.
Udzieliliśmy ponad 131,7 tys. porad prawnych i mamy 14 830 opinii Klientów
Zadaj pytanie » Zadaj pytanie »

Rozbiórka zabytku bez zgody konserwatora

• Data: 17-07-2024 • Autor: Marta Słomka

Posiadam budynek zapisany w gminnej ewidencji zabytków. Po zmianie konstytucyjnej konserwator zwleka i zasłania się swoim adwokatem i nie chce wypisać budynku. Co grozi z punktu widzenia prawnego za rozebranie bez zgody konserwatora? Jakie kary zostaną nałożone na właściciela i jak traktować wyrok trybunału konstytucyjnego w późniejszym postępowaniu sądowym za rozebranie?


Masz podobny problem? Kliknij tutaj i zadaj pytanie. Pomagamy w podobnych sprawach.

Rozbiórka zabytku bez zgody konserwatora

Wyrok TK a ewidencje zabytków

W pierwszym względzie wskazuję, że zgodnie z wyrokiem TK z dnia 11.05.2023 r. (Dz. U. z 2023 r. poz. 951) z dniem 18.05.2023 r. art. 22 ust. 5 pkt 3 został uznany za niezgodny z art. 64 ust. 1 i 2 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji RP w zakresie, w jakim ogranicza prawo własności nieruchomości przez dopuszczenie ujęcia nieruchomości jako zabytku nieruchomego w gminnej ewidencji zabytków, bez zapewnienia właścicielowi gwarancji ochrony prawnej przed dokonaniem takiego ograniczenia.

 

Co ważne, orzeczenie TK nie uchyla gminnej ewidencji zabytków – wskazuje wyłącznie na niekonstytucyjność procedury ujęcia zabytku nieruchomego w takiej ewidencji.

 

Wyrok TK nie dotyczy zabytków, które w gminnej ewidencji zabytków ujęte zostały z powodu ich uprzedniego wpisu do rejestru zabytków lub do wojewódzkiej ewidencji zabytków. Wpisy dokonane przed ogłoszeniem wyroku TK pozostają w mocy, choć może być on wykorzystany do prób podważania zasadności i prawidłowości wpisów nieruchomości do tejże ewidencji.

 

Przepis nadal obowiązuje w porządku prawnym, jednak jego zastosowanie jest ograniczone treścią wyroku Trybunału Konstytucyjnego. Kwestia ta pozostaje nieco obok głównego zapytania w pytaniu. Chodzi bowiem o rozbiórkę obiektu.

Masz problem prawny? Kliknij tutaj i zapytaj prawnika ›

Rozbiórka obiektu zabytkowego

Na ten moment nieruchomość, jak rozumiem, jest wpisana. Rozbiórka w obrocie prawnym rządzi się w oparciu o prawo budowlane.

Jeśli budynek, który ma być rozebrany widnieje w gminnej ewidencji zabytków, zgodnie z treścią art. 39 ust. 3 ustawy Prawo budowlane (dalej: Pb) w stosunku do obiektów budowlanych oraz obszarów niewpisanych do rejestru zabytków, a ujętych w gminnej ewidencji zabytków, pozwolenie na budowę lub rozbiórkę obiektu budowlanego wydaje organ administracji architektoniczno-budowlanej w uzgodnieniu z wojewódzkim konserwatorem zabytków.

Forma „uzgodnienia” zakłada współdziałanie organów, z których jeden prowadzi postępowanie główne (organ administracji architektoniczno-budowlanej), a drugi postępowanie subsydiarne (wpadkowe, incydentalne), przy czym w celu pozytywnego rozstrzygnięcia postępowania głównego wymagana jest zgodność stanowisk obu organów. Organ administracji architektoniczno-budowlanej rozstrzyga sprawę w drodze decyzji, natomiast stanowisko organu współdziałającego wyrażane jest w formie postanowienia. Negatywne postanowienie wojewódzkiego konserwatora zabytków (w toku instancji Generalnego Konserwatora Zabytków) uniemożliwia zatem organowi administracji architektoniczno-budowlanej wydanie pozytywnej dla inwestora decyzji o pozwoleniu na budowę albo rozbiórce w odniesieniu do takiego obiektu lub obszaru.

