Alimenty dla żony – jakiej kwoty należy się spodziewać?

Obowiązek alimentacyjny w stosunku do małżonki

Obowiązek alimentacyjny w stosunku do małżonka wynika z dwóch podstaw prawnych: art. 27 Kodeksu rodzinnego opiekuńczego – w trakcie trwania małżeństwa oraz art. 60 tego kodeksu – po ustaniu małżeństwa (tj. po rozwodzie).

Brak wspólnego pożycia małżonków a obowiązek alimentacyjny względem byłej żony

Jak rozumiem, w chwili obecnej nie mieszka Pan z żona i nie prowadzicie wspólnego gospodarstwa domowego. W doktrynie i orzecznictwie przyjmuje się, że brak wspólnego pożycia małżonków, a przede wszystkim nieprowadzenie przez nich wspólnego gospodarstwa domowego uzasadnia oddalenie powództwa o dostarczanie środków utrzymania dla małżonka, gdy ma on możliwości zaspokajania swoich potrzeb własnymi siłami (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28.01.1998 r., sygn. akt I CKN 585/97, OSP 1999, nr 2, poz. 29).

Jeżeli wiec Pańska żona jest zdolna do pracy lub posiada inne środki powalające jej zaspokoić swoje potrzeby, nie ciąży na Panu obowiązek jej utrzymania.

Od czego zależy zakres alimentacyjny po rozwodzie?

Zakres obowiązku alimentacyjnego po rozwodzie zależy od tego, z czyjej winy sąd orzeknie rozwód.

Sąd, orzekając rozwód bez wskazania strony winnej, jak chce Pańska małżonka, będzie mógł, na podstawie art. 60 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, zasadzić na jej rzecz alimenty, jeżeli uzna, że znajduje się ona w niedostatku: „małżonek rozwiedziony, który nie został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia i który znajduje się w niedostatku, może żądać od drugiego małżonka rozwiedzionego dostarczania środków utrzymania w zakresie odpowiadającym usprawiedliwionym potrzebom uprawnionego oraz możliwościom zarobkowym i majątkowym zobowiązanego”.

Kiedy małżonek nie może dochodzić alimentów po rozwodzie?

Z art. 60 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego wynika, że małżonek nie może dochodzić alimentów tylko w sytuacji, gdy jest wyłącznie winny powstania rozkładu pożycia małżeńskiego.

Obowiązek alimentacyjny istnieje więc w przypadku, gdy:

1. zapadł wyrok rozwodowy bez orzekania o winie;
2. alimentów dochodzi małżonek niewinny od wyłącznie winnego;
3. rozwód orzeczono z winy obu stron.

W orzecznictwie przyjmuje się, że nie jest w niedostatku ten, kto jest zdolny do pracy, a jednak nie chce pracować. Ponadto o niedostatku można mówić nie tylko wtedy, gdy dochodzący alimentów nie posiada żadnych środków utrzymania, lecz także i wtedy, gdy osoba ta nie może w pełni zaspokoić swych usprawiedliwionych potrzeb (orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 28.09.1958 r., sygn. akt II CR 817/57, OSPiKA 1959, poz. 294).

W orzeczeniu z dnia 19.05.1975 r., sygn. akt III CRN 55/75 (OSN 1976, poz. 133) Sąd Najwyższy wyjaśnił, że „stan niedostatku zachodzi już wtedy, gdy uprawniony nie ma możliwości zarobkowych i majątkowych pozwalających na pełne zaspokojenie jego usprawiedliwionych potrzeb, a jeżeli uprawniony jest chory, to do potrzeb tych należą też wydatki na lekarstwa”.

Kiedy sąd może oddalić żądanie alimentów?

Jeżeli Pańska żona po rozwodzie będzie miała możliwości zaspokojenia swoich usprawiedliwionych podstawowych potrzeb, ma możliwość podjęcia pracy lub posiada majątek, sąd powinien oddalić jej żądanie alimentów.

Przy założeniu, że żona znajduje się w niedostatku, ale nie ma jakiś szczególnych potrzeb związanych np. z leczeniem, myślę, że sąd może zasądzić alimenty w granicach maksymalnie 800 zł.

Pogorszenie sytuacji materialnej w porównaniu do tej sprzed rozwodu przyczyną przyznania alimentów od małżonka

Jeżeli sąd uzna, że tylko Pan jest winny rozkładu pożycia małżeńskiego, a rozwód spowoduje dla Pańskiej żony pogorszenia sytuacji materialnej w porównaniu do tej sprzed rozwodu, żonie przysługiwać będzie roszczenie o alimenty wyrównujące. Podstawą roszczenia jest art. 60 § 2 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego: „jeżeli jeden z małżonków został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia, a rozwód pociąga za sobą istotne pogorszenie sytuacji materialnej małżonka niewinnego, sąd na żądanie małżonka niewinnego może orzec, że małżonek wyłącznie winny obowiązany jest przyczyniać się w odpowiednim zakresie do zaspokajania usprawiedliwionych potrzeb małżonka niewinnego, chociażby ten nie znajdował się w niedostatku”.

Warto wziąć po uwagę orzeczenia Sadu Najwyższego z dnia 28.10.1980 r., sygn. akt III CRN, który stwierdził, że „przy orzekaniu o alimentach na podstawie art. 60 § 2 k.r.o. należy porównać sytuację, w jakiej małżonek niewinny znajdzie się po rozwodzie, z sytuacją, w jakiej by się znajdował, gdyby pożycie małżonków funkcjonowało normalnie”.