Prawa spadkobiercy części masy spadkowej

Nabycie spadku w którego skład wchodzą nieruchomości przez trzech spadkobierców

Z chwilą śmierci wszystkie prawa i obowiązki zmarłego przeszły na Pana oraz pozostałych spadkobierców. Między Państwem powstała wspólność praw i obowiązków spadkowych. Ta wspólność praw i obowiązków będzie trwała aż do chwili dokonania działu spadku. Do tej wspólności stosuje się, z wyjątkami, przepisy Kodeksu cywilnego odnoszące się do współwłasności.

Spadek nabyły trzy osoby w równych częściach, po 1/3 udziału. Oznacza to, że każdy ze spadkobierców ma 1/3 udziału w każdej z rzeczy (ruchomości, nieruchomości), które weszły w skład spadku. Ta wspólność prawa własności nabytego w spadku nie oznacza, że przysługuje Panu jakaś konkretna część nieruchomości. Ma Pan 1/3 udziału w każdym cm² nabytych w spadku nieruchomości.

Prawa i obowiązki spadkobierców w zarządzie rzeczą wspólną

Każdy ze spadkobierców ma prawo do współposiadania rzeczy wspólnej oraz do korzystania z niej w takim zakresie, jaki daje się pogodzić ze współposiadaniem i korzystaniem z rzeczy przez pozostałych współwłaścicieli.

Każdy ze spadkobierców ma prawo i obowiązek współdziałania w zarządzie rzeczą wspólną. Do czynności przekraczających zwykły zarząd nieruchomością konieczna jest zgoda wszystkich współwłaścicieli. W przypadku braku takiej zgody współwłaściciele, których udziały wynoszą co najmniej połowę, mogą żądać rozstrzygnięcia przez sąd, który orzeknie, mając na względzie cel zamierzonej czynności oraz interesy wszystkich współwłaścicieli. Do czynności zwykłego zarządu konieczna jest zgoda większości współwłaścicieli.

Ponadto, każda z osób otrzymujących spadek ma prawo do pożytków z rzeczy wspólnej i innych przychodów z majątku spadkowego w stosunku do przypadającego mu udziału w spadku. W takim samym stosunku każdy ze współspadkobierców ponosi ciężary i wydatki.

Jak dokonać działu spadku?

Wspólność praw i obowiązków współspadkobierców trwa do chwili wykonania umownego lub sądowego działu spadku, który może zostać dokonany na trzy sposoby:

1. Przez podział fizyczny przedmiotów wchodzących w skład spadku, co oznacza, że poszczególne przedmioty zostają podzielone i przyznane spadkobiercom według wielkości ich udziałów w spadku. Jeżeli nie doprowadzi to do zniszczenia rzeczy, można również podzielić pojedynczą rzecz wchodzącą w skład spadku. W ramach tego podziału dopuszczalne jest ustalenie dopłat na rzecz niektórych spadkobierców, jeżeli nie da się podzielić spadku tak, aby wartość przedmiotów przyznanych spadkobiercom była równa udziałowi w spadku.
2. Przez przyznanie niektórych przedmiotów ze spadku jednemu albo kilku spadkobiercom z ustaleniem obowiązku spłat na rzecz pozostałych spadkobierców.
3. Przez podział cywilny składników majątkowych, co oznacza sprzedaż majątku spadkowego i podział uzyskanych ze sprzedaży środków pomiędzy spadkobierców według wielkości ich schedy spadkowej.

Zbycie udziału w spadku

Każdy ze spadkobierców może swobodnie dysponować swoim udziałem w spadku. Zgodnie z art. 1051 Kodeksu cywilnego spadkobierca, który spadek przyjął, może spadek ten zbyć w całości lub w części. To samo dotyczy zbycia udziału spadkowego. Pod pojęciem zbycia można rozumieć np. sprzedaż, zamianę lub darowiznę.

