Czy mąż ma obowiązek informować żonę o uzyskiwanych dochodach?• Opublikowano: 14-09-2022 • Autor: Radca prawny Tomasz Krupiński |
|
Mąż prowadzi rodzinną działalność gospodarczą i ściśle ukrywa swoje wynagrodzenie oraz konta bankowe. Czy ma obowiązek informować mnie o uzyskiwanych dochodach? Do kont bankowych upoważnienie ma jego brat. Nie wiem nawet, czyj jest dom, w którym mieszkamy. Był kupiony przed ślubem. Domyślam się tylko, że jest wspólną własnością męża i jego brata. Ja pracuję zawodowo, zajmuję się domem i dzieckiem. Nie mamy rozdzielności majątkowej. Czuję niepokój, nie posiadając żadnych informacji o naszej sytuacji majątkowej. Czy istnieje jakiś przepis prawny, który by zobowiązywał męża do ujawnienia żonie dochodów, zobowiązań i majątku firmy? |
|
Równe prawa i obowiązki w małżeństwiePodstawę prawną dla przedstawionego zagadnienia stanowią przepisy ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. 2020 . Nr 1359 t.j. z dnia 2020.08.10; dalej w skrócie „K.r.o.”).
Z Pani relacji wynika, że będąc w ustroju wspólnoty majątkowej, mąż ukrywa wysokość dochodów, wartość składników majątkowych oraz upoważnia brata do rachunków bankowych z pominięciem Pani osoby. Na początku pozwolę sobie zaznaczyć, że zgodnie z art. 23 K.r.o.: „Małżonkowie mają równe prawa i obowiązki w małżeństwie. Są obowiązani do wspólnego pożycia, do wzajemnej pomocy i wierności oraz do współdziałania dla dobra rodziny, którą przez swój związek założyli”.
Zgodnie z orzecznictwem (wyrok WSA w Olsztynie z 17.05.2016 r., II SA/Ol 269/16, Legalis) z art. 27 K.r.o. wynika, że oboje małżonkowie obowiązani są, każdy według swych sił oraz swych możliwości zarobkowych i majątkowych, przyczyniać się do zaspokajania potrzeb rodziny, którą przez swój związek założyli. Natomiast zgodnie z art. 23 K.r.o. są oni obowiązani do wspólnego pożycia, wzajemnej pomocy i wierności oraz do współdziałania dla dobra rodziny, którą przez swój związek założyli. Powyższe uregulowania potwierdzają, że wśród obowiązków małżeńskich istnieje obowiązek alimentacyjny, w którym bez wątpienia mieści się również obowiązek opieki nad chorym niepełnosprawnym małżonkiem. Małżonkowie są zobowiązani do prowadzenia wspólnego gospodarstwa domowego, co oznacza wspólne zamieszkiwanie osób połączone ze wspólnym zaspokajaniem potrzeb życiowych, czyli ścisłą współpracą w załatwianiu spraw związanych z codziennym prowadzeniem domu (np. zakupy, opłata rachunków).
Zasada wspólnego zarządu majątkiem małżonkówUstawa wprowadziła zasadę wspólnego zarządu majątkiem małżonków i oczywiście ma Pani rację, iż mąż powinien udzielić Pani informacji o wysokości wynagrodzenia, dochodach, rachunkach bankowych, czy nabywanych przedmiotach majątkowych. Obowiązek ten wynika wprost z treści przepisu art. 36 K.r.o., który nakłada na małżonka obowiązek informowania go o:
Niewątpliwie wprowadzone przepisy dyscyplinują małżonków, zobowiązując ich do sprawniejszego zarządu i wzajemnej lojalności. Sprawą odrębną są ewentualne konsekwencje z tytułu nienależytego wywiązywania się przez małżonków z nałożonych na nich obowiązków. W każdym razie komentowany przepis nie nakłada na małżonków expressis verbis żadnych sankcji za brak staranności w zarządzie majątkiem wspólnym. Stąd też brak w przepisach możliwości wydania jednego zobowiązania, czy też zaświadczenia, z którego wynikałby obowiązek małżonka do ujawnienia danych.
