Odpowiedzialność sprzedawcy za rzecz sprzedaną mającą wadę zmniejszającą jej wartość
Zgodnie z art. 556 § 1 kodeksu cywilnego „sprzedawca jest odpowiedzialny względem kupującego, jeżeli rzecz sprzedana ma wadę zmniejszającą jej wartość lub użyteczność ze względu na cel w umowie oznaczony albo wynikający z okoliczności lub z przeznaczenia rzeczy, jeżeli rzecz nie ma właściwości, o których istnieniu zapewnił kupującego, albo jeżeli rzecz została kupującemu wydana w stanie niezupełnym (rękojmia za wady fizyczne)”.
Czy sprzedawca może być zwolniony z odpowiedzialności za sprzedaż rzeczy wadliwej?
„Sprzedawca nie może się z niej zwolnić (odpowiedzialności), obciąża go ona niezależnie od tego, czy to on spowodował wadliwość rzeczy, czy ponosi w tym zakresie jakąkolwiek winę, a nawet czy w ogóle wiedział lub mógł wiedzieć o tym, że sprzedawana rzecz jest wadliwa. Brak wiedzy, choćby nawet elementarnej, czy nawet podejrzeń w żaden sposób nie wpływają na wyłączenie odpowiedzialności czy nawet jej ograniczenie. Ściśle mówiąc, wystarczającą przesłanką faktyczną tego rodzaju odpowiedzialności, która powstaje już po wykonaniu świadczenia z umowy przez sprzedawcę (umorzeniu jego zobowiązania), jest ustalenie, że wydana i odebrana przez kupującego rzecz wykazuje cechy kwalifikujące ją w danym stosunku prawnym jako rzecz wadliwą” [A. Brzozowski (w:) K. Pietrzykowski, Komentarz, t. II, 2009, s. 268; S. Buczkowski (w:) Komentarz, t. II, 1972, s. 1299; Cz. Żuławska (w:) G. Bieniek, Komentarz, t. II, 2007, s. 47].
Masz problem prawny? Kliknij tutaj i zapytaj prawnika ›
Odpowiedzialność w zakresie rękojmi
Jak wynika z powyższego, odpowiedzialność w zakresie rękojmi za wady jest, jak widać, ukształtowana bardzo szeroko.
Okoliczności wpływające na ową odpowiedzialność to również sytuacje dotyczące sprzedawanej rzeczy wywołane przez sprzedawcę (np. jak w podanym stanie faktycznym kolizja drogowa).
Nie bez znaczenia pozostają także określone wypowiedzi dotyczące przedmioty sprzedaży i poczynione w nich zapewnienia dotyczące jego jakości. Oczywiście dotyczy to wyłącznie rozbieżności wypowiedzi z rzeczywistym stanem rzeczy. Jeżeli zapewnił Pan, że silnik samochodu jest sprawny, a w istocie taka sytuacja nie miała miejsca, będzie Pan odpowiadał, gdyby silnik w okazał się niesprawny. Za elementy uszkodzone, o których poinformował Pan kupującego, nie będzie Pan odpowiadał.
Niepoinformowanie nabywcy o wadach fizycznych pojazdu
Jeżeli nie poinformował Pan nabywcy o tym, że w przeszłości oprócz kolizji samochód miał problemy z silnikiem i wiązką elektryczną, będzie Pan odpowiadał z tytułu rękojmi za wady fizyczne, ponieważ rzecz nie miała właściwości, o których istnieniu zapewnił Pan nabywcę (czyli samochód był już wcześniej naprawiany w zakresie tych części).
Wada samochodu nie wystąpi, jeżeli usunięcie usterki polegało na wymianie uszkodzonych elementów na nowe, które wspomnianych wad nie posiadają.
Kiedy sprzedawca jest zwolniony z odpowiedzialności z tytułu rękojmi?
