Czy mam prawo do spadku po rodzicu zastępczym?• Autor: Adwokat Katarzyna Bereda |
|
Zmarły, wdowiec, nie miał własnych dzieci. Był moim rodzicem zastępczym, obecnie mam 34 lata. Zmarły w chwili śmierci miał żyjącą matkę i dwoje rodzeństwa, był też w związku partnerskim z pewną kobietą. Przyjmując, że nie pozostawił testamentu: kto dziedziczy majątek i w jakich częściach? Za życia wspominał, że sporządzi testament, jak to sprawdzić? Czy notariusz sam kontaktuje się ze spadkobiercami? Czy mogę przebywać czasowo w mieszkaniu zmarłego, jako jego zastępcza córka? Przyjechałam na pogrzeb i chcę zostać dłużej, a hotele są zamknięte z powodu pandemii. Czy mogę używać samochodu zmarłego i wyjechać nim za granicę po pogrzebie? Zmarły pozostawił 3 mieszkania, dwa wynajmował. Kto ma powiadomić najemców o zaistniałej sytuacji? Kontakt do najemców ma partnerka zmarłego i jego brat. Czy umowa najmu wygasa? Czy najemcy dalej płacą czynsz na konto wynajmującego? Czy wszystkie konta zmarłego są automatycznie blokowane? Raczej nikt nie miał do nich dostępu i nie wiem, czy ktoś był do nich upoważniony. |
|
Pozostawanie w rodzinie zastępczej, adopcja – krąg spadkobiercówZ przedstawionego stanu faktycznego nie wynika, aby została Pani przysposobiona, a więc adoptowana, a dopiero ta okoliczność rodzi możliwość dziedziczenia ustawowego. Pozostawanie jedynie w rodzinie zastępczej nie powoduje powstania więzi umożliwiających dziedziczenie ustawowe. Jeżeli więc zmarły nie pozostawił testamentu, w którym powołał Panią do spadku, niestety nie jest Pani w kręgu spadkobierców ustawowych – chyba że doszło do Pani przysposobienia. Jeżeli zmarły nie pozostawił testamentu i nie jest Pani osobą przysposobioną, do kręgu spadkobierców ustawowych należą rodzice oraz rodzeństwo.
Zgodnie z treścią art. 932 Kodeksu cywilnego (K.c.):
„§ 1. W braku zstępnych spadkodawcy powołani są do spadku z ustawy jego małżonek i rodzice. § 2. Udział spadkowy każdego z rodziców, które dziedziczy w zbiegu z małżonkiem spadkodawcy, wynosi jedną czwartą całości spadku. Jeżeli ojcostwo rodzica nie zostało ustalone, udział spadkowy matki spadkodawcy, dziedziczącej w zbiegu z jego małżonkiem, wynosi połowę spadku. § 3. W braku zstępnych i małżonka spadkodawcy cały spadek przypada jego rodzicom w częściach równych. § 4. Jeżeli jedno z rodziców spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada rodzeństwu spadkodawcy w częściach równych. § 5. Jeżeli którekolwiek z rodzeństwa spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku pozostawiając zstępnych, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada jego zstępnym. Podział tego udziału następuje według zasad, które dotyczą podziału między dalszych zstępnych spadkodawcy. § 6. Jeżeli jedno z rodziców nie dożyło otwarcia spadku i brak jest rodzeństwa spadkodawcy lub ich zstępnych, udział spadkowy rodzica dziedziczącego w zbiegu z małżonkiem spadkodawcy wynosi połowę spadku.” Jak sprawdzić, czy zmarły pozostawił testament?Idąc dalej, jeżeli zmarły pozostawił testament notarialny, może Pani udać się do dowolnego notariusza – posiadając akt zgonu zmarłego – i dowiedzieć się, czy zmarły pozostawił testament notarialny. Podnoszę bowiem, iż praktycznie każdy testament notarialny zarejestrowany jest w Rejestrze Testamentów, do którego ma dostęp każdy notariusz. Jeżeli zmarły nie pozostawił testamentu notarialnego, a np. testament własnoręczny – konieczne jest poszukiwanie testamentu w domu.