Pozbawienie małżonka prawa do samodzielnego zarządu majątkiem wspólnymNatomiast nie jest też tak, iż pozostaje Pani bez jakichkolwiek praw w tym zakresie. Otóż ustawodawca umożliwił małżonkowi wystąpienie do sądu o pozbawienie małżonka prawa do samodzielnego zarządu majątkiem wspólnym. Zgodnie bowiem z treścią przepisu art. 37 K.r.o.: „Z ważnych powodów sąd może na żądanie jednego z małżonków pozbawić drugiego małżonka samodzielnego zarządu majątkiem wspólnym; może również postanowić, że na dokonanie czynności wskazanych w art. 37 § 1 zamiast zgody małżonka będzie potrzebne zezwolenie sądu”. Ważne powody stanowią klauzulę ogólną. Tutaj pod tym pojęciem mieści się szereg sytuacji faktycznych występujących w relacjach małżeńskich. Oczywiście sąd może uznać za ważny powód ukrywanie majątku, uszczuplanie jego wartości (pełnomocnictwa na brata). Pozbawienie małżonka samodzielnego zarządu oznacza też, że nie może on dokonywać niezbędnych bieżących czynności w odniesieniu do omawianych przedmiotów (A. Lutkiewicz-Rucińska, w: Dolecki, Sokołowski, Komentarz KRO, 2013, s. 245). W piśmiennictwie przyjmuje się, że pozbawienie małżonka samodzielnego zarządu majątkiem wspólnym dotyczy również przedmiotów służących mu do wykonywania zawodu lub prowadzenia działalności zarobkowej, którymi zgodnie z art. 36 § 3 K.r.o. zarządza samodzielnie (por. np. M. Nazar, w: System PrPryw, t. 11, 2014, s. 389; E. Skowrońska-Bocian, Małżeńskie ustroje, s. 63).
Przynależność przedmiotów majątkowych małżonkówProszę również zapoznać się treścią art. 31 K.r.o., który stanowi o przynależność przedmiotów majątkowych małżonków. W § 2 między innymi czytamy: „Do majątku wspólnego należą w szczególności: 1) pobrane wynagrodzenie za pracę i dochody z innej działalności zarobkowej każdego z małżonków; (…)”.
Do majątku wspólnego należą przedmioty majątkowe nabyte zarówno przez oboje małżonków, jak i przez jedno z nich. Dla przynależności przedmiotu majątkowego do majątku wspólnego zatem nie ma znaczenia, czy stroną czynności prawnej, której skutkiem jest nabycie przedmiotu majątkowego, są oboje małżonkowie, czy jedno z nich.
Zasadą jest, że do majątku wspólnego należą przedmioty majątkowe nabyte ze środków pochodzących z majątku wspólnego. Wyjątkiem są dochody z majątku osobistego każdego z małżonków (art. 31 § 2 pkt 2), a także przedmioty majątkowe nabyte w zamian za składniki majątku osobistego każdego z małżonków, gdy przepis szczególny tak stanowi (art. 33 pkt 10).
Zgodnie z podstawową zasadą prawa cywilnego wszystko, co jest trwale związane z nieruchomością stanowi jej część składową. Dom wraz z nieruchomością stanowi więc wyłącznie własność męża. Natomiast dochody z działalności gospodarczej wchodzą w skład Państwa majątku wspólnego i ma Pani prawo do połowy tychże dochodów. Po śmierci męża połowa wartości majątku podlega dziedziczeniu, druga połowa stanowi Pani udział.
Wiadomym jest, nie tylko na gruncie prawa, iż zaufanie to fundament związku i małżeństwa. Proszę pamiętać, że za długi może być Pani pociągnięta do odpowiedzialności jako dłużnik solidarny. Mąż nie musi Pani pokazywać aktu notarialnego domu. Nie ma też zakazu prawnego posiadania wspólnego rachunku wraz z bratem. Na takie działania męża nie ma remedium w postaci jednego rozwiązania. Musi Pani sobie przemyśleć, czy traktować to jako początek rozpadu związku (separacja, rozwód, podział majątku), czy też podjąć działania zmierzające do ochrony tegoż majątku (zarząd przymusowy).
