Grzywna zasądzona obywatelowi polskiemu przez sąd w Belgii – kara podlegająca wykonaniu w Polsce

Popełnienie przestępstwa za granicą przez obywatela Polski

Artykuł 110 Kodeksu karnego określa zasadę podmiotową, czyli narodowości podmiotowej. Według tej zasady polskiemu prawu karnemu podlegają obywatele polscy także wówczas, gdy popełnili przestępstwo za granicą. Zasada ta prawidłowo uzupełnia zasadę terytorialności. Obywatel polski powinien podlegać polskiemu prawu karnemu także w razie popełnienia przestępstwa za granicą państwa polskiego.

Jednakże warunkiem odpowiedzialności za czyn popełniony za granicą jest uznanie tego czynu za przestępczy również w miejscu jego popełnienia. Jednakże, jak to określono w wyroku Sądu Najwyższego – Izba Karna z dnia 2 czerwca 2006 r.: „W konsekwencji przystąpienia Rzeczypospolitej Polskiej do Unii Europejskiej, częścią systemu prawa polskiego stały się normy dotyczące zasady res iudicata i ne bis in idem, stanowiące acquis communautaire, co w istotny sposób zmieniło zakres obowiązywania zasady powagi rzeczy osądzonej. Na mocy art. 114 § 3 pkt 3 kk w zw. z art. 54 Konwencji Wykonawczej do Układu z Schengen z dnia 14 czerwca 1985 r. (Dz. Urz. WE L 2000.239.19 z dnia 22 września 2000 r.) normy unijne, określające moc prawną orzeczeń wydawanych w państwach członkowskich, zyskały pierwszeństwo przed ogólną zasadą art. 114 § 1 kk”.

Uznanie wyniku postępowania karnego w innym kraju przez Państwo Polskie

W konsekwencji Państwo Polskie musi uznać wyniki postępowania karnego w innych państwach, nawet jeśli jego wynik jest inny w przypadku postępowania prowadzonego w oparciu o własne prawo karne.

Na podstawie art. 114 § 4 K.k.: „Przejmując do wykonania orzeczenia obce, sąd określa kwalifikację prawną przestępstwa według prawa polskiego i oznacza karę podlegającą wykonaniu w Polsce (art. 611c § 1 i 2 kpk). Za podstawę swego orzeczenia sąd bierze wyrok obcy, karę grożącą za taki czyn w Polsce, okres rzeczywistego pozbawienia wolności za granicą oraz karę tam wykonaną, a wszelkie różnice bierze na korzyść skazanego (art. 114 § 4 kk). Nie mają przy tym zastosowania dyrektywy karania z art. 53 kk” (postanowienie Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 22 kwietnia 2004 r. II AKz 124/2004).

Rozpatrzmy pierwszy aspekt. Przestępstwo, za które została Pani skazana, zapewne jako współsprawca lub osoba nakłaniająca do popełnienia czynu zabronionego, jest także penalizowane w Polsce w art. 218 K.k. Celem tego przepisu jest ochrona wszelkich praw „pracownika” wynikających ze stosunku pracy lub z ubezpieczenia społecznego. Zachowanie sprawcy czynu zabronionego określonego w § 1 polega na naruszaniu praw pracownika, wynikających ze stosunku pracy lub ubezpieczenia społecznego. Naruszenie to może nastąpić zarówno przez działanie jak i przez zaniechanie wykonania obowiązkowej czynności, ale z dwojakim zastrzeżeniem. Jest to przestępstwo formalne (bezskutkowe), popełnione z chwilą ukończenia czynu zabronionego.

Naruszenie praw pracownika może mieć charakter wyłącznie formalny. Występek z art. 218 K.k. jest przestępstwem publicznoskargowym ściganym z urzędu. Za popełnienie czynu sankcjonowanego w art. 218 § 1 przewidziana jest kara grzywny, ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2. Możliwe jest tu odstąpienie od wymierzenia kary (art. 59) albo warunkowe umorzenie postępowania karnego (art. 66). W razie skazania za przestępstwo naruszenia praw pracowniczych sąd może orzec środek karny w postaci zakazu zajmowania określonego stanowiska, wykonywania określonego zawodu lub prowadzenia określonej działalności gospodarczej.

Wykonanie kary w zamian za nieopłacenie grzywny

Drugim aspektem jest wykonanie kary w zamian za nieopłacenie grzywny.

Artykuł 33 K.k. nie nakłada na sąd orzekający obowiązku określenia w wyroku zastępczej kary pozbawienia wolności, jeżeli skazany nie uiści grzywny w terminie. Orzekanie tej kary następuje w stadium postępowania wykonawczego, według zasad określonych w art. 46 § 1 K.k.w. Stosownie do treści tego przepisu kara zastępcza nie może przekraczać 12 miesięcy pozbawienia wolności, jak również górnej granicy kary pozbawienia wolności za dane przestępstwo, a jeżeli ustawa nie przewiduje za dane przestępstwo kary pozbawienia wolności, górna granica zastępczej kary pozbawienia wolności nie może przekroczyć 6 miesięcy.

W Pani przypadku kara ta została orzeczona i może być wykonana także przez sąd w Polsce.

Orzeczenie wykonania zastępczej kary pozbawienia wolności

Generalnie dopiero w razie bezskutecznego upływu wyznaczonego terminu grzywnę ściąga się w drodze egzekucji, a orzeczenie wykonania zastępczej kary pozbawienia wolności może nastąpić tylko i wyłącznie w sytuacji, gdy skazany, mimo możliwości, nie uiszcza grzywny.

Stwierdzenie bezskuteczności próby ściągnięcia grzywny, poprzedzające wydanie zarządzenia o wykonaniu zastępczej kary pozbawienia wolności, należy opierać na protokole komornika. Brak tego protokołu wyklucza podjęcie decyzji o wykonaniu kary zastępczej. Warunku tego nie zastępuje przypuszczenie, że skazany nie będzie dysponował majątkiem nadającym się do egzekucji z powodu wielości egzekucji przeciw niemu skierowanych.

Europejski nakaz aresztowania

Wyjazd za granicę i ukrywanie się na niewiele się zda, bowiem europejski nakaz aresztowania umożliwia uproszczoną formę ekstradycji (dużo szybszą i skuteczniejszą) istniejącą w UE; umożliwia aresztowanie osoby podejrzanej lub oskarżonej o popełnienie przestępstwa albo już skazanej za nie i wydanie jej do kraju, w którym będzie postawiona przed sądem lub przekazana do wykonania wcześniej orzeczonej kary przez sąd zagraniczny. O wydaniu decyduje sąd kraju, na którego terytorium osoba przebywa.

Z Pani opisu wynika, iż posiada Pani majątek (dom) i musi Pani wiedzieć, iż – mimo tego, że znajduje się on na terytorium RP – może zostać zajęty. Tytułami wykonawczymi mogą być tytuły egzekucyjne zagraniczne, których wykonalność została stwierdzona przez sąd polski i nadano im klauzulę wykonalności. Orzeczenie sądu zagranicznego wywiera skutki prawne w Polsce, jeżeli wynika to z postanowień umów międzynarodowych, których Polska jest stroną, oraz z przepisów polskiego prawa międzynarodowego.

Zagranicznym tytułem egzekucyjnym nadającym się do wykonania w Polsce w drodze egzekucji mogą być różnego rodzaju orzeczenia, ugody, a w szczególności wyroki sądów zagranicznych wydane w sprawach karnych.