Eksmisja i wymeldowanie byłego męża

Obowiązek meldunkowy

Zgodnie z art. 4 ustawy o ewidencji ludności i dowodach osobistych obowiązek meldunkowy polega m.in. na:

1. zameldowaniu się w miejscu pobytu stałego lub czasowego;
2. wymeldowaniu się z miejsca pobytu stałego lub czasowego.

Na podstawie art. 5 ust 1 „osoba posiadająca obywatelstwo polskie i przebywająca stale na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jest obowiązana zameldować się w miejscu pobytu stałego”.

W oparciu o art. 6 ust 1 „pobytem stałym jest zamieszkanie w określonej miejscowości pod oznaczonym adresem z zamiarem stałego przebywania”.

Zgodnie z art. 15 ust. 1 „osoba, która opuszcza miejsce pobytu stałego lub czasowego trwającego ponad 3 miesiące, jest obowiązana wymeldować się w organie gminy, właściwym ze względu na dotychczasowe miejsce jej pobytu, najpóźniej w dniu opuszczenia tego miejsca”.

Natomiast na podstawie ust. 2 tegoż artykułu „organ gminy wydaje na wniosek strony lub z urzędu decyzję w sprawie wymeldowania osoby, która opuściła miejsce pobytu stałego lub czasowego trwającego ponad 3 miesiące i nie dopełniła obowiązku wymeldowania się”.

Zgodnie z art. 147 § 1 Kodeksu wykroczeń „kto nie dopełnia ciążącego na nim obowiązku meldunkowego, podlega karze ograniczenia wolności, grzywny albo karze nagany”.

W oparciu o art. 14 ust. 1 ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i zmianie Kodeksu cywilnego „w wyroku nakazującym opróżnienie lokalu sąd orzeka o uprawnieniu do otrzymania lokalu socjalnego bądź o braku takiego uprawnienia wobec osób, których nakaz dotyczy. Obowiązek zapewnienia lokalu socjalnego ciąży na gminie właściwej ze względu na miejsce położenia lokalu podlegającego opróżnieniu”.

Uprawnienie do otrzymania lokalu socjalnego

Na podstawie ust. 6 tegoż artykułu „orzekając o uprawnieniu do otrzymania lokalu socjalnego, sąd nakazuje wstrzymanie wykonania opróżnienia lokalu do czasu złożenia przez gminę oferty zawarcia umowy najmu lokalu socjalnego”.

Na podstawie art. 97 § 1 Kodeksu postępowania administracyjnego „organ administracji publicznej zawiesza postępowanie:

1. w razie śmierci strony lub jednej ze stron, jeżeli wezwanie spadkobierców zmarłej strony do udziału w postępowaniu nie jest możliwe i nie zachodzą okoliczności, o których mowa w art. 30 § 5, a postępowanie nie podlega umorzeniu jako bezprzedmiotowe (art. 105),
2. w razie śmierci przedstawiciela ustawowego strony,
3. w razie utraty przez stronę lub przez jej ustawowego przedstawiciela zdolności do czynności prawnych,
4. gdy rozpatrzenie sprawy i wydanie decyzji zależy od uprzedniego rozstrzygnięcia zagadnienia wstępnego przez inny organ lub sąd”.

Żądanie wymeldowania byłego męża z pobytu stałego

Na podstawie przedstawionego przez Panią stanu faktycznego oraz w oparciu o powołane powyżej przepisy prawne należy stwierdzić, że żądanie wymeldowania byłego męża z pobytu stałego w Pani lokalu jest uzasadnione i znajduje oparcie w przywołanych przepisach prawnych.

Organ administracji jest zobligowany do wymeldowania osoby, która opuściła dobrowolnie miejsce pobytu i stan taki trwał co najmniej 3 miesiące. Z informacji przedstawionych przez Panią dość jasno wynika, że organ administracji mógłby ustalić, że opuszczenie Pani mieszkania przez byłego męża trwa już ponad 3 miesiące i że opuszczenie to miało charakter dobrowolny (jeżeli Pani występowała z wnioskiem o wymeldowanie, to należałoby wezwać świadków do potwierdzenia powyższych okoliczności – najlepiej sąsiadów niezainteresowanych bezpośrednio wynikiem postępowania administracyjnego).

Co do samego postępowania administracyjnego i jego zawieszenia, to uważam, że organ administracji popełnił błąd, zawieszając je. Organ ma bowiem zbadać tylko przesłankę dobrowolności opuszczenia lokalu i trwania tego stanu przez co najmniej 3 miesiące – ewentualne orzeczenie sądu w sprawie ochrony naruszonego posiadania jest prawnie obojętne dla sprawy wymeldowania.

