Przymusowe doprowadzenie świadka na sprawę cywilną

Po analizie przedstawionego przez Pana stanu faktycznego sprawy w pierwszej kolejności należy wskazać, iż podstawą do zarządzenia przymusowego sprowadzenia świadka przez sąd na rozprawę jest przepis art. 274 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego (w skrócie K.p.c.). Zgodnie z nim:

„Art. 274. § 1. Za nieusprawiedliwione niestawiennictwo sąd skaże świadka na grzywnę, po czym wezwie go powtórnie, a w razie ponownego niestawiennictwa skaże go na ponowną grzywnę i może zarządzić jego przymusowe sprowadzenie”.

Gdyby ostatecznie świadka takiego udało się sprowadzić na rozprawę, jednakże odmawiałby on złożenia zeznań, to sąd mógłby skorzystać z dyspozycji przepisu art. 276 K.p.c. Stanowi on:

„Art. 276. § 1. Za nieuzasadnioną odmowę zeznań lub przyrzeczenia sąd, po wysłuchaniu obecnych stron co do zasadności odmowy, skaże świadka na grzywnę.

§ 2. Niezależnie od powyższej grzywny sąd może nakazać aresztowanie świadka na czas nieprzekraczający tygodnia. Sąd uchyli areszt, jeżeli świadek złoży zeznanie lub przyrzeczenie albo jeżeli sprawę ukończono w instancji, w której dowód z tego świadka został dopuszczony”.

Jednakże w praktyce niezwykle rzadko zdarza się, aby sąd z ww. uprawnień korzystał i przymusowo sprowadzał świadka na rozprawę, zwłaszcza gdy sprawa nie jest sprawą o wysokim społecznym znaczeniu, jak np. sprawa o ubezwłasnowolnienie czy inne sprawy z zakresu prawa rodzinnego i opiekuńczego.

Zamiast jednak korzystać z ww. środków przymusu, sądy znacznie częściej korzystają w takich sytuacjach z możliwości, jakie daje im przepis art. 242 K.p.c.:

„Art. 242. Jeżeli postępowanie dowodowe napotyka przeszkody o nieokreślonym czasie trwania, sąd może oznaczyć termin, po którego upływie dowód może być przeprowadzony tylko wówczas, gdy nie spowoduje to zwłoki w postępowaniu”.

Dlatego też warto byłoby, aby w toczącym się procesie, zwrócił Pan sądowi uwagę na to, że konieczne byłoby wyznaczenie stronie przeciwnej terminu do skontaktowania się ze świadkiem i nakłonienia go do przybycia na rozprawę pod rygorem pominięcia tego dowodu. Takie działania w praktyce okazują się dużo skuteczniejsze niż próby zmuszenia świadka do złożenia zeznań za pomocą grzywny, bo wtedy to stronie przeciwnej zacznie zależeć na sprowadzeniu świadka na rozprawę w celu uniknięcia ryzyka utraty nierzadko cennego materiału dowodowego, jakim owe zeznania dla danej strony mogłyby się okazać.

Mimo że art. 242 K.p.c. przyznaje sądowi wskazane uprawnienia, to nieskorzystanie z tych uprawnień przez sąd nie podlega żadnemu zaskarżeniu, gdyż przepis ten nie nakłada na sąd obowiązku wykorzystania tej instytucji prawa procesowego, a jedynie mu to umożliwia.

Na marginesie można wskazać, że także sędziowie są rozliczani z terminowości rozpatrywania spraw znajdujących się w ich referacie, dlatego też można zakładać, że i sędziemu prowadzącemu Pańską sprawę będzie zależało na tym, aby sprawa została rozstrzygnięta w sensownym terminie.