sygn. akt II AKa 108/98). O zamiarze przywłaszczenia może świadczyć odmowa zwrotu cudzej rzeczy, zaprzeczenie jej posiadania, sprzedaż lub darowanie innej osobie, przerobienie rzeczy. Natomiast bezprawne zatrzymanie cudzej rzeczy, a nawet używanie jej, chociażby w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, ale bez zamiaru zatrzymania na własność, nie stanowi przestępstwa przywłaszczenia (wyrok SN z dnia 6 maja 2004 r., sygn. akt V KK 316/03). Należy pamiętać, że bank może wystąpić przeciwko Panu także na drogę postępowania cywilnego na podstawie art. 405 Kodeksu cywilnego (chodzi o tzw. bezpodstawne wzbogacenie). Zgodnie z powołanym przepisem:
„Art. 405. Kto bez podstawy prawnej uzyskał korzyść majątkową kosztem innej osoby, obowiązany jest do wydania korzyści w naturze, a gdyby to nie było możliwe, do zwrotu jej wartości”. Wprawdzie obowiązek wydania korzyści lub zwrotu jej wartości wygasa, jeżeli ten, kto korzyść uzyskał, zużył ją lub utracił w taki sposób, że nie jest już wzbogacony, niemniej jednak powyższa zasada nie ma zastosowania, jeśli wyzbywając się korzyści lub zużywając ją, powinien był liczyć się z obowiązkiem zwrotu. PrzykładyPani Marta pracowała jako kasjerka w firmie handlowej. Pewnego dnia podczas rozliczania utargu zauważyła, że w kasie znajduje się o 500 zł więcej niż powinno. Uznała, że nikt się nie zorientuje, i zabrała nadwyżkę do własnej kieszeni. Po kilku dniach kontrola wewnętrzna wykryła brak gotówki, a monitoring wykazał, że to właśnie Marta schowała banknoty. Została oskarżona o przywłaszczenie mienia z art. 284 § 1 K.k.
Pan Robert znalazł na ulicy wypchany portfel z dokumentami i gotówką — 1200 zł. Wiedząc, do kogo należy portfel (były tam dowód osobisty i karty bankowe), mimo to postanowił zatrzymać pieniądze, a portfel wrzucił do skrzynki na listy właściciela. Właściciel zgłosił sprawę na policję. Po ustaleniu tożsamości Roberta, ten został przesłuchany pod zarzutem przywłaszczenia cudzej rzeczy ruchomej, mimo że fizycznie nie dokonał kradzieży.
Pani Alicja omyłkowo otrzymała na swoje konto bankowe przelew w wysokości 15 000 zł, który był przeznaczony dla innej osoby. Bank poinformował ją o błędzie i poprosił o zwrot środków, jednak Alicja odmówiła twierdząc, że „to prezent od losu” i natychmiast wydała pieniądze na zakupy. Bank złożył zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa przywłaszczenia, a dodatkowo skierował przeciwko niej pozew cywilny o zwrot środków w trybie bezpodstawnego wzbogacenia. PodsumowaniePrzywłaszczenie pieniędzy polega na bezprawnym zatrzymaniu cudzych środków, które znalazły się w posiadaniu sprawcy w sposób legalny lub przypadkowy, ale bez zamiaru ich zwrotu właścicielowi. Choć różni się od kradzieży brakiem zaboru rzeczy, nadal stanowi przestępstwo, za które grozi kara pozbawienia wolności do lat 3. W praktyce przywłaszczenie może dotyczyć m.in. środków omyłkowo przelanych na konto, znalezionych pieniędzy czy nadwyżek kasowych. Każda sytuacja jest oceniana indywidualnie, a o odpowiedzialności karnej decyduje istnienie zamiaru zatrzymania cudzych środków dla siebie. Oferta porad prawnychJeśli znalazłeś się w podobnej sytuacji i potrzebujesz pomocy prawnej, skorzystaj z naszej oferty porad online. Doświadczeni prawnicy szybko przeanalizują Twoją sprawę, wyjaśnią Twoje prawa i obowiązki oraz wskażą najlepsze rozwiązania. Pomagamy skutecznie, bez wychodzenia z domu. Źródła:1. Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny - Dz.U. 1997 nr 88 poz. 553
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę, wypełniając formularz poniżej ▼▼▼. Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online 
O autorze: Monika Cieszyńska Radca prawny przy Okręgowej Izbie Radców Prawnych w Toruniu, nr wpisu TR-871. Absolwentka prawa Katedry Praw Człowieka na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu. Specjalizuje się przede wszystkim w prawie rodzinnym i opiekuńczym oraz karnym – udzieliła dotąd porad setkom naszych klientów, w których życie często niesłusznie wtargnęła policja i prokuratura, a wielu rodzinom pomogła rozwiązać burzliwe niekiedy konflikty małżeńskie i opiekuńcze (opieka nad dziećmi, alimenty, widzenia z dziećmi). Posiada licencję zarządcy nieruchomości (nr licencji 20460). W kręgu jej zainteresowań znajdują się również zagadnienia prawa spółdzielczego. |
|
prawnicy z dużym doświadczeniem.
Zapytaj prawnika
Najnowsze pytania w dziale
Naruszenie nietykalności cielesnej - jak uniknąć kary?
Oskarżenie o kradzież w sklepie na podstawie monitoringu
Oszustwo w internecie - jak odzyskać pieniądze przelane na konto oszusta?
Konsekwencje za posłużenie się fałszywym dokumentem
Sprawa z oskarżenia prywatnego - jak się bronić na posiedzeniu pojednawczym?
Kara za grożenie nożem
Oskarżenie pracodawcy o podrobienie podpisu pracownika w dokumentach
Kradzież w sklepie, co grozi za to wykroczenie?
Konsekwencje nielegalnego zdobycia prawa jazdy
Co grozi za treści pornograficzne z udziałem nieletnich?
