Odebranie niemieckiego prawa jazdy a możliwość uzyskania tego dokumentu w Polsce

Czy można wymienić zatrzymane niemieckie prawo jazdy na polskie?

W moim przekonaniu polskie organy mogą odmówić Panu wydania prawa jazdy. Żaden przepis prawny wprost nie reguluje tej sytuacji, ale takie wnioski nasuwają się po interpretacji Dyrektywy o prawach jazdy oraz polskiej ustawy – Prawo o ruchu drogowym.

Przede wszystkim należałoby się zastanowić, w jakim trybie miałoby takie ewentualne wydanie nastąpić. Najpierw należy odnieść się do Dyrektywy Rady z 29.07.1991 r. w sprawie praw jazdy (Dz. Urz. UE L 1991 Nr 237, str. 1), normującej kwestie praw jazdy na terenie UE.

Zasadą jest, że „żadna osoba nie może posiadać praw jazdy wydanych przez więcej niż jedno Państwo Członkowskie” (art. 7 ust. 1 Dyrektywy). Konsekwencją tego jest możliwość wymiany prawa jazdy na prawo jazdy innego kraju (z tej możliwości Pan skorzystał). Zgodnie z art. 8 ust. 1 jeżeli posiadacz krajowego prawa jazdy wydanego przez jedno z Państw Członkowskich (np. Polskę) zmienił normalne miejsce zamieszkania na inne Państwo Członkowskie (np. Niemcy), to może żądać, aby jego prawo jazdy zostało wymienione na równoważne prawo jazdy. W takim wypadku organy niemieckie mają obowiązek sprawdzić, czy polskie prawo jazdy jest jeszcze ważne. Państwo Członkowskie dokonujące wymiany zwraca stare prawo jazdy władzom tego Państwa Członkowskiego, które je wystawiło z uzasadnieniem tej czynności (ust. 3).

Powstaje zatem pytanie, czy gdy niemieckie prawo jazdy zostało zatrzymane, można dokonać procedury „odwrotnej”, to jest wymienić zatrzymane niemieckie na polskie. Zgodnie z art. 94 ust. 2 Prawa o ruchu drogowym (ustawa z 1997 r.) „osoba posiadające krajowe prawo jazdy wydane za granicą, która zamieszkuje na terytorium Polski, może otrzymać polskie krajowe prawo jazdy po oddaniu zagranicznego prawa jazdy organowi wydającemu prawo jazdy”. W tym wypadku niemożliwe jest formalne wypełnienie wymogów tego przepisu, skoro prawo jazdy niemieckie zostało zatrzymane.

Odebranie prawa jazdy przez Inne Państwo Członkowskie

Drugą możliwością jest uzyskanie polskiego prawa jazdy w trybie zwykłym. Zgodnie z art. 91 Prawa o ruchu drogowym pkt 2) prawo jazdy nie może być wydane osobie, „w stosunku do której orzeczony został, prawomocnym wyrokiem sądu, orzeczeniem kolegium ds. wykroczeń lub orzeczeniem innego organu uprawnionego do orzekania w sprawach o wykroczenia w trybie dyscyplinarnym – zakaz prowadzenia pojazdów mechanicznych – w okresie obowiązywania tego zakazu”. Przepis nie wskazuje, czy chodzi w nim także o orzeczenia organów zagranicznych.

Tutaj warto odwołać się do art. 8 ust. 2 Dyrektywy: „z zastrzeżeniem przestrzegania zasady terytorialności prawa karnego i uregulowań prawnych dotyczących policji Państwo Członkowskie normalnego miejsca zamieszkania mogą stosować swoje przepisy krajowe dotyczące ograniczania, zawieszenia, cofania lub unieważniania prawa jazdy posiadaczom prawa jazdy wydanemu przez Inne Państwo Członkowskie, oraz w razie potrzeby, wymienić w tym celu to prawo jazdy”.

Czy Państwo Członkowskie może odmówić wydania prawa jazdy po zatrzymaniu dokumentu w innym Państwie Członkowskim?