Podsumowując: nie ma możliwości wydania prawnego zapisu nakazującego mężowi ujawnienie danych, o które Pani wnosi, są natomiast władcze środki do pozbawienia go samodzielnego zarządu majątkiem wspólnym, a nawet prowadzoną działalnością gospodarczą. Oczywiście wymaga to wystąpienia na drogę postępowania sądowego w trybie nieprocesowym. PrzykładyAnna i Piotr – zaskoczenie po latach Anna przez 20 lat prowadziła dom i wychowywała dzieci, podczas gdy jej mąż Piotr rozwijał własną firmę transportową. Nie interesowała się finansami, ufając, że mąż "wszystko ogarnia". Dopiero kiedy Piotr nagle zmarł, okazało się, że większość majątku – w tym firmowe pojazdy i nieruchomości – była przepisana na osoby trzecie. Anna została z długami i bez środków do życia. Gdyby wcześniej miała dostęp do informacji o dochodach i majątku męża, mogłaby podjąć działania chroniące jej prawa wynikające ze wspólności majątkowej.
Magda i Łukasz – decyzje za plecami Łukasz prowadził jednoosobową działalność gospodarczą. Z czasem zaczął ukrywać przed żoną Magdą wysokość swoich zarobków, nie informował jej o nowych inwestycjach i zakupach. Magda dowiedziała się przypadkiem, że mąż wziął wysoki kredyt zabezpieczony hipoteką na wspólnej nieruchomości. Sprawa trafiła do sądu rodzinnego, gdzie Magda zawnioskowała o pozbawienie Łukasza prawa do samodzielnego zarządu majątkiem wspólnym – sąd uznał jej rację, powołując się na naruszenie zasady współdziałania dla dobra rodziny.
Beata i Marek – ratunek przed rozwodem Beata była przekonana, że jej mąż Marek coś ukrywa – nie mówił o dochodach z wynajmu mieszkań, nie dopuszczał jej do kont bankowych, unikał rozmów o pieniądzach. Zaniepokojona, skonsultowała się z prawnikiem i podjęła próbę rozmowy z mężem, powołując się na przepisy kodeksu rodzinnego. Marek zrozumiał, że jego zachowanie może doprowadzić do sądowego pozbawienia go zarządu nad majątkiem wspólnym, co skłoniło go do zmiany postawy. Para podjęła terapię małżeńską i ustaliła wspólne zasady zarządzania finansami. PodsumowanieBrak przejrzystości finansowej w małżeństwie może prowadzić do poważnych problemów prawnych i emocjonalnych. Choć przepisy nie nakładają bezpośredniego obowiązku ujawnienia dochodów, mąż, działając w ramach wspólnoty majątkowej, ma obowiązek informować żonę o stanie majątku wspólnego i jego zarządzie. Prawo daje żonie narzędzia do ochrony interesów rodziny, w tym możliwość sądowego pozbawienia męża prawa do samodzielnego zarządu majątkiem. Zaufanie, współdziałanie i otwartość to fundamenty nie tylko udanego związku, ale też zgodnego i bezpiecznego zarządzania wspólnym dorobkiem. Oferta porad prawnychJeśli masz wątpliwości co do sytuacji prawnej w swoim małżeństwie, nie jesteś pewna swoich praw lub potrzebujesz pomocy w podjęciu odpowiednich kroków – skorzystaj z naszej oferty porad prawnych online. Szybko, dyskretnie i bez wychodzenia z domu uzyskasz profesjonalne wsparcie doświadczonych prawników, którzy pomogą Ci zrozumieć Twoją sytuację i zaproponują możliwe rozwiązania. Źródła:1. Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. - Kodeks rodzinny i opiekuńczy - Dz.U. 1964 nr 9 poz. 59
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę, wypełniając formularz poniżej ▼▼▼. Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online 
O autorze: Radca prawny Tomasz Krupiński Radca prawny, absolwent wydziału prawa Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie (studia ukończył z wynikiem bardzo dobrym) oraz podyplomowych studiów z zakresu zarządzania projektami europejskimi. Radca prawny z siedmioletnim doświadczeniem zawodowym w obsłudze prawnej jednostek organizacyjnych oraz osób fizycznych. Specjalista z zakresu prawa rodzinnego oraz szeroko rozumianego prawa nieruchomości. Uczestnik programów ministerialnych dotyczących problematyki prawnorodzinnej. Od kilku lat doradza prawnie zarządom wspólnot mieszkaniowych oraz zarządcom nieruchomości. Posiada również uprawnienia zarządcy nieruchomości. |
|