Potrzebujesz pomocy prawnika? Kliknij tutaj i opisz swój problem ›

Zgoda wojewódzkiego konserwatora zabytków

W odniesieniu do opisanego wyżej trybu znajduje zastosowanie regulacja art. 39 ust. 4 Prawa budowlanego, zgodnie z którą wojewódzki konserwator zabytków obowiązany jest zająć stanowisko w sprawie wniosku o pozwolenie na budowę lub rozbiórkę obiektu ujętego w gminnej ewidencji zabytków bądź zlokalizowanego na obszarze ujętym w tej ewidencji, w terminie 30 dni od dnia jego doręczenia. Chodzi oczywiście o doręczenie wniosku wraz aktami sprawy wojewódzkiemu konserwatorowi zabytków. Niezajęcie stanowiska w tym terminie uznaje się jako brak zastrzeżeń do przedstawionych we wniosku rozwiązań projektowych. Zasadą jest zatem ustanowienie fikcji prawnej w postaci domniemania zgody organu konserwatorskiego w przypadku, gdy ten nie wyraża stanowiska w terminie i formie przewidzianych w komentowanym przepisie. Zasada ta nie będzie miała zastosowania w postępowaniu zażaleniowym. Należy pamiętać, że mimo iż art. 143 Kodeksu postępowania administracyjnego stwierdza, że wniesienie zażalenia, co do zasady, nie wstrzymuje wykonania postanowienia, to jednak w przypadku współdziałania organów w trybie art. 106, organ prowadzący postępowanie główne powinien je zawiesić na podstawie art. 97 § 1 pkt 4, gdyż postanowienie organu współdziałającego kończy sprawę, która stanowi „zagadnienie wstępne” w rozumieniu tego przepisu. W uchwale NSA(7) z 9.11.1998 r. (sygn. akt OPS 8/98, ONSA 1999) wyrażono pogląd, że jeżeli przepis prawa uzależnia wydanie decyzji od wyrażenia stanowiska przez inny organ, to wydanie decyzji przed rozpoznaniem zażalenia na postanowienie w przedmiocie zajęcia stanowiska, o którym mowa w art. 106 § 5 KPA, narusza art. 106 § 1.

Kliknij tutaj i zapytaj prawnika online ›

Konsekwencje samowoli budowlanej

Każde działanie mające na celu rozbiórkę zabytku bez pozwolenia jest samowolą budowlaną i podlega określonej karze. Kara za wyburzenie budynku może być bardzo dotkliwa. Za rozbiórkę zabytku nie tylko płaci się z reguły ogromną karę pieniężną (były przypadki, że kara sięgała kwoty 500 000 zł), ale można otrzymać karę pozbawienia wolności od 2 do 5 lat. Najsurowsze kary dotyczą przede wszystkim obiektów wpisanych do rejestru zabytków, które wnoszą wysoką wartość historyczną, naukową lub artystyczną.

 

Stąd rekomenduję złożenie do organu architektoniczno-budowlanego niezależnie wniosku o pozwolenie na rozbiórkę – ten zobliguje konserwatora do zajęcia stanowiska i konserwator na decyzję ma 30 dni. W przypadku nieuzyskania pozytywnej zgody decyzje organu czy postanowienie Konserwatora można skarżyć.

 

Treść wyroku TK może stanowić podstawę do twierdzenia, że wpisanie danego zabytku było niezasadne i nieprawidłowe.