Odpowiedzialność za wady fizyczne w zasadzie nie ma miejsca, gdy są one spowodowane zwykłą eksploatacją samochodu i powstały w sposób naturalny wynikający ze zwykłego zużycia rzeczy. Należy jednak o takich sytuacjach wyczerpująco poinformować kupującego, by zwolnienie z odpowiedzialności było skuteczne.
Na podstawie art. 557 § 1 Kodeksu cywilnego „sprzedawca jest zwolniony od odpowiedzialności z tytułu rękojmi, jeżeli kupujący wiedział o wadzie w chwili zawarcia umowy”.
Zgodnie z wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 26 stycznia 1994 r., sygn. akt I ACr 640/94 (Wokanda 1994/11/48), „dla zwolnienia sprzedawcy od odpowiedzialności z tytułu rękojmi za wady nie wystarczy, że kupujący mógł - przy dołożeniu należytej staranności – wadę zauważyć. Sprzedawca bowiem odpowiada także za wady jawne, jeśli nie były kupującemu znane”.
Jak wynika z przekazanej informacji, o istnieniu wady kupujący dowiedział się już po zawarciu umowy. Co więcej jego oświadczenie nie mogło obejmować przedmiotów uszkodzonych, ponieważ nie miał o tym wiedzy.
Odpowiedzialność z tytułu rękojmi może być ograniczona, nie dotyczy to jednak sytuacji, gdy o wadzie rzeczy, mimo świadomości jej występowania, nie poinformował Pan kupującego.
Potrzebujesz pomocy prawnika? Kliknij tutaj i opisz swój problem ›
Co może zrobić kupujący w przypadku wystąpienia wad rzeczy sprzedanej?
W przypadku wystąpienia wad rzeczy sprzedanej, kupujący może:
- Od umowy odstąpić, wtedy następuje zwrot wzajemnych świadczeń, czyli samochodu i zapłaty za niego. Powstaje stan, jakby do zawarcia umowy nie doszło. Takie uprawnienie nie przysługuje, gdy usunie Pan wady lub wymieni rzecz będącą przedmiotem sprzedaży na wolną od wad. W omawianym przypadku będą to wadliwe elementy samochodu.
- Żądać obniżenia ceny w takim stosunku, w jakim wartość rzeczy wolnej od wad pozostaje do jej wartości obliczonej z uwzględnieniem istniejących wad. Oczywiście ma to zastosowanie do ceny, jaka została za samochód faktycznie zapłacona.
- Żądać dostarczenia zamiast rzeczy wadliwych takiej samej ilości rzeczy wolnych od wad oraz naprawienia szkody wynikłej z opóźnienia w dostarczeniu niewadliwego przedmiotu, jeżeli taka szkody wystąpi. Nabywca będzie musiał powstanie takiej szkody udowodnić. Niezależnie od niniejszego uprawnienia może odstąpić od umowy lub żądać obniżenia ceny.
- Jeżeli z powodu wady fizycznej rzeczy sprzedanej kupujący odstępuje od umowy albo żąda obniżenia ceny, może on żądać naprawienia szkody poniesionej wskutek istnienia wady (to ostatnie uprawnienie ma charakter uzupełniający, może być dochodzone niezależnie od uprawnień z tytułu rękojmi za wady rzeczy, nabywca będzie jednak musiał udowodnić powstanie szkody spowodowanej tymi konkretnymi wadami, by skutecznie wysunąć takie żądanie).
To do kupującego należy wybór, z którego uprawnienia chce skorzystać, i jest on swym wyborem związany, chyba że zadośćuczynienie jego roszczeniu w takiej formie nie jest możliwe.
*Stan prawny z dnia 02.04.2013 r.
