Podziemna strzelnica – czy mogę ją wybudować na mojej działce?

Budowa podziemnej strzelnicy zlokalizowana na gruncie rolnym

Odpowiedź na pytanie zależy m.in. od tego, jak organ architektoniczno-urbanistyczny oceni zmiany, jakie w naturalnym ukształtowaniu powierzchni ziemi wprowadzi część podziemna strzelnicy zlokalizowana na gruncie rolnym.

Na wstępie należy wskazać, że strzelnica może być też zakwalifikowana jako tymczasowy obiekt budowlany. Zgodnie z art. 3 pkt 5 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (Dz. U. z 2006 r. Nr 156, poz. 1118 z późn. zm.) tymczasowym obiektem budowlanym jest obiekt budowlany przeznaczony do czasowego użytkowania w okresie krótszym od jego trwałości technicznej, przewidziany do przeniesienia w inne miejsce lub rozbiórki, a także obiekt budowlany niepołączony trwale z gruntem jak m.in. strzelnica.

Zgodnie z art. 3 pkt 1 obiektem budowlanym jest:

• „budynek wraz z instalacjami i urządzeniami technicznymi,
• budowla stanowiącą całość techniczno-użytkową wraz z instalacjami i urządzeniami,
• obiekt małej architektury”.

Budynek to taki obiekt budowlany, który „jest trwale związany z gruntem, wydzielony z przestrzeni za pomocą przegród budowlanych oraz posiada fundamenty i dach” (art. 3 pkt 2 ustawy).

Niewątpliwe Pańska inwestycja raczej będzie spełniać cechy budynku w rozumieniu Prawa budowlanego, ponieważ będzie trwale związana z gruntem, wydzielona z przestrzeni za pomocą przegród budowlanych, a także będzie miała fundamenty i dach, który częściowo będzie przykryty skarpą.

Ze stanu faktycznego wynika, że w ramach inwestycji będą także prowadzone prace ziemne (dotyczące skarpy). W związku z tym można się zastanawiać, czy nie należy również rozważyć kwestii tzw. budowli ziemnej.

Definicja budowli ziemnej

Budowlą jest każdy obiekt budowlany niebędący budynkiem lub obiektem małej architektury, jak m.in. tunele, przepusty, budowle ziemne, obronne (fortyfikacje), nadziemne i podziemne przejścia dla pieszych, a także części budowlane urządzeń technicznych (kotłów, pieców przemysłowych, elektrowni wiatrowych i innych urządzeń) oraz fundamenty pod maszyny i urządzenia, jako odrębne pod względem technicznym części przedmiotów składających się na całość użytkową (art. 3 pkt 3).

W orzecznictwie definicję budowli ziemnej ujęto w wyroku WSA w Rzeszowie z dnia 16.01.2008 r., sygn. akt II SA/Rz 731/07: „budowla ziemna oznacza budowlę, której podstawowym tworzywem jest ziemia. Budowla taka jest wykonana w gruncie lub z gruntu. Przykładem budowli ziemnej może być wykonany z ziemi wał, czy wykonany z ziemi kopiec. Budowla ziemna musi mieć charakter kubaturowy, być widoczna i istnieć w kategoriach obiektywnych. Niemożliwym jest uznanie za »budowlę ziemną« każdego przesunięcia i rozplantowania warstwy ziemi, zwłaszcza przesunięcia nie powodującego powstania widocznej budowli i nie mającego na celu w bliższej lub dalsze przyszłości wykonanie jakiegokolwiek obiektu budowlanego”.

Natomiast w wyroku WSA w Gliwicach z dnia 22.08.2008 r., sygn. akt II SA/Gl 152/08 stwierdzono, że „dla zakwalifikowania skutków robót ziemnych jako budowli ziemnej wystarczające jest, aby stanowiły one pewną całość techniczno-użytkową, o określonej konstrukcji i funkcji. Za taką całość można uznać także skutek wykonanych robót niwelacyjnych, jeśli doszło do celowego nawiezienia czy przemieszczenia wielkich mas ziemi, skutkującego powiększeniem płaskiej części terenu”.

Dlatego też, w zależności od rozmiarów planowanych prac ziemnych, organ architektoniczny możne również rozważać dodatkowo także kwestie budowli, tj. budowli ziemnej.

Naruszenie zasad ochrony gruntów rolnych i leśnych

W przypadku wkroczenia części Pańskiej inwestycji w grunt rolny należy również rozważyć, czy może to naruszać zasady ochrony gruntów rolnych i leśnych. W takim przypadku bowiem konieczne byłoby wyłączenie tej części gruntu rolnego, która jest związana z inwestycją z działalności rolnej.

