Cofnięcie stopnia awansu zawodowego nauczyciela

Warunki nadania nauczycielowi kolejnego stopnia awansu zawodowego

Zgodnie z art. 10 ust. 8 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela (j.t. Dz. U. z 2006 r. Nr 97, poz. 674, z późn. zm.) nie można nawiązać stosunku pracy z nauczycielem, który nie spełnia warunków, o których mowa w ust. 5 pkt 2-5, z zastrzeżeniem ust. 9.

W przypadku gdy nie ma możliwości zatrudnienia osoby posiadającej wymagane kwalifikacje, można za zgodą organu sprawującego nadzór pedagogiczny zatrudnić nauczyciela, który nie spełnia warunku wymienionego w ust. 5 pkt 5. Do nauczycieli zatrudnionych na tej podstawie nie stosuje się przepisów rozdziału o awansie zawodowym. Dla celów płacowych nauczyciele ci są traktowani jak nauczyciele stażyści.

Warunkiem nadania nauczycielowi kolejnego stopnia awansu zawodowego jest spełnienie wymagań kwalifikacyjnych, odbycie stażu zakończonego pozytywną oceną dorobku zawodowego nauczyciela oraz:

1. w przypadku nauczyciela stażysty –- uzyskanie akceptacji komisji kwalifikacyjnej po przeprowadzonej rozmowie;
2. w przypadku nauczyciela kontraktowego – zdanie egzaminu przed komisją egzaminacyjną;
3. w przypadku nauczyciela mianowanego – uzyskanie akceptacji komisji kwalifikacyjnej po dokonaniu analizy dorobku zawodowego nauczyciela i przeprowadzonej rozmowie.

W przypadku niespełnienia przez nauczyciela warunków, o których mowa wyżej, dyrektor szkoły lub właściwy organ odmawia nauczycielowi, w drodze decyzji administracyjnej, nadania stopnia awansu zawodowego.

Stosownie do art. 10 ust. 8 Karty Nauczyciela nie można zatrudniać nauczyciela nieposiadającego wymaganych kwalifikacji. Wobec tego staż może odbywać nauczyciel zatrudniony zgodnie z kwalifikacjami. Pani nie spełniała warunku posiadania kwalifikacji – zatem odbywanie stażu i dalsze etapy postępowania były obarczone wadą.

Ścisłe powiązanie posiadania kwalifikacji z możliwością zatrudnienia na stanowisku nauczyciela wprowadził do systemu prawnego art. 10 noweli Karty Nauczyciela z dnia 18 lutego 2000 r. (Dz. U. Nr 19, poz. 239 ze zm.). Przyjęto, że począwszy od nauczyciela stażysty warunkiem nawiązania stosunku pracy jest posiadanie wymaganych kwalifikacji.

Zasada niezatrudniania nauczycieli niespełniających warunków określonych w art. 10 ust. 5 pkt 2-5 Karty Nauczyciela

Z kolei ustawa z dnia 23 sierpnia 2001 r. osłabiła zasadę niezatrudniania nauczycieli niespełniających warunków określonych w art. 10 ust. 5 pkt 2-5 Karty Nauczyciela, ale tylko w tym sensie, że dopuściła wyjątkowo zatrudnianie nauczycieli nieposiadających wymaganych kwalifikacji, jeżeli do pracy nie zgłoszą się osoby legitymujące się odpowiednimi kwalifikacjami, a organ sprawujący nadzór pedagogiczny wyrazi zgodę na nawiązanie stosunku pracy z nauczycielami bez kwalifikacji. Przy czym na mocy art. 10 ust. 10 Karty Nauczyciela do nauczycieli zatrudnionych w sytuacji opisanej w art. 10 ust. 7 i niespełniających warunku określonego w art. 10 ust. 5 pkt 5 – nie stosuje się przepisów rozdziału 3a, a zatem nauczyciele zatrudnieni w powyższym trybie nie mogą ubiegać się w czasie trwania zatrudnienia o uzyskanie kolejnego stopnia awansu zawodowego. Nauczyciele ci nie rozpoczynają stażu, a jako stażyści są traktowani jedynie do celów płacowych.

Zgodnie z wyrokiem Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 4 lipca 2002 r. (sygn. akt II SA 386/02) – art. 9 h ust. 2 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela stanowi, że czynności, o których mowa w ust. 1, podjęte z naruszeniem przepisów ustawy, przepisów o kwalifikacjach nauczycieli lub przepisów o zasadach odbywania stażu, rodzaju dokumentacji załączonej do wniosku nauczyciela o postępowanie kwalifikacyjne lub egzaminacyjne, zakresie wymagań kwalifikacyjnych i egzaminacyjnych, trybie i zasadach działania komisji są nieważne. Nieważność czynności stwierdza w drodze decyzji administracyjnej odpowiedni organ sprawujący nadzór pedagogiczny lub właściwy minister.