Jeśli zmarły nie ujął Pani w testamencie, ani także nie jest Pani spadkobiercą ustawowym, co do zasady nie może Pani zamieszkiwać w jego mieszkaniu ani korzystać z pojazdu, albowiem z chwilą śmierci wszelkie nieruchomości oraz ruchomości wchodzą w skład masy spadkowej, którą nabywają spadkobiercy z chwilą śmierci spadkodawcy. To od woli i decyzji spadkobierców zależy więc rozporządzanie masą spadkową.PRZYCISK_2] Kontynuacja najmu mieszkań po śmierci wynajmującegoW zakresie najmu sytuacja wygląda podobnie, albowiem zgodnie z treścią art. 922 § 1 K.c.: „Prawa i obowiązki majątkowe zmarłego przechodzą z chwilą jego śmierci na jedną lub kilka osób stosownie do przepisów księgi niniejszej”. Zatem to spadkobiercy ustawowi lub testamentowi wchodzą w miejsce wynajmującego, albowiem nabywają prawo majątkowe wynikające z umowy najmu. To oni więc – najlepiej po zakończeniu postępowania spadkowego – powinni powiadomić najemców o śmierci spadkodawcy i zmianie wynajmującego. Najemcy obowiązani są w dalszym ciągu płacić z tytułu najmu, albowiem wszelkie środki finansowe wchodzą także do masy spadkowej. Jeżeli konta w banku nie posiadały innych pełnomocników i współwłaścicieli – bank zezwoli spadkobiercom na dostęp do środków finansowych dopiero po zakończonym postępowaniu spadkowym. Przykłady„Wychował mnie, ale nie byłam adoptowana” Maria miała 34 lata, kiedy zmarł jej zastępczy ojciec. Mimo że wychowywał ją od 10. roku życia, nigdy nie doszło do formalnej adopcji. Po jego śmierci okazało się, że nie zostawił testamentu. W urzędzie dowiedziała się, że nie należy do kręgu spadkobierców ustawowych i nie może rościć praw do jego mieszkania, choć w nim przebywała. Musiała opuścić lokal, a jego majątek – łącznie z dwoma wynajmowanymi mieszkaniami i samochodem – odziedziczyła jego matka oraz rodzeństwo. Maria nie miała prawa nawet powiadomić najemców ani korzystać z auta, które z uwagi na masę spadkową stało się ich współwłasnością.
„Zawsze mówił, że wszystko mi przepisze” Andrzej, partner życiowy zmarłego, był przekonany, że ten sporządził testament i wszystko mu zapisał – wielokrotnie o tym wspominał. Po jego śmierci okazało się jednak, że żaden testament nie został ujawniony. Notariusz po sprawdzeniu Rejestru Testamentów poinformował, że nic tam nie widnieje. Mimo wieloletniego wspólnego życia Andrzej nie został spadkobiercą, a majątek odziedziczyli matka i brat zmarłego. Nie miał też prawa do kont bankowych, które zostały zablokowane. Ostatecznie musiał wyprowadzić się z ich wspólnego mieszkania i nie miał też żadnych praw do najmu innych lokali, które pozostawały w masie spadkowej.
„Zgubił testament… a może go nigdy nie spisał?” Anna przyleciała z zagranicy na pogrzeb swojego zastępczego ojca. Nie była jego córką w sensie prawnym, ale wychowywał ją od dziecka. Twierdziła, że widziała kiedyś testament sporządzony własnoręcznie przez zmarłego, w którym zapisał jej jedno z mieszkań. Po jego śmierci szukała dokumentu w domu, ale nie udało się go odnaleźć. Bez testamentu nie mogła domagać się udziału w spadku. Gdy zatrzymała się w jednym z mieszkań zmarłego z powodu pandemii i braku hotelu, jego brat zażądał opuszczenia lokalu. Najemcy pozostałych mieszkań dalej płacili czynsz, ale nie było pewne, na czyje konto – partnerka zmarłego miała dane kontaktowe, lecz nie miała tytułu prawnego do działania. Sprawa trafiła do sądu, który ustalił krąg spadkobierców i podział majątku dopiero po kilku miesiącach. PodsumowanieDziedziczenie po rodzicu zastępczym to skomplikowana kwestia, zwłaszcza gdy brak jest testamentu lub formalnej adopcji. Przebywanie w rodzinie zastępczej nie daje z automatu prawa do spadku – konieczne jest przysposobienie lub powołanie do spadku w testamencie. W razie jego braku, majątek dziedziczą najbliżsi krewni zmarłego – rodzice, rodzeństwo lub ich zstępni. Sam fakt wieloletniej opieki czy emocjonalnych więzi nie wystarcza, by stać się spadkobiercą. Dlatego tak ważne jest, by osoby pozostające w niestandardowych relacjach rodzinnych zadbały zawczasu o odpowiednie uregulowanie swojej sytuacji prawnej. Oferta porad prawnychPotrzebujesz pomocy prawnej w sprawach spadkowych, dziedziczenia lub ustalenia swojego statusu jako spadkobiercy? Skorzystaj z naszej oferty porad prawnych online – szybko, wygodnie i bez wychodzenia z domu. Nasi prawnicy udzielą Ci rzetelnej informacji, pomogą ustalić Twoje prawa i wskażą, jakie kroki możesz podjąć. Wystarczy opisać swoją sytuację, a my zajmiemy się resztą. Źródła:1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę, wypełniając formularz poniżej ▼▼▼. Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online 
O autorze: Adwokat Katarzyna Bereda Adwokat, absolwentka Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Szczecińskiego – pracę magisterską napisała z prawa pracy. Podczas studiów odbyła liczne praktyki, zarówno w sądach, jak i w kancelariach adwokackich. Aplikację adwokacką rozpoczęła w 2015 roku. W marcu 2018 roku przystąpiła do egzaminu zawodowego, uzyskując jeden z najlepszych wyników w izbie zielonogórskiej i w konsekwencji kończąc aplikację adwokacką z wyróżnieniem. Specjalizuje się w prawie rodzinnym, cywilnym, zobowiązaniach, prawie spadkowym, prawie gospodarczym i spółkach prawa handlowego. |
|