Przykłady
Auto po stłuczce sprzedane jako uszkodzone, ale bez wzmianki o naprawach
Andrzej kupił samochód powypadkowy, który samodzielnie naprawił – wymienił przedni zderzak, reflektor i błotnik. Po kilku miesiącach eksploatacji, bez żadnych dalszych usterek, postanowił go sprzedać. W ogłoszeniu zaznaczył, że auto jest „uszkodzone – do drobnych poprawek blacharskich” i zawarł z kupującym umowę z klauzulą o zapoznaniu się ze stanem technicznym pojazdu. Nie wspomniał jednak o wcześniejszym wypadku i dokonanych naprawach. Dwa tygodnie po sprzedaży nowy właściciel odkrył nieszczelność w układzie chłodzenia, której przyczyną była niefachowa naprawa po stłuczce. Kupujący zażądał obniżenia ceny, a gdy Andrzej odmówił – sprawa trafiła do sądu. Sąd orzekł, że zatajenie wcześniejszego uszkodzenia i naprawy naruszało obowiązek informacyjny sprzedawcy, co uzasadniało odpowiedzialność z rękojmi.
Sprzedaż samochodu z wymienionym silnikiem – brak informacji = wada
Ewa sprzedała kilkuletniego SUV-a, w którym wcześniej wymieniła silnik na używany, pochodzący z innego auta. Pojazd był sprawny, nie wykazywał objawów usterki. W umowie zaznaczyła, że kupujący akceptuje stan techniczny i że auto sprzedawane jest jako uszkodzone, jednak nie wspomniała o fakcie wymiany silnika. Po miesiącu nowy właściciel zauważył niepokojące dźwięki z komory silnika, a mechanik wykrył, że jednostka napędowa była wcześniej źle zamontowana, co powodowało jej nadmierne zużycie. Kupujący wystąpił z roszczeniem z tytułu rękojmi, argumentując, że auto nie miało właściwości, których się spodziewał. Ekspert sądowy potwierdził, że silnik był już wcześniej uszkodzony i sprzedający powinien o tym poinformować. Ewa musiała zwrócić część zapłaconej ceny.
Sprzedany pojazd z historią zalania – brak wzmianki = wada ukryta
Marcin sprzedał auto, które kilka lat wcześniej uległo zalaniu podczas ulewy – woda dostała się do wnętrza, uszkadzając instalację elektryczną. Po naprawie i długotrwałej eksploatacji nie zauważał problemów, dlatego uznał, że nie musi o tym informować kupującego. Nowy właściciel po dwóch tygodniach użytkowania zgłosił usterki elektroniki – nie działały czujniki parkowania i system start-stop. Diagnoza wykazała ślady wcześniejszego zalania. Kupujący zażądał zwrotu pieniędzy, a gdy Marcin odmówił, sprawa trafiła do sądu. Mimo że pojazd działał poprawnie przez dłuższy czas, sąd uznał, że zatajenie tak istotnej informacji stanowiło podstawę do roszczenia z tytułu rękojmi.
Podsumowanie
Sprzedaż samochodu jako uszkodzonego nie zwalnia sprzedawcy z odpowiedzialności z tytułu rękojmi, jeżeli nie poinformował kupującego o istotnych wadach lub naprawach, które miały wpływ na wartość lub właściwości pojazdu. Klauzula w umowie o zapoznaniu się ze stanem technicznym auta nie chroni przed roszczeniami, jeśli informacje przekazane kupującemu były niepełne lub nieprawdziwe. Kluczowe znaczenie ma rzetelność i przejrzystość – sprzedawca, który świadomie przemilcza wcześniejsze usterki czy naprawy, może zostać pociągnięty do odpowiedzialności, nawet jeśli pojazd został formalnie sprzedany jako uszkodzony.
Oferta porad prawnych
Potrzebujesz pomocy w sprawie sprzedaży samochodu lub masz wątpliwości, czy ponosisz odpowiedzialność z tytułu rękojmi? Skorzystaj z naszej porady prawnej online – szybko, wygodnie i bez wychodzenia z domu. Nasi prawnicy przeanalizują Twoją sytuację i wskażą najlepsze rozwiązanie, pomagając Ci uniknąć kosztownych błędów i sporów.
Źródła:
1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93
2. Wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 26 stycznia 1994 r., sygn. akt I ACr 640/94
Przekazanie gospodarstwa rolnego w zamian za emeryturę
