Czy po 6 latach od darowizny należy się zachowek?

Prawo do zachowku

Odpowiadając na pytanie należy odnieść się do treści przepisów Kodeksu cywilnego (K.c.). Zgodnie z art. 991 K.c. – zstępnym, małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku z ustawy, należą się, jeżeli uprawniony jest trwale niezdolny do pracy albo jeżeli zstępny uprawniony jest małoletni – dwie trzecie wartości udziału spadkowego, który by mu przypadał przy dziedziczeniu ustawowym, w innych zaś wypadkach – połowa wartości tego udziału (zachowek).

Jeżeli uprawniony nie otrzymał należnego mu zachowku bądź w postaci uczynionej przez spadkodawcę darowizny, bądź w postaci powołania do spadku, bądź w postaci zapisu, przysługuje mu przeciwko spadkobiercy roszczenie o zapłatę sumy pieniężnej potrzebnej do pokrycia zachowku albo do jego uzupełnienia.

Darowizny doliczane do spadku przy obliczaniu zachowku

W myśl art. 993 K.c. przy obliczaniu zachowku nie uwzględnia się zapisów zwykłych i poleceń, natomiast dolicza się do spadku, stosownie do przepisów poniższych, darowizny oraz zapisy windykacyjne dokonane przez spadkodawcę.

Najważniejsze znaczenie ma jednak treść art. 995 § 1 K.c., który podaje, że wartość przedmiotu darowizny oblicza się według stanu z chwili jej dokonania, a według cen z chwili ustalania zachowku.

Reguła wyrażona w art. 995 § 1 K.c. stanowi, że wartość przedmiotu darowizny oblicza się według stanu z chwili jej dokonania, a według cen z chwili ustalania zachowku. Oznacza to, że oszacowaniu podlega to, co rzeczywiście otrzymał obdarowany, z tym że wartość jego korzyści majątkowej jest aktualizowana do dnia zamknięcia rozprawy o zachowek. Istotna dla określenia stanu przedmiotu darowizny jest zatem jedynie chwila dokonania darowizny (M. Załucki [w:] Kodeks cywilny. Komentarz. Tom VI. Spadki (art. 922-1087), red. M. Fras, M. Habdas, Warszawa 2019, art. 995.).

Darowizna, której nie wlicza się do zachowku po 10 latach

Członkowie rodziny mogą się domagać zachowku wyłącznie, jeżeli nie zostali powołani do spadku. Samo otrzymanie darowizny bez śmierci spadkodawcy i bez okoliczności niepowołania do spadku spadkobierców ustawowych nie implikuje możliwości uzyskania zachowku.

W myśl art. 994 K.c. przy obliczaniu zachowku nie dolicza się do spadku drobnych darowizn, zwyczajowo w danych stosunkach przyjętych, ani dokonanych przed więcej niż dziesięciu laty, licząc wstecz od otwarcia spadku, darowizn na rzecz osób niebędących spadkobiercami albo uprawnionymi do zachowku. W konsekwencji zasada 10-letniego okresu dotyczy wyłącznie darowizn na rzecz osób, które nie są spadkobiercami.

Jeżeli zatem Pan i brat otrzymali 6 lat temu darowiznę i teraz są Panowie powołani do spadku, to taka darowizna jest brana pod uwagę. Taka darowizna będzie brana pod uwagę przy zachowku nawet po 10 latach.