Informacja o składzie produktu spożywczego

Ogólne zasady informowania o składzie produktu spożywczego

Zgodnie z art. 9 ust. 1 lit. b-d unijnego rozporządzenia nr 1169/2011 w sprawie przekazywania konsumentom informacji na temat żywności¹:

1. wykaz składników ze wskazaniem wszelkich składników lub substancji pomocniczych w przetwórstwie, powodujących alergie lub reakcje nietolerancji, użyte przy wytworzeniu lub przygotowywaniu żywności i nadal obecne w produkcie gotowym, nawet jeżeli ich forma uległa zmianie oraz
2. ilość określonych składników lub kategorii składników
   
   – należą do danych szczegółowych na temat żywności, do których podania konsumentom zobowiązane są podmioty wprowadzające na rynek środek spożywczy.

Informacje o składzie produktu spożywczego, jako obowiązkowe informacje na temat żywności, muszą być podane w języku polskim, być łatwo dostępne w odniesieniu do każdego środka spożywczego, umieszczone w widocznym miejscu, wyraźnie czytelne oraz, w stosownych przypadkach, nieusuwalne. Ponadto nie mogą być w żaden sposób ukryte, zasłonięte, pomniejszone ani przerwane jakimikolwiek innymi nadrukami, ilustracjami czy innym materiałem.

W przypadku żywności opakowanej informacje o składzie produktu spożywczego muszą się znajdować bezpośrednio na opakowaniu lub na załączonej do niego etykiecie, z użyciem znaków o rozmiarze czcionki co najmniej 1,2 mm, lub co najmniej 0,9 mm, jeżeli największa powierzchnia opakowania lub pojemnika ma pole mniejsze niż 80 cm². W przypadku żywności nieopakowanej informacja o składzie produktu spożywczego również jest obowiązkowa, może być ona jednak podana w formie katalogu wyłożonego w miejscu sprzedaży.

W przypadku opakowań lub pojemników, których największa powierzchnia jest mniejsza niż 10 cm², obowiązkowe jest zamieszczanie na opakowaniu lub na etykiecie jedynie informacji o obecnych w składzie alergenów, wykaz pozostałych składników może być wskazany za pośrednictwem innych środków (np. wspomnianego wyżej katalogu) lub udostępniany na życzenie konsumenta.

Należy ponadto zaznaczyć, że informacje na temat żywności nie mogą wprowadzać w błąd, w szczególności przez sugerowanie poprzez wygląd, opis lub prezentacje graficzne, że chodzi o określony środek spożywczy lub składnik, mimo że w rzeczywistości komponent lub składnik naturalnie obecny lub zwykle stosowany w danym środku spożywczym został zastąpiony innym komponentem lub innym składnikiem.

Co powinien obejmować wykaz składników przekazywany konsumentom?

 Zgodnie z art. 18 rozporządzenia w sprawie przekazywania konsumentom informacji na temat żywności, wykaz składników musi rozpoczynać się lub być poprzedzony właściwym nagłówkiem, który składa się z wyrazu „składniki” lub zawiera ten wyraz. Obejmować powinien on wszystkie składniki środka spożywczego, w malejącej kolejności ich masy w momencie użycia składników przy wytwarzaniu tego środka spożywczego. Składniki oznaczane są ich szczegółowymi nazwami określonymi w przepisach, w przypadku braku takiej nazwy nazwami zwyczajowymi, a jeśli nazwa zwyczajowa nie istnieje lub nie jest stosowana – nazwą opisową. Jednocześnie w przypadku środków spożywczych, w którym komponent lub składnik, których normalnego stosowania lub naturalnej obecności oczekują konsumenci, został zastąpiony innym komponentem lub składnikiem (np. wyrobem seropodobnym zamiast sera), etykietowanie musi zawierać – oprócz wykazu składników – jasne wskazanie, że ten komponent lub składnik został użyty w ramach częściowego lub całkowitego zastąpienia innego składnika bezpośrednio w pobliżu nazwy produktu oraz z wykorzystaniem rozmiaru czcionki o wysokości wynoszącej co najmniej 75% wysokości nazwy produktu i nie mniejszego niż 1,2 mm.

