Ojciec nie chce przeprowadzić sprawy spadkowej po matce - co zrobić?

Brak sprawy spadkowej – przyjęcie z dobrodziejstwem inwentarza

Jak rozumiem, po śmierci mamy od 2019 roku nic się nie zadziało. Nikt ze spadkobierców ustawowych nie złożył oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku.

Powyższe powoduje, że zgodnie z art. 1015 § 2 Kodeksu cywilnego doszło do przyjęcia spadku z dobrodziejstwem inwentarza, czyli z ograniczeniem odpowiedzialności za ewentualne długi spadkowe do wysokości stanu czynnego spadku. Czyli obrazując, jeśli majątek wynosił 100 000 zł, a dług (jakikolwiek) 200 000 zł, to spadkobiercy odpowiadają za dług tylko do kwoty 100 000 zł.

Pan jednak wskazuje, że mama długów nie pozostawiła, a wyłącznie majątek wspólny jej i jej męża w postaci środków pieniężnych i nieruchomości.

Brak testamentu i kolejność dziedziczenia

Skoro nie było testamentu, to zgodnie z art. 931 § 1 Kodeksu cywilnego w pierwszej kolejności powołane są z ustawy do spadku dzieci spadkodawcy oraz jego małżonek; dziedziczą oni w częściach równych. Jednakże część przypadająca małżonkowi nie może być mniejsza niż jedna czwarta całości spadku. W Państwa przypadku zatem dziedziczą 4 osoby (troje dzieci) i mąż, co daje każdemu prawo do 1/4 spadku po mamie. Skoro rzeczy jakie pozostawiła, były współwłasnością majątkową, to spadek dotyczy 1/2 ich wartości. Nie dojdzie bowiem do sytuacji, w której to owa część mamy przypada automatycznie jej mężowi. Podlega ona dziedziczeniu na zasadach ogólnych jakie opisałam zdanie wcześniej. Jeśli więc mama z tatą posiadali dom będący ich wspólną własnością, po śmierci mamy ustała wspólność majątkowa. W takim wypadku mężowi przypadnie 1/2 nieruchomości z tytułu zniesienia współwłasności, a do drugiej połowy uprawnieni będą spadkobiercy mamy, czyli mąż i troje dzieci, każde po 1/4. Oczywiście nie ma przeszkód, by mąż zachował cały dom, a spłacił udziały dzieci zmarłej.

Niechęć ojca i wniesienie sprawy sądowej

Skoro ojciec nie chce polubownie rozwiązać owej kwestii przed notariuszem, pozostaje założenie sprawy spadkowej przed sądem. Całe szczęście takie sprawy nie ulegają przedawnieniu i można je prowadzić niezależnie od tego, ile lat upłynęło od śmierci spadkobiercy.

W tym celu wszyscy lub jeden ze spadkobierców musi złożyć do sądu wniosek o stwierdzenie nabycia spadku po zmarłej mamie i o dział spadku. Sądem właściwym będzie sąd ostatniego miejsca zamieszkania mamy. Wniosek taki powinien zawierać:

• imię, nazwisko i adres osoby składającej wniosek (wnioskodawca) oraz imiona, nazwiska i adresy potencjalnych spadkobierców ustawowych (uczestnicy postępowania);
• imię i nazwisko zmarłej, datę i miejsce jej śmierci oraz jej ostatnie miejsce stałego zamieszkania;
• akt zgonu oraz inne akty stanu cywilnego wskazujące na pokrewieństwo ze zmarłym osób wskazanych we wniosku jako spadkobierców (akty urodzenia i akt małżeństwa w Pana przypadku).

Do wniosku należy dołączyć:

• odpis wniosku w tylu kopiach, ilu jest uczestników postępowania (czyli w Pana przypadku dodatkowo 3 kopie);
• odpisy skrócone aktów urodzenia i małżeństwa dzieci mamy;
• odpis skrócony aktu małżeństwa mamy i jej męża;
• odpis skrócony aktu zgonu spadkodawcy;
• informację, że nie były składane oświadczenia o przyjęciu, odrzuceniu spadku lub zrzeczeniu się dziedziczenia;
• proponowany plan podziału spadku;
• spis przedmiotów spadkowych.

Odpisy aktów stanu cywilnego muszą być maksymalnie sprzed 3 miesięcy.

Do wniosku należy również dołączyć odpisy wniosku w ilości odpowiadającej liczbie uczestników postępowania. Odpisy aktów stanu cywilnego muszą być nie starsze niż sprzed 3 miesięcy.

W uzasadnieniu wniosku trzeba opisać historię spadkobrania – przytoczyć datę, oraz miejsce śmierci i ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy (jako dowód możemy przytoczyć akta postępowania o stwierdzenie nabycia spadku).

Następnie uzasadnić stworzony plan podziału spadku powołując się w szczególności na spis przedmiotów spadkowych (w wypadku, gdy w skład spadku wchodzi nieruchomość, należy przedstawić również dowody, które to potwierdzają, np. odpis z księgi wieczystej), wskazać wartość przedmiotów spadkowych oraz wykazać wielkość udziałów w spadku (po ¼, co opisałam wyżej) i opisać możliwe płatnicze innych spadkobierców jeśli np. domagać się Pan będzie spłaty po 1/4 udziału w nieruchomości na rzecz każdego dziecka z przyznaniem tego udziały na własność mężowi oraz wydania po 1/4 oszczędności na rzecz każdego dziecka i męża z 1/2 pozostawionej przez mamę.

Wniosek trzeba opłacić opłatą w wysokości 600 zł (100 zł za stwierdzenie nabycia spadku i 500 zł za dział spadku).

Proszę więc ostatecznie wezwać ojca do polubownego, tj. przed notariuszem, działu spadku, wskazując, że w innym wypadku zostanie założona sprawa spadkowa.