Kredyt hipoteczny zaciągnięty przed ślubem a prawo do mieszkania po rozwodzie

Czy mieszkanie zakupione przez jednego z małżonków przed zawarciem małżeństwa będzie uwzględniane podczas podziału majątku?

Stosownie do art. 45 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (w skrócie K.r.io.) „każdy z małżonków powinien zwrócić wydatki i nakłady poczynione z majątku wspólnego na jego majątek osobisty, z wyjątkiem wydatków i nakładów koniecznych na przedmioty majątkowe przynoszące dochód. Może żądać zwrotu wydatków i nakładów, które poczynił ze swojego majątku osobistego na majątek wspólny. Nie można żądać zwrotu wydatków i nakładów zużytych w celu zaspokojenia potrzeb rodziny, chyba że zwiększyły wartość majątku w chwili ustania wspólności”.

Natomiast według § 3 tego artykułu „przepisy powyższe stosuje się odpowiednio w wypadku, gdy dług jednego z małżonków został zaspokojony z majątku wspólnego”.

Mieszkanie, o którym Pan pisze, należy do Pana majątku osobistego, ponieważ zostało przez Pana nabyte przed zawarciem związku małżeńskiego i powstaniem wspólności majątkowej małżeńskiej. Z tego powodu Pana małżonka nie będzie mogła rościć wobec Pana praw do tego mieszkania i żądać uwzględnienia go podczas podziału majątku wspólnego małżeńskiego.

Nakłady z majątku wspólnego na majątek osobisty jednego z małżonków

Jednak żona będzie mogła zażądać uwzględnienia okoliczności, iż na spłatę kredytu hipotecznego przeznaczał i przeznacza Pan swoje dochody (o ile tak jest).

W Pana sprawie mamy do czynienia z sytuacją, w której na Pana majątek osobisty (mieszkanie) czynione są nakłady z majątku wspólnego. Należy bowiem pamiętać, iż zgodnie z art. 31 § 1 K.r.io. „z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa (wspólność ustawowa) obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny). Przedmioty majątkowe nieobjęte wspólnością ustawową należą do majątku osobistego każdego z małżonków”.

Majątek wspólny małżonków

Według § 2 art. 31 „do majątku wspólnego należą w szczególności:

1. pobrane wynagrodzenie za pracę i dochody z innej działalności zarobkowej każdego z małżonków,
2. dochody z majątku wspólnego, jak również z majątku osobistego każdego z małżonków,
3. środki zgromadzone na rachunku otwartego lub pracowniczego funduszu emerytalnego każdego z małżonków”.

Jeżeli więc spłaca Pan kredyt ze swojego wynagrodzenia lub innych dochodów, to należy uznać, że środki na spłaty pochodzą z majątku wspólnego.

Ewentualne roszczenie żony o zwrot nakładów może dotyczyć tylko tych wpłat, które nastąpiły z majątku wspólnego, a więc tych, które zostały dokonane z Pana dochodu. Jeżeli np. po zawarciu małżeństwa spłacał Pan kredyt ze swoich oszczędności, to te wpłaty nie zostaną uwzględnione przy obliczeniu wysokości nakładów z majątku wspólnego na majątek osobisty.

Nakłady poczynione na spłatę kredytu hipotecznego zaciągniętego przez jednego z małżonków przed zawarciem związku małżeńskiego

Pana żona po rozwodzie będzie mogła żądać zwrotu nakładów w wysokości proporcjonalnej do jej udziału w majątku wspólnym.

Stosownie do art. 43 § 1 K.r.io. „oboje małżonkowie mają równe udziały w majątku wspólnym”. Jednak „z ważnych powodów każdy z małżonków może żądać, ażeby ustalenie udziałów w majątku wspólnym nastąpiło z uwzględnieniem stopnia, w którym każdy z nich przyczynił się do powstania tego majątku” (§ 2).

Żona mogłaby domagać się więc zwrotu 1/2 nakładów, które zostały poczynione na spłatę kredytu hipotecznego z majątku wspólnego, a jeżeli udałoby się Panu doprowadzić do ustalenia nierównych udziałów (o co będzie ciężko), to wówczas w wysokości odpowiadającej temu udziałowi.

Według art. 45 § 2 K.r.io. „zwrotu dokonuje się przy podziale majątku wspólnego, jednakże sąd może nakazać wcześniejszy zwrot, jeżeli wymaga tego dobro rodziny”.

Oczywiście żona nie może domagać się rozliczenia w powyższy sposób tych wpłat na spłatę kredytu hipotecznego, które były dokonane przed ślubem – nie istniała wówczas wspólność majątkowa małżeńska.

Po ustaniu wspólności majątkowej małżeńskiej kredyt zaciągnięty na Pana mieszkanie nadal będzie obciążał Pana i żonę. Zapewne umowa kredytowa jest skonstruowana tak, że jesteście Państwo zobowiązani solidarnie do jego spłaty.

Pan mógłby teoretycznie tytułem roszczenia regresowego żądać od żony zwrotu połowy wpłaconych przez Pana przed powstaniem wspólności majątkowej (przed ślubem) i po ustaniu tej wspólności (po rozwodzie) kwot tytułem spłaty wspólnego kredytu, ale z drugiej strony, jako że mieszkanie jest wyłącznie Pana własnością, żona z kolei mogłaby żądać rozliczenia tych kwot jako nakład z jej majątku na Pana własność (ale nie na zasadach określonych w Kodeksie rodzinnym i opiekuńczym, lecz w Kodeksie cywilnym).