Od obowiązku zamieszczania informacji o składzie produktu spożywczego rozporządzenie ustanawia wyjątki. Podawanie wykazu składników nie jest obowiązkowe w przypadku następujących środków spożywczych:

1. świeże owoce i warzywa, w tym ziemniaki, które nie są obrane, pokrojone ani podobnie przygotowane;
2. woda gazowana, której opis wskazuje, że została nasycona dwutlenkiem węgla;
3. ocet uzyskany wyłącznie z jednego podstawowego produktu metodą fermentacyjną, pod warunkiem że nie zostały dodane żadne inne składniki;
4. ser, masło, fermentowane mleko i śmietana / śmietanka, do których nie zostały dodane składniki inne niż przetwory mleczne, enzymy spożywcze i kultury drobnoustrojów niezbędne do produkcji lub, w przypadku sera innego niż ser świeży i ser topiony, sól potrzebna do jego produkcji;
5. środki spożywcze zawierające jeden składnik, gdy:
• nazwa środka spożywczego jest identyczna z nazwą składnika lub
• nazwa środka spożywczego umożliwia wyraźne zidentyfikowanie charakteru składnika.

Informacja o alergenach w składzie produktu spożywczego

Na gruncie rozporządzenia nr 1169/2011 obowiązkiem producenta żywności jest również zamieszczanie na artykułach spożywczych informacji o alergenach. Informacje te muszą spełniać następujące wymogi:

1. być oznaczane w wykazie składników z dokładnym odniesieniem do nazwy alergenu wymienionego w rozporządzeniu oraz
2. zawierać nazwę alergenu podkreśloną za pomocą pisma wyraźnie odróżniającego ją od reszty wykazu składników, np. za pomocą czcionki, stylu lub koloru tła.

W przypadku braku wykazu składników oznaczenie alergenów obejmuje słowo „zawiera”, po którym podana jest nazwa alergenu.

Oznaczenie alergenów nie jest wymagane w przypadkach, gdy nazwa środka spożywczego wyraźnie odnosi się do danego alergenu (np. „chleb sojowy”, „masło orzechowe”).

Jako substancje alergenne rozporządzenie w sprawie przekazywania konsumentom informacji na temat żywności wskazuje:

1. zboża zawierające gluten, tj. pszenica (w tym orkisz i pszenica khorasan), żyto, jęczmień, owies lub ich odmiany hybrydowe, a także produkty pochodne, z wyjątkiem:
• syropów glukozowych na bazie pszenicy zawierających dekstrozę;
• maltodekstryn na bazie pszenicy;
• syropów glukozowych na bazie jęczmienia;
• zbóż wykorzystywanych do produkcji destylatów alkoholowych, w tym alkoholu etylowego pochodzenia rolniczego;
2. skorupiaki i produkty pochodne;
3. jaja i produkty pochodne;
4. ryby i produkty pochodne, z wyjątkiem:
• żelatyny rybnej stosowanej jako nośnik preparatów zawierających witaminy lub karotenoidy;
• żelatyny rybnej lub karuku stosowanych jako środki klarujące do piwa i wina;
5. orzeszki ziemne (arachidowe) i produkty pochodne;
6. soja i produkty pochodne, z wyjątkiem:
• całkowicie rafinowanego oleju i tłuszczu sojowego;
• mieszaniny naturalnych tokoferoli (E306), naturalnego Dalfatokoferolu, naturalnego octanu Dalfatokoferolu, naturalnego bursztynianu Dalfatokoferolu pochodzenia sojowego;
• fitosteroli i estrów fitosteroli otrzymanych z olejów roślinnych pochodzenia sojowego;
• estru stanolu roślinnego produkowanego ze steroli olejów roślinnych pochodzenia sojowego;
7. mleko i produkty pochodne (łącznie z laktozą), z wyjątkiem:
• serwatki wykorzystywanej do produkcji destylatów alkoholowych, w tym alkoholu etylowego pochodzenia rolniczego,
• laktitolu;
8. orzechy, tj. migdały (Amygdalus communis L.), orzechy laskowe (Corylus avellana), orzechy włoskie (Juglans regia), orzechy nerkowca (Anacardium occidentale), orzeszki pekan (Carya illinoinensis (Wangenh.) K. Koch), orzechy brazylijskie (Bertholletia excelsa), pistacje / orzechy pistacjowe (Pistacia vera), orzechy makadamia lub orzechy Queensland (Macadamia ternifolia), a także produkty pochodne z wyjątkiem orzechów wykorzystywanych do produkcji destylatów alkoholowych, w tym alkoholu etylowego pochodzenia rolniczego;
9. seler i produkty pochodne;
10. gorczyca i produkty pochodne;
11. nasiona sezamu i produkty pochodne;
12. dwutlenek siarki i siarczyny w stężeniach powyżej 10 mg/kg lub 10 mg/litr w przeliczeniu na całkowitą zawartość SO₂ dla produktów w postaci gotowej bezpośrednio do spożycia lub w postaci przygotowanej do spożycia zgodnie z instrukcjami wytwórców;
13. łubin i produkty pochodne;
14. mięczaki i produkty pochodne.

