Odpowiedzialność za przebieg prac na placu budowy

Kto odpowiada przed inspektorem nadzoru budowlanego za przebieg prac na placu budowy?

Odpowiedzialny za przebieg prac na placu budowy jest kierownik budowy. Również on odpowiada zarówno przed Panem, jak i inspektorem nadzoru budowlanego. Zgodnie z prośbą, przedstawiam przepisy prawne, a konkretnie stosowne artykuły ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane, z których wynika powyższe:

„Art. 17. Uczestnikami procesu budowlanego, w rozumieniu ustawy, są:

1) inwestor;

2) inspektor nadzoru inwestorskiego;

3) projektant;

4) kierownik budowy lub kierownik robót.

Obowiązki inwestora związane z budową

Art. 18. 1. Do obowiązków inwestora należy zorganizowanie procesu budowy, z uwzględnieniem zawartych w przepisach zasad bezpieczeństwa i ochrony zdrowia, a w szczególności zapewnienie:

1) opracowania projektu budowlanego i, stosownie do potrzeb, innych projektów,

2) objęcia kierownictwa budowy przez kierownika budowy,

3) opracowania planu bezpieczeństwa i ochrony zdrowia,

4) wykonania i odbioru robót budowlanych,

5) w przypadkach uzasadnionych wysokim stopniem skomplikowania robót budowlanych lub warunkami gruntowymi, nadzoru nad wykonywaniem robót budowlanych

– przez osoby o odpowiednich kwalifikacjach zawodowych.

2. Inwestor może ustanowić inspektora nadzoru inwestorskiego na budowie.

3. Inwestor może zobowiązać projektanta do sprawowania nadzoru autorskiego”.

Jak wynika z powyższego, do Pana – jako inwestora – należy przede wszystkim zapewnienie wszelkich warunków zgodnego z prawem, odpowiedniego i bezpiecznego przebiegu procesu budowy. Kluczowe jest tutaj słowo „zapewnienie”, które odnosi się właśnie przede wszystkim do stworzenia określonych warunków, a niekoniecznie podejmowania konkretnych czynności w ramach samego już procesu budowy. W zakresie tworzenia tychże warunków mieści właśnie m.in. zapewnienie objęcia kierownictwa budowy przez uprawnionego (odrębnymi przepisami) kierownika budowy (a do niego właśnie należy piecza nad samym procesem budowlanym).

Obowiązki kierownika budowy

„Art. 21a. 1. Kierownik budowy jest obowiązany, w oparciu o informację, o której mowa w art. 20 ust. 1 pkt 1b, sporządzić lub zapewnić sporządzenie, przed rozpoczęciem budowy, planu bezpieczeństwa i ochrony zdrowia, uwzględniając specyfikę obiektu budowlanego i warunki prowadzenia robót budowlanych, w tym planowane jednoczesne prowadzenie robót budowlanych i produkcji przemysłowej. (…)

Art. 22. Do podstawowych obowiązków kierownika budowy należy:

1) protokolarne przejęcie od inwestora i odpowiednie zabezpieczenie terenu budowy wraz ze znajdującymi się na nim obiektami budowlanymi, urządzeniami technicznymi i stałymi punktami osnowy geodezyjnej oraz podlegającymi ochronie elementami środowiska przyrodniczego i kulturowego;

2) prowadzenie dokumentacji budowy;

3) zapewnienie geodezyjnego wytyczenia obiektu oraz zorganizowanie budowy i kierowanie budową obiektu budowlanego w sposób zgodny z projektem i pozwoleniem na budowę, przepisami, w tym techniczno-budowlanymi, oraz przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy;

3a) koordynowanie realizacji zadań zapobiegających zagrożeniom bezpieczeństwa i ochrony zdrowia:

1. przy opracowywaniu technicznych lub organizacyjnych założeń planowanych robót budowlanych lub ich poszczególnych etapów, które mają być prowadzone jednocześnie lub kolejno,
2. przy planowaniu czasu wymaganego do zakończenia robót budowlanych lub ich poszczególnych etapów;

3b) koordynowanie działań zapewniających przestrzeganie podczas wykonywania robót budowlanych zasad bezpieczeństwa i ochrony zdrowia zawartych w przepisach, o których mowa w art. 21a ust. 3, oraz w planie bezpieczeństwa i ochrony zdrowia;

3c) wprowadzanie niezbędnych zmian w informacji, o której mowa w art. 20 ust. 1 pkt 1b, oraz w planie bezpieczeństwa i ochrony zdrowia, wynikających z postępu wykonywanych robót budowlanych;

3d) podejmowanie niezbędnych działań uniemożliwiających wstęp na budowę osobom nieupoważnionym;

4) wstrzymanie robót budowlanych w przypadku stwierdzenia możliwości powstania zagrożenia oraz bezzwłoczne zawiadomienie o tym właściwego organu;

5) zawiadomienie inwestora o wpisie do dziennika budowy dotyczącym wstrzymania robót budowlanych z powodu wykonywania ich niezgodnie z projektem;

6) realizacja zaleceń wpisanych do dziennika budowy;

7) zgłaszanie inwestorowi do sprawdzenia lub odbioru wykonanych robót ulegających zakryciu bądź zanikających oraz zapewnienie dokonania wymaganych przepisami lub ustalonych w umowie prób i sprawdzeń instalacji, urządzeń technicznych i przewodów kominowych przed zgłoszeniem obiektu budowlanego do odbioru;

8) przygotowanie dokumentacji powykonawczej obiektu budowlanego;

9) zgłoszenie obiektu budowlanego do odbioru odpowiednim wpisem do dziennika budowy oraz uczestniczenie w czynnościach odbioru i zapewnienie usunięcia stwierdzonych wad, a także przekazanie inwestorowi oświadczenia, o którym mowa w art. 57 ust. 1 pkt 2.

