Drugi rozwód a nazwisko panieńskie

Czy rozwiedziony małżonek może powrócić do nazwiska które nosił przed ślubem?

Małżonek, który się rozwiódł, może dokonać zmiany nazwiska w ten sposób, że powróci do nazwiska, które nosił przed ślubem. Takie uprawnienie należy jednak zrealizować w określonym terminie, tj. w ciągu trzech miesięcy, licząc od chwili uprawomocnienia się orzeczenia rozwodowego. Stanowi o tym art. 59 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (K.r.io.):

„Art. 59. W ciągu trzech miesięcy od chwili uprawomocnienia się orzeczenia rozwodu małżonek rozwiedziony, który wskutek zawarcia małżeństwa zmienił swoje dotychczasowe nazwisko, może przez oświadczenie złożone przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego powrócić do nazwiska, które nosił przed zawarciem małżeństwa”.

Nazwisko „dotychczasowe” – to nazwisko noszone w chwili zawierania małżeństwa. Powrót do nazwiska noszonego przed zawarciem małżeństwa, przewidziany w art. 59, dotyczy tylko tego z małżonków (zarówno męża, jak i żony), które w związku z zawarciem małżeństwa zmieniło nazwisko przez złożenie oświadczenia przewidzianego w art. 25 § 1 i 2 K.r.io; nie dotyczy zaś nazwiska zmienionego w czasie małżeństwa według przepisów ustawy z 17 października 2008 r. o zmianie imienia i nazwiska (Dz. U. Nr 220, poz. 1414).

Zmiana nazwiska na panieńskie po rozwodzie z drugim mężem

Jak wynika z opisu sprawy, chciałaby Pani zmienić nazwisko po drugim mężu na panieńskie. Jeżeli Pani, zawierając drugie małżeństwo miała panieńskie nazwisko, i przyjęła dopiero nazwisko drugiego męża, to może Pani skorzystać z uprawnienia, które wynika z cytowanego wyżej artykułu, czyli może Pani w ciągu trzech miesięcy od chwili uprawomocnienia się orzeczenia rozwodu złożyć oświadczenie przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego i powrócić do nazwiska panieńskiego. Jeżeli jednak nie zmieniła Pani po pierwszym rozwodzie nazwiska na panieńskie i wzięła drugi ślub z nazwiskiem nabytym po pierwszym mężu, to raczej małe są szanse, że będzie Pani mogła skorzystać z powyższej procedury, żeby powrócić do nazwiska panieńskiego. Oczywiście może Pani udać się do urzędu stanu cywilnego i spróbować złożyć odpowiednie oświadczenie, ale kierownik może nie uwzględnić Pani wniosku i co najwyżej będzie mógł „przywrócić” nazwisko Pani po pierwszym mężu.

Jeśli zatem w tej sytuacji kierownik odmówi Pani zmiany nazwiska na panieńskie, to zmiana taka będzie mogła nastąpić tylko w trybie zwykłym, czyli na drodze administracyjnej. Zamiana nazwiska jest możliwa w drodze postępowania administracyjnego na mocy ustawy z dnia 17 października 2008 r. o zmianie imienia i nazwiska.

Zgodnie z art. 4 ustawy „zmiany imienia lub nazwiska można dokonać wyłącznie z ważnych powodów, w szczególności gdy dotyczą zmiany:

imienia lub nazwiska ośmieszającego albo nielicującego z godnością człowieka;

na imię lub nazwisko używane;

na imię lub nazwisko, które zostało bezprawnie zmienione;

na imię lub nazwisko noszone zgodnie z przepisami prawa państwa, którego obywatelstwo również się posiada”.

Jak podnosi się w literaturze, „istnienie normy prawnej uprawniającej do żądania zmiany imienia lub nazwiska z uwagi na wystąpienie ogólnie wskazanych przez ustawodawcę »szczególnych powodów« jest wystarczającym w tym obszarze, a tym samym przykładowe ich wyliczanie i nazywanie nie tylko prowadzi do rozmaitego typu problemów interpretacyjnych, co jest po prostu zbędne. »Ważny powód« zmiany imienia lub nazwiska powinien być indywidualnie oceniany w każdej jednostkowej sprawie i pożądanym byłoby zrównoważenie pierwiastków subiektywnego i obiektywnego w aspekcie oceny »ważnych powodów« uzasadniających zmianę imienia lub nazwiska. Znaczy to, że wnioskodawca powinien przekonać organ administracyjny, że wskazany subiektywnie przez niego powód zmiany jest na tyle istotny, by władza dokonała tej zmiany, uznając go za obiektywnie istotny”.

Mając na uwadze powyższe, w mojej ocenie we wniosku o zmianę nazwiska winna Pani wskazać przede wszystkim na okoliczność ustania pożycia małżeńskiego, a co się z tym wiąże, pozostawanie przy nazwisku byłego męża nie leży w Pani interesie.

Zmiana imienia lub nazwiska następuje na pisemny wniosek osoby ubiegającej się o zmianę, zwanej dalej „wnioskodawcą”. Decyzję o wyrażeniu zgody na zmianę imienia lub nazwiska bądź o odmowie wyrażenia zgody na zmianę imienia lub nazwiska wydaje kierownik urzędu stanu cywilnego właściwy ze względu na miejsce pobytu stałego wnioskodawcy albo jego zastępca, a w przypadku braku takiego miejsca – kierownik urzędu stanu cywilnego właściwy ze względu na ostatnie miejsce pobytu stałego wnioskodawcy albo jego zastępca.

Jak napisać wniosek o zmianę imienia lub nazwiska?

„Wniosek o zmianę imienia lub nazwiska zawiera:

1) dane osoby, której zmiana dotyczy:

• imię (imiona), nazwisko oraz nazwisko rodowe,
• adres miejsca zameldowania na pobyt stały lub ostatni pobyt stały,
• w przypadku braku miejsca zameldowania na pobyt, o którym mowa w lit. b, adres pobytu czasowego trwającego ponad 3 miesiące,
• numer Powszechnego Elektronicznego Systemu Ewidencji Ludności, zwany dalej »numerem PESEL«;

2) imię i nazwisko, na jakie ma nastąpić zmiana;

3) uzasadnienie.

2. Do wniosku o zmianę nazwiska dołącza się:

1) odpis zupełny aktu urodzenia;

2) odpis zupełny aktu małżeństwa;

3) odpisy zupełne aktów urodzenia małoletnich dzieci, jeżeli zmiana nazwiska rozciąga się na dzieci;

4) inne dokumenty uzasadniające zmianę nazwiska”.

Źródła:

1. Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. - Kodeks rodzinny i opiekuńczy - Dz.U. 1964 nr 9 poz. 59
2. Ustawa z dnia 17 października 2008 r. o zmianie imienia i nazwiska - Dz.U. 2008 nr 220 poz. 1414