Oznaczanie ilościowe składników użytych do wytwarzania środka spożywczego

Oznaczenie ilości składnika lub kategorii składników użytych do wytwarzania lub przygotowania danego środka spożywczego jest obowiązkowe, gdy dany składnik lub dana kategoria składników:

1. występują w nazwie środka spożywczego lub są zwykle kojarzone z tą nazwą przez konsumenta;
2. są podkreślone w etykietowaniu słownie, obrazowo lub graficznie; lub
3. są istotne w celu scharakteryzowania danego środka spożywczego i odróżnienia go od produktów, z którymi mógłby być mylony ze względu na jego nazwę lub wygląd.

Określenie ilości składnika lub kategorii składników:

1. powinno być wyrażone wartością procentową, która musi co do zasady odpowiadać ilości składnika lub składników w chwili jego (ich) użycia oraz
2. powinno znajdować się albo w nazwie środka spożywczego, albo bezpośrednio przy niej lub w wykazie składników w powiązaniu z danym składnikiem lub kategorią składników.

Kiedy oznaczenie ilościowe na produkcie nie jest wymagane?

Oznaczenie ilościowe nie jest wymagane:

1. w przypadku składnika lub kategorii składników:
• produktów w zalewach, których masa netto po odsączeniu jest prawidłowo oznaczona;
• które są użyte w małych ilościach do celów aromatyczno-smakowych lub
• które występując w nazwie środków spożywczych, nie wpływają na wybór dokonywany przez konsumenta, ponieważ zmiana ilości nie ma zasadniczego wpływu na charakterystykę środków spożywczych lub nie odróżnia tego środka spożywczego od podobnych środków spożywczych;
2. w przypadku stosowanych w mieszance jako składniki środka spożywczego owoców, warzyw lub grzybów, gdy żaden z ich poszczególnych gatunków nie ma znacznej przewagi wagowej i gdy są one stosowane w proporcjach, które mogą się zmieniać,
3. w przypadku mieszanek przypraw lub ziół, gdy żadna z przypraw i żadne z ziół nie ma znacznej przewagi w proporcji wagowej.

Sprzedaż żywności na odległość

Rozporządzenie w sprawie przekazywania konsumentom informacji na temat żywności ustanawia szczególne zasady informowania o składzie żywności opakowanej oferowanej do sprzedaży za pośrednictwem środków porozumiewania się na odległość (np. przez Internet). W przypadku takiej sprzedaży:

1. obowiązkowe informacje na temat składu żywności muszą być dostępne przed ostatecznym dokonaniem zakupu i muszą znajdować się w materiałach towarzyszących sprzedaży na odległość lub być dostarczane z użyciem innych właściwych środków wyraźnie określonych przez dany podmiot działający na rynku spożywczym (kiedy używane są inne właściwe środki, obowiązkowe informacje na temat żywności dostarcza się bez obciążania konsumentów dodatkowymi kosztami przez podmiot działający na rynku spożywczym);
2. wszystkie informacje muszą być dostępne w momencie dostawy.

Powyższe zasady nie mają zastosowania jedynie do żywności oferowanej do sprzedaży przy wykorzystaniu automatów do sprzedaży lub zautomatyzowanych lokali handlowych.

________________________

¹ Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1169/2011 z dnia 25 października 2011 r. w sprawie przekazywania konsumentom informacji na temat żywności, zmiany rozporządzeń Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1924/2006 i (WE) nr 1925/2006 oraz uchylenia dyrektywy Komisji 87/250/EWG, dyrektywy Rady 90/496/EWG, dyrektywy Komisji 1999/10/WE, dyrektywy 2000/13/WE Parlamentu Europejskiego i Rady, dyrektyw Komisji 2002/67/WE i 2008/5/WE oraz rozporządzenia Komisji (WE) nr 608/2004 (Dz. U. UE seria L z 2011 r. Nr 304, str. 18, z późn. zm.)

Poprzedni materiał

Następny materiał