„Państwo Członkowskie może odmówić wydania prawa jazdy kandydatowi, który podlega takim środkom w innym Państwie Członkowskim” (art. 8 ust. 4 Dyrektywy – bardzo ważny). Jeśli więc zastosowano wobec Pana zatrzymanie prawa jazdy na 12 miesięcy w Niemczech, to organy polskie mają podstawę prawną do odmowy wydania prawa jazdy. Co prawda, w przepisie tym powiedziano, że polskie organy „mogą”, a nie „muszą”, jednakże biorąc pod uwagę szkodliwość społeczną jazdy po alkoholu, są podstawy do tego, aby odmówić wydania prawa jazdy, na podstawie tego przepisu czytanego wraz z art. art. 94 § 2 ust. 2 Prawa o ruchu drogowym.

Odmowa ważności prawa jazdy wydanego przez inne Państwo Członkowskie

Niezależnie od tego, nawet gdyby organy polskie wydały Panu (nowe) prawo jazdy, to najprawdopodobniej nie będzie ono uznane w Niemczech. Wynika to z art. 8 ust. 4 Dyrektywy, zgodnie z którym „Państwo Członkowskie może odmówić ważności jakiegokolwiek prawa jazdy wydanego przez inne Państwo Członkowskie osobie, która na terytorium poprzednio wymienionego państwa podlega jednemu ze środków, określonych w ust. 2”. Środki wymienione w ust. 2 to właśnie ograniczanie, zawieszanie, cofanie lub unieważnienie praw jazdy.

Kwesta ta została rozstrzygnięta w wyroku Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości z 20.11.2008, sygn. akt C-1/07; Frank Weber. Zgodnie z jego tezą:

„Artykuł 1 ust. 2 i art. 8 ust. 2 i 4 dyrektywy Rady 91/439/EWG z dnia 29 lipca 1991 r. w sprawie praw jazdy zmienionej rozporządzeniem (WE) nr 1882/2003 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 września 2003 r. należy interpretować w ten sposób, że nie sprzeciwiają się one temu, aby państwo członkowskie odmówiło na swym terytorium uznania uprawnienia do kierowania pojazdami wynikającego z prawa jazdy wydanego przez inne państwo członkowskie osobie, wobec której na terytorium pierwszego państwa członkowskiego zastosowano środek polegający na cofnięciu uprawnienia do kierowania, mimo że został on zarządzony po wydaniu tego prawa jazdy, jeżeli to ostatnie prawo jazdy zostało uzyskane w okresie obowiązywania środka polegającego na zawieszeniu prawa jazdy wydanego w pierwszym państwie członkowskim i zarówno ten środek, jak i to cofnięcie są uzasadnione przyczynami istniejącymi w dniu wydania drugiego prawa jazdy”.

Stan faktyczny był następujący: Frank Weber, zamieszkały w Niemczech, przeszedł kontrolę drogową 18.09.2004 r. Podczas kontroli stwierdzono, że był pod wpływem marihuany i amfetaminy. W następstwie naruszenia decyzją z 17.11.2004 r. (stała się ostateczna 04.12.2004 r.) sąd nałożył na niego grzywnę i postanowił zawiesić jego prawo jazdy na okres jednego miesiąca. W dniu 18.11.2004 r. organy czeskie wydały prawo jazdy F. Weberowi, który zdał egzamin na prawo jazdy w dniu 16.11.2004 r. Jednocześnie wyższy urząd zabrał prawo jazdy niemieckie w lutym 2005 r. Decyzją z dnia 17.03.2005 r. Ordungsmt Kreis Siegen Wittgensiten postanowił odebrać F. Weberowi niemieckie prawo jazdy. Nie dopełnił nałożonego na niego obowiązku poddania się badaniu medyczno-psychologicznemu w celu wykazania swojej zdolności do kierowania i niemieckie organy administracyjne nie wiedziały, że posiadał on czeskie prawo jazdy. Szóstego stycznia 2006 r., poruszając się na drodze publicznej w Niemczech, F. Weber został skontrolowany przez policję, przed którą powołał się na czeskie prawo jazdy. W następstwie tej kontroli 22.08.2006 r. Amtsgericht Siegen skazał F. Webera za nieumyślne prowadzenie pojazdu bez prawa jazdy. Ten ostatni wniósł odwołanie od tego wyroku do Landgericht Siegen i sprawa trafiła do Trybunału Sprawiedliwości, który przyznał rację niemieckim organom.