Mąż nagle opuścił rodzinę i stawia warunki co do kontaktów z dziećmi, jakie prawa ma matka?

Prawo i obowiązek utrzymywania przez rodzica i dziecko kontaktów

Jeżeli córka nie chce zgodzić się na spotkania ojca ze starszym dzieckiem w zakresie, jaki zaproponował, zalecam, aby skierowała do sądu rodzinnego wniosek o uregulowanie kontaktów z dziećmi. Do czasu rozstrzygnięcia w tej sprawie przez sąd kontakty nie muszą się odbywać w takim kształcie, w jakim określił je ojciec. Dopiero gdy sąd ustali kontakty z dziećmi córka powinna się do nich stosować. Zgodnie z art. 113 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (K.r.o.):

„§ 1. Niezależnie od władzy rodzicielskiej rodzice oraz ich dziecko mają prawo i obowiązek utrzymywania ze sobą kontaktów.

 § 2. Kontakty z dzieckiem obejmują w szczególności przebywanie z dzieckiem (odwiedziny, spotkania, zabieranie dziecka poza miejsce jego stałego pobytu) i bezpośrednie porozumiewanie się, utrzymywanie korespondencji, korzystanie z innych środków porozumiewania się na odległość, w tym ze środków komunikacji elektronicznej.”

W komentowanym przepisie zaakcentowano, że członkom rodziny przysługuje prawo i obowiązek kontaktowania się oraz obustronność (wzajemność) kontaktów. W praktyce sądowej przepisy te znajdą zastosowanie odnośnie do pozycji prawnej rodziców.

Obowiązek po stronie dziecka nie może być rozumiany jako obowiązek egzekwowalny przy użyciu przymusu państwowego. Władza rodzicielska nie obejmuje wyłącznie uprawnień, ale również obowiązki. W istocie uprawnienia władcze są służebne, tj. przyznane rodzicom do sprawowania odpowiedzialności rodzicielskiej. Ta okoliczność powinna mieć też wpływ nie tylko na interpretację przepisów o osobistej styczności rodziców z dziećmi, ale też przepisów odnoszących się do kontaktów dziecka z osobami trzecimi, o czym w dalszej części. Władza przysługuje zasadniczo matce i ojcu. Na jej treść składa się w szczególności piecza nad dzieckiem, jego wychowanie i kierowanie nim, jak też troska o fizyczny i duchowy rozwój. W doktrynie pieczę charakteryzuje się jako stałą troskę o dziecko, w tym decydowanie o jego miejscu pobytu (zob. J. Ignatowicz, w: System PrRodz, s. 785–787, s. 812–819).

Dobro dziecka na pierwszym miejscu

Wobec tego należy wskazać, iż rozstrzygnięcie sądu powinno mieć przede wszystkim na uwadze dobro dziecka. Zgodnie ze stanowiskiem doktryny naczelną zasadą kierującą każdym postępowaniem winno być pojęcie „dobra dziecka”, w myśl przepisów Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, które jednak nie ma definicji ustawowej.

W piśmiennictwie bowiem niejednokrotnie wskazano, że definicja taka byłaby nieprzydatna i hamowałaby przystosowanie przepisów do potrzeb życia w wykładni. Pojęcie to należy zatem interpretować w taki sposób, aby przystosować je do potrzeb życiowych, a sądy winny w swoich rozstrzygnięciach stawiać je na pierwszym miejscu.

Wniosek do sądu o uregulowanie kontaktów rodzica z dziećmi

Z uwagi na powyższe, jeżeli dzieci nie są przyzwyczajone do spania bez mamy, a ich wiek nie pozwala na takie rozłąki, sąd zapewne takich kontaktów nie orzeknie – określi je w dzień. Jednak proszę mieć na uwadze, iż ojciec dziecka ma uprawnienie do kontaktowania się z dziećmi i spędzania z nimi czasu. Dlatego, jeżeli córka nie chce obecnie zgodzić się na nocowanie starszego dziecka u ojca, proponuję, aby złożyła – lub mąż – wniosek do sądu rejonowego miejsca zamieszkania dzieci o uregulowanie kontaktów, wskazując, jakie kontakty będą zgodne z dobrem dzieci. Opłata od wniosku to 100 zł.