Przepisy prawa wskazują, iż umowa o zbycie udziału w spadku powinna być zawarta w formie aktu notarialnego. Niezachowanie tej formy powoduje bezwzględną nieważność umowy.

Nabywca udziału w spadku wstępuje we wszystkie prawa i obowiązki zbywcy. Z tego też powodu może on podejmować wszystkie działania, które mógł podjąć spadkobierca. W szczególności nabywca spadku może wystąpić z wnioskiem o stwierdzenie nabycia spadku, a także o dokonanie działu spadku.

Zbycie udziału w spadku dotyczy całości nabytego udziału w spadku. Do zbycia udziału w spadku nie jest konieczna zgoda pozostałych współwłaścicieli (współspadkobierców).

Zbycie udziału spadkowego w nieruchomości

Odnośnie zbycia udziału przypadającego spadkobiercy w konkretnym przedmiocie spadkowym, np. w nieruchomości, będzie miał zastosowanie przepis art. 1036 Kodeksu cywilnego. Zgodnie z tym przepisem spadkobierca może za zgodą pozostałych spadkobierców rozporządzić udziałem w przedmiocie należącym do spadku. W przypadku braku zgody któregokolwiek z pozostałych spadkobierców rozporządzenie jest bezskuteczne o tyle, o ile naruszałoby uprawnienia przysługujące temu spadkobiercy na podstawie przepisów o dziale spadku.

Jak wynika z powyższego przepisu, spadkobierca jest ograniczony w możliwości rozporządzania swoim udziałem w konkretnym przedmiocie należącym do spadku. Zgodnie z przepisem przesłanką skuteczności rozporządzenia udziałem w przedmiocie należącym do spadku jest zgoda pozostałych spadkobierców.

Rozporządzanie udziałem w przedmiocie należącym do spadku bez zgody współspadkobierców

Kodeks cywilny nie przewiduje sankcji w postaci nieważności rozporządzenia udziałem w przedmiocie należącym do spadku bez zgody współspadkobierców.

Bezskuteczność dokonanej czynności prawnej (np. zbycia udziału) wystąpi jedynie wówczas, gdy takie rozporządzenie naruszałoby uprawnienie spadkobiercy przysługujące mu na podstawie przepisów o dziale spadku.

Sytuacja, w której zbycie udziału w przedmiocie należącym do spadku narusza uprawnienia spadkobierców, może mieć miejsce np. jeśli w czasie działu spadku okaże się, iż spadkobiercy, który zbył spadek, nie przysługuje nic ze spadku ze względu na zaliczenie do spadku darowizn uczynionych na jego rzecz przez spadkodawcę.

Bezskuteczność dokonanej czynności prawnej oznacza, że sąd, dokonując działu spadku, może traktować określony przedmiot tak, jakby udział w nim nadal należał do współspadkobiercy, który zbył udział w przedmiocie należącym do spadku (tak jakby ten udział nie został zbyty).

Zbycie udziału w przedmiocie należącym do spadku nie wpływa na sytuację majątku spadkowego jako całości. Nadal istnieje wspólność pomiędzy współspadkobiercami, a jednocześnie pewna odrębność tego majątku.

Nabywca udziału w przedmiocie spadkowym nie może żądać zniesienia współwłasności tylko tego przedmiotu, w którym nabył udział. Wydzielenie nabytej części przedmiotu spadkowego może nastąpić jedynie w toku postępowania o dział spadku.

Nie posiada Pan prawa pierwokupu udziału w spadku ani udziału w przedmiocie należącym do spadku, w przypadku zbywania udziałów przez pozostałych współspadkobierców.

Swoje udziały w spadku pozostali spadkobiercy mogą zbyć bez Pana zgody. Natomiast zbycie udziału w przedmiocie należącym do spadku bez Pana zgody może powodować bezskuteczność takiej czynności, o ile naruszałoby to Pana uprawnienia przysługujące na podstawie przepisów o dziale spadku.