Zgodnie z art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych (Dz. U. z 2004 r. Nr 121, poz. 1266 z późn. zm.) gruntami rolnymi, w rozumieniu tej ustawy, są m.in. grunty określone w ewidencji gruntów jako użytki rolne.

Zgodnie z art. 3 ust. 1 wspomnianej ustawy „ochrona gruntów rolnych polega na:

1. ograniczaniu przeznaczania ich na cele nierolnicze lub nieleśne;
2. zapobieganiu procesom degradacji i dewastacji gruntów rolnych oraz szkodom w produkcji rolniczej, powstającym wskutek działalności nierolniczej i ruchów masowych ziemi,
3. rekultywacji i zagospodarowaniu gruntów na cele rolnicze;
4. zachowaniu torfowisk i oczek wodnych jako naturalnych zbiorników wodnych;
5. ograniczaniu zmian naturalnego ukształtowania powierzchni ziemi”.

Jednym z celów ochrony gruntów rolnych jest określone w art. 3 ust. 1 pkt 5 ograniczanie zmian naturalnego ukształtowania powierzchni ziemi. W związku z tym od oceny organu architektoniczno-budowlanego, a także od zakresu ingerencji Pańskich inwestycji w grunt rolny może zależeć uzyskanie pozwolenia na budowę.

Należy wskazać, że zgodnie z poglądem wyrażonym w wyroku WSA w Warszawie z dnia 29.09.2008 r., sygn. akt IV SA/Wa 952/08: „zakaz uszkadzania lub przekształcania obszaru oraz wykonywania prac trwale zniekształcających rzeźbę terenu nie może być utożsamiane z zakazem wykonywania prac ziemnych związanych z realizacją obiektu budowlanego. O uszkadzaniu lub przekształcaniu obszaru bądź o zniekształcaniu terenu można mówić w przypadku takich prac jak: niwelacja wzgórza, wykopanie stawu, zmiana biegu rzeki, wycięcie lasu. Nie można natomiast kwalifikować jako uszkodzenia lub przekształcenia obszaru oraz zniekształcenia terenu z prac służących do realizacji obiektu budowlanego, takich jak wykopy pod fundamenty”.

Jeżeli zatem planowana przez Pana inwestycja nie spowoduje trwałego zniekształcenia rzeźby terenu na gruncie rolnym, a także nie spowoduje np. niwelacji skarpy, to nie powinno to stanowić naruszenia zasad ochrony gruntu rolnego (określonego w art. 3 ust. 1 pkt 1 ustawy o ochronie gruntów rolnych i leśnych). Ocena tego należy jednak do organu architektoniczno-urbanistycznego. Może Pan w celu obrony swoich praw wskazywać, że po zakończeniu inwestycji zostanie w całości przywrócona rolnicza funkcja tego gruntu. Ponadto może Pan również wskazywać, że w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego nie ujęto zakazu lokalizowania na Pańskiej działce podziemnych obiektów budowlanych.

Ustalenie innego niż rolniczy lub leśny sposobu użytkowania gruntów rolnych

Należy wskazać, że zgodnie z art. 4 pkt 6 cytowanej wyżej ustawy przeznaczeniem gruntów na cele nierolnicze lub nieleśne jest „ustalenie innego niż rolniczy lub leśny sposobu użytkowania gruntów rolnych oraz innego niż leśny sposobu użytkowania gruntów leśnych”.

W związku z tym, jeżeli zastosujemy wykładnię a contrario (z łac. przeciwną) art. 4 pkt 6, zachowanie rolniczego przeznaczenia gruntu (łąki) – także po planowanej inwestycji – nie powinno stanowić podstawy do wyłączenia tych gruntów z działalności rolniczej, ponieważ będą one wykorzystywane nadal tych celów.

Może Pan oczywiście rozważyć wystąpienie o wyłączenie z produkcji rolnej tej części działki rolnej, na której będzie zlokalizowana planowana inwestycja.

Przed podjęciem starań o uzyskanie pozwolenia na budowę proszę rozważyć uzyskanie (również ustnie) informacji w organie architektonicznym w kwestii jego stanowiska w zakresie wkroczenia podziemnej inwestycji w grunt rolny, przy jednoczesnym zachowaniu funkcji rolnej tego gruntu, a także w ogóle lokalizowania obiektów podziemnych na Pańskiej działce.