Czynność podjęta w postępowaniu o nadanie stopnia awansu zawodowego z naruszeniem przepisów prawa

W przypadku ujawnienia w toku postępowania o nadanie nauczycielowi kontraktowemu stopnia nauczyciela mianowanego czynności niezgodnych z obowiązującymi w tej mierze przepisami, organ prowadzący jest uprawniony do stwierdzenia w drodze decyzji administracyjnej nieważności określonych czynności.

Przepis art. 9h ust. 2 ustawy Karta Nauczyciela przewiduje bezwzględną nieważność z mocy prawa każdej czynności podjętej w postępowaniu o nadanie stopnia awansu zawodowego z naruszeniem przepisów prawa.

Postępowanie nadzorcze wszczyna się z urzędu. Ma ono charakter nadzoru legalnościowego i dotyczy oceny zgodności danej czynności z przepisami następujących aktów prawnych:

• ustawy – Karta Nauczyciela,
• rozporządzenia w sprawie kwalifikacji wymaganych od nauczycieli,
• rozporządzenia w sprawie uzyskiwania stopni awansu zawodowego przez nauczycieli.

W razie stwierdzenia naruszenia prawa odpowiednio organ sprawujący nadzór pedagogiczny lub właściwy minister zobligowany jest stwierdzić nieważność danej czynności w drodze decyzji administracyjnej.

Zgodnie z wyrokiem Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 15 listopada 2001 r. (sygn. akt II SA 2024/01) rozstrzygnięcie ustalające okres stażu nauczyciela ubiegającego się o wyższy stopień awansu zawodowego nie jest decyzją administracyjną podlegającą zaskarżeniu do sądu administracyjnego.

Postępowanie o nadanie stopnia awansu zawodowego

Postępowanie o nadanie stopnia awansu zawodowego jest swoistym postępowaniem administracyjnym, kończącym się decyzją o nadaniu lub odmowie nadania takiego stopnia. Postępowanie to składa się z kilku powiązanych ze sobą etapów. Inicjuje je, w przypadku nauczyciela kontraktowego i mianowanego, wniosek nauczyciela o rozpoczęcie stażu zawodowego (art. 9d ust. 1 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela). Z tego względu podejmowane na poszczególnych etapach tego postępowania akty i czynności odpowiednich organów nie powinny być traktowane jako samodzielne decyzje administracyjne; nie kończą tego postępowania, nie załatwiają sprawy o nadanie stopnia i dlatego mogą być oceniane dopiero w ramach oceny końcowego rozstrzygnięcia. Tę ochronę prawną nauczyciela w postępowaniu o nadanie stopnia uzupełniają środki pozwalające na zwalczanie bezczynności organu w postaci skargi, dopuszczalnej także w przypadku niepodjęcia przez organ aktu lub czynności innej niż decyzja administracyjna.

Niedopuszczalność podejmowania przez nauczyciela w toku postępowania o nadanie kolejnego stopnia awansu zawodowego akcji skierowanej przeciwko poszczególnym aktom i czynnościom tego postępowania jest rekompensowana nadzorem administracyjnym, określonym w art. 9 h ust. 1 i 2 Karty Nauczyciela. Według tego przepisu nadzór nad czynnościami podejmowanymi w postępowaniu o nadanie stopnia awansu zawodowego sprawują odpowiednio: organ sprawujący nadzór pedagogiczny i właściwy minister. Czynności te, podjęte z naruszeniem prawa, są nieważne. Nieważność czynności stwierdza organ nadzoru w formie decyzji administracyjnej. Organ nadzoru działa jednakże wyłącznie z urzędu, co oznacza, że strona postępowania o nadanie stopnia może tylko wnosić o wszczęcie postępowania nadzorczego, ale nie może się tego skutecznie domagać.

Podsumowując rozważania, należy stwierdzić, że już decyzja nadająca Pani stopień nauczyciela kontraktowego była obarczona błędem i z tego powodu nieważna. Dlatego też nie ma możliwości, aby otrzymała Pani stopień nauczyciela mianowanego, a także zostanie Pani cofnięty stopień nauczyciela kontraktowego, gdyż nie miała Pani podstawy prawnej, aby go uzyskać.