Przykłady

Nieudana próba legalizacji rozbiórki

Pan Jan, właściciel zabytkowej kamienicy w centrum miasta, postanowił rozebrać budynek, aby na jego miejscu postawić nowoczesny apartamentowiec. Nie uzyskał jednak zgody wojewódzkiego konserwatora zabytków, który zasłaniał się brakiem odpowiednich dokumentów. Jan, zdeterminowany, by zrealizować swoje plany, przeprowadził rozbiórkę bez formalnej zgody. W wyniku tego działania został ukarany grzywną w wysokości 300 000 zł i postawiono mu zarzut samowoli budowlanej, co mogło skutkować karą pozbawienia wolności do 5 lat. Sprawa trafiła do sądu, gdzie wyrok Trybunału Konstytucyjnego dotyczący niekonstytucyjności pewnych procedur został wzięty pod uwagę, ale nie wpłynęło to na złagodzenie kary.

 

Walka o zgodę na rozbiórkę

Pani Maria, właścicielka starego młyna wpisanego do gminnej ewidencji zabytków, chciała go rozebrać z powodu jego złego stanu technicznego. Złożyła wniosek o pozwolenie na rozbiórkę, ale konserwator zwlekał z wydaniem decyzji. Po upływie 30 dni, kiedy nie otrzymała odpowiedzi, uznała, że brak zastrzeżeń oznacza zgodę. Rozpoczęła prace rozbiórkowe, jednak konserwator złożył zażalenie, twierdząc, że nie miał możliwości pełnego zapoznania się z dokumentacją. Sprawa trafiła do sądu administracyjnego, gdzie decyzja o rozbiórce została wstrzymana, a pani Maria musiała ponieść dodatkowe koszty związane z zatrzymaniem prac budowlanych i prawne.

 

Sukces po długiej walce

Pan Tomasz odziedziczył willę wpisaną do gminnej ewidencji zabytków, która znajdowała się w bardzo złym stanie technicznym i stwarzała zagrożenie dla otoczenia. Złożył wniosek o pozwolenie na rozbiórkę, ale konserwator nie wyraził zgody, argumentując, że budynek ma wartość historyczną. Tomasz odwołał się do sądu, podnosząc argumenty o niekonstytucyjności procedury wpisu budynku do ewidencji, na co wskazywał wyrok TK. Po długiej batalii sądowej, sąd przyznał mu rację, uznając, że w przypadku jego nieruchomości wpis był dokonany bez zapewnienia odpowiednich gwarancji prawnych. Tomasz otrzymał zgodę na rozbiórkę i mógł bez przeszkód realizować swoje plany inwestycyjne.

Podsumowanie

Właściciele budynków wpisanych do gminnej ewidencji zabytków muszą uzyskać zgodę konserwatora zabytków na rozbiórkę obiektu, co często bywa skomplikowane i czasochłonne. Bez odpowiednich pozwoleń, rozbiórka może skutkować wysokimi karami finansowymi oraz sankcjami karnymi, w tym pozbawieniem wolności. Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 2023 roku wskazuje na niekonstytucyjność niektórych procedur wpisu, co może być podstawą do podważania decyzji konserwatora, jednak nie zwalnia z obowiązku uzyskania formalnych zezwoleń.

Oferta porad prawnych

Oferujemy profesjonalne porady prawne online oraz pomoc w przygotowywaniu pism dotyczących rozbiórki i zmiany konstrukcyjnej budynków zabytkowych. Skontaktuj się z nami, aby uzyskać wsparcie w skomplikowanych procedurach prawnych i ochronić swoje interesy. Aby skorzystać z naszych usług, opisz swój problem w formularzu pod artykułem.

Źródła:

1. Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane - Dz.U. 1994 nr 89 poz. 414
2. Uchwała Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 9 listopada1998 r. sygn. akt OPS 8/98

 

Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę, wypełniając  formularz poniżej  ▼▼▼. Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.

Zapytaj prawnika - porady prawne online

Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje!
Wycenę wyślemy do 1 godziny

O autorze: Marta Słomka




.
Porad przez Internet udzielają
prawnicy z dużym doświadczeniem.

Zapytaj prawnika

Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje!
Wycenę wyślemy do 1 godziny
Szukamy prawnika »

prawo-budowlane.info

odpowiedziprawne.pl

Paragraf jako alternatywne logo serwisu