Art. 23. Kierownik budowy ma prawo:

1) występowania do inwestora o zmiany w rozwiązaniach projektowych, jeżeli są one uzasadnione koniecznością zwiększenia bezpieczeństwa realizacji robót budowlanych lub usprawnienia procesu budowy;

2) ustosunkowania się w dzienniku budowy do zaleceń w nim zawartych”.

Dodatkowo również:

„Art. 42. 1. Inwestor jest obowiązany zapewnić: objęcie kierownictwa budowy (rozbiórki) lub określonych robót budowlanych oraz nadzór nad robotami przez osobę posiadającą uprawnienia budowlane w odpowiedniej specjalności.

2. Kierownik budowy (robót) jest obowiązany:

1) prowadzić dziennik budowy lub rozbiórki;

2) umieścić na budowie lub rozbiórce, w widocznym miejscu, tablicę informacyjną oraz ogłoszenie zawierające dane dotyczące bezpieczeństwa pracy i ochrony zdrowia; nie dotyczy to budowy obiektów służących obronności i bezpieczeństwu państwa oraz obiektów liniowych;

3) odpowiednio zabezpieczyć teren budowy (rozbiórki)”.

Jak wynika z komentarza do ustawy (R. Dziwiński, P. Ziemski, Prawo budowlane. Komentarz, 2006), podjęcie obowiązków kierownika budowy następuje w drodze oświadczenia o przyjęciu obowiązków pełnienia tej funkcji na określonej budowie. Oświadczenie nie ma jakiejś określonej formy, zatem jedynie musi z niego jasno wynikać, kto, od kiedy i na jakiej budowie podejmuje się pełnienia funkcji kierownika budowy. Oświadczenie o przyjęciu pełnienia obowiązków kierownika budowy inwestor składa w organie nadzoru budowlanego wraz z zawiadomieniem o planowanym terminie rozpoczęcia robót.

Odpowiedzialność kierownika budowy za przejęty teren budowy i wszystkie zdarzenia

Należy pamiętać o tym, że kierownik budowy przez cały okres, w jakim pełni swoją funkcję, ponosi odpowiedzialność za przejęty teren budowy i wszystkie zdarzenia, które mają tam miejsce. Nie ma zatem znaczenia, czy roboty budowlane są wykonywane, czy akurat wypadła kilkumiesięczna przerwa – jeżeli na terenie budowy dojdzie do wypadku będącego wynikiem zaniedbań ze strony kierownika budowy, na przykład w wyniku nienależycie zabezpieczonego terenu budowy przed dostępem osób trzecich, to właśnie on zostanie pociągnięty do odpowiedzialności.

Jeśli chodzi o Pańskie pytanie o to, czy „PINB (Powiatowy Inspektor Nadzoru Budowlanego) ma prawo zgłaszać uwagi do Inwestora czy powinien kierować je do Kierownika Budowy”, to przede wszystkim należy zauważyć, iż  stan ten nie jest regulowany w przepisach wprost. Pośrednio odnosi się do tego m.in. poniższy przepis prawa budowlanego:

„Art. 81a. 1. Organy nadzoru budowlanego lub osoby działające z ich upoważnienia mają prawo wstępu:

1) do obiektu budowlanego;

2) na teren:

1. budowy,
2. zakładu pracy,
3. (uchylona).

2. Czynności kontrolne, związane z wykonywaniem uprawnień organów nadzoru budowlanego, przeprowadza się w obecności inwestora, kierownika budowy lub robót, kierownika zakładu pracy lub wyznaczonego pracownika, bądź osób przez nich upoważnionych albo w obecności właściciela lub zarządcy obiektu, a w lokalu mieszkalnym – w obecności pełnoletniego domownika i przedstawiciela administracji lub zarządcy budynku”.

Jakkolwiek w przepisie literalnie jest zrównana pozycja inwestora i kierownika, jednak w orzecznictwie i komentarzach jednoznacznie wskazuje się, iż czynności kontrolne należy przeprowadzać w obecności kierownika budowy lub robót (co akcentuje jego rolę jako gospodarza na terenie budowy).

Zasadność kierowania uwag do kierownika budowy uzasadnia również fakt, że jest on odpowiedzialny za cały proces prowadzenia budowy, w związku z tym również za prowadzenie dziennika budowy, dokumentującego wszystkie prace na budowie. W tymże dzienniku wpisów dokonywać mogą również inne podmioty (inspektor nadzoru, projektant), a kierownik za tę dokumentację odpowiada, musi on zatem być odbiorcą wszelkich uwag organów nadzoru.