Podobnie stwierdził Wojewódzki Sąd Administracyjny w Lublinie w wyroku z dnia 21.04.2009 r., sygn. akt III SA/Lu 472/2008, w którym orzeczono, że „aby przyjąć, że opuszczenie lokalu ma charakter trwały i dobrowolny należy ustalić, że dana osoba skoncentrowała swoje interesy życiowe w innym miejscu. Ustalenie charakteru i przyczyn opuszczenia spornego lokalu należy do kluczowych okoliczności faktycznych w sprawie o wymeldowanie, do których wyjaśnienia zobligowany jest samodzielnie organ prowadzący to postępowanie. Nie można przyjąć, że rozpatrzenie sprawy i wydanie decyzji jest uzależnione od orzeczenia przez sąd powszechny, co jest warunkiem przyjęcia, że wynik postępowania przed sądem ma charakter zagadnienia wstępnego w rozumieniu art. 97 § 1 pkt 4 KPA”.

Dlatego też decyzja organu administracji zawieszająca postępowanie do momentu rozstrzygnięcia sprawy o ochronę posiadania jest nieprawidłowa i powinna Pani zawnioskować o podjęcie zawieszonego postępowania z powołaniem się na przytoczone powyżej orzeczenie sądu w Lublinie. Organ administracji powinien po podjęciu postępowania wydać bez zbędnej zwłoki decyzję o wymeldowaniu Pani byłego męża z pobytu stałego w Pani mieszkaniu.

Samo zameldowanie jest jedynie poświadczeniem przebywania pod określonym adresem i z jego posiadaniem nie wiąże się żaden tytuł do korzystania z lokalu. W przypadku Pani byłego męża jego swoiste prawo do korzystania z lokalu związane jest w wyrokiem, w którym wstrzymano jego eksmisję z lokalu do momentu otrzymania od właściwej gminy propozycji zawarcia umowy najmu lokalu socjalnego. Nadmienić trzeba, iż art. 14 ust 6 ustawy o ochronie praw lokatorów obliguje sąd do wydania postanowienia o wstrzymaniu wykonania opróżnienia lokalu (dokonywanego przez komornika) do czasu złożenia przez gminę oferty zawarcia umowy najmu lokalu socjalnego.

Natomiast nic nie stoi na przeszkodzie, aby uprawniony do otrzymania lokalu socjalnego sam wcześniej dokonał opróżnienia lokalu. Wiele kontrowersji budzi odpowiedź na pytanie, czy osoba, która dobrowolnie dokonała opróżnienia mieszkania, z którego miała orzeczoną eksmisję, w przypadku chęci powrotu do niego może powołać się na odżycie uprawnienia określonego w art. 14 ust. 6 ustawy o ochronie prawa lokatorów.

Postępowanie o przywrócenie naruszonego posiadania

Jako wskazówkę (poza zakresem pytania pierwotnego) mogę zasugerować, żeby Pani w postępowaniu o przywrócenie naruszonego posiadania podniosła (w piśmie procesowym lub w trakcie posiedzenia), że de facto były mąż, zabierając swoje rzeczy i opuszczając lokal mieszkalny, wykonał wyrok orzekający eksmisję i w związku z tym nie służy mu przywrócenie do zajmowanego uprzednio lokalu, gdyż po wykonaniu „dobrowolnej eksmisji” może oczekiwać na przyznanie lokalu socjalnego w lokalu, do którego się wyprowadził. Ewentualnie proszę sprawdzić, czy roszczenie o przywrócenie posiadania (wpuszczenie do mieszkania) nie jest przypadkiem spóźnione – gdyż można z nim wystąpić tylko do roku czasu od chwili jego naruszenia.

Podsumowując, uważam, że powinna Pani wystąpić o podjęcie zawieszonego przez organ administracji postępowania (jako że orzeczenie sądu o ochronie posiadania nie jest zagadnieniem wstępnym uzasadniającym zawieszenie postępowania administracyjnego) i wydanie decyzji o wymeldowaniu byłego męża z pobytu stałego w Pani mieszkaniu.

Były mąż uchyla się od zabrania swoich rzeczy z mieszkania 

Jeżeli dostała Pani już pozew o przywrócenie naruszonego posiadania, to jako strona postępowania ma Pani możliwość dowiadywania się w sekretariacie odpowiedniego sądu, na jakim etapie jest postępowanie sądowe. Może się bowiem okazać, iż zostało np. wycofane i wtedy mogłaby Pani skorzystać z instytucji złożenia rzeczy do depozytu sądowego. Istnieje bowiem taka możliwość przewidziana w Kodeksie postępowania cywilnego, że jeżeli osoba uchyla się od przyjęcia określonych świadczeń (także zabrania rzeczy), można wystąpić do sądu o ustanowienie depozytu i po wydaniu takiego orzeczenia złożyć rzeczy w ustanowionym depozycie sądowym.

Należałoby jednak w Pani przypadku wcześniej wezwać byłego męża do zabrania rzeczy. Dodatkowo zaznaczę, iż ustanowienie depozytu nie będzie możliwe wcześniej niż przed prawomocnym rozstrzygnięciem się sprawy o przywrócenie naruszonego posiadania.