Zakup mieszkania z partnerem, który ma dzieci

Czy dzieci partnera odziedziczą połowę wspólnie zakupionego mieszkania?

Zgodnie z art. 926 Kodeksu cywilnego powołanie do spadku wynika z ustawy albo z testamentu. Dziedziczenie ustawowe co do całości spadku następuje wtedy, gdy spadkodawca nie powołał spadkobiercy albo gdy żadna z osób, które powołał, nie chce lub nie może być spadkobiercą.

Jak wynika z niniejszego przepisu, w polskim prawie spadkowym istnieją dwie ogólne zasady, na jakich odbywa się dziedziczenie: albo według ustawy, albo z testamentu. Pierwszeństwo ma dziedziczenie testamentowe. Oznacza to, że jeśli spadkodawca pozostawi ważny testament, to w pierwszej kolejności zostanie uwzględniona jego ostatnia wola co do tego, kto i w jakiej wysokości dziedziczy po nim. Jeżeli spadkodawca nie zostawi testamentu albo sporządzony przez niego testament będzie nieważny, wówczas dziedziczenie odbędzie się na podstawie ustawy, a więc według zasad określonych w Kodeksie cywilnym.

Według art. 931 Kodeksu cywilnego w pierwszej kolejności powołane są z ustawy do spadku dzieci spadkodawcy oraz jego małżonek; dziedziczą oni w częściach równych. Jednakże część przypadająca małżonkowi nie może być mniejsza niż 1/4 całości spadku.

Jeżeli dziecko spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada jego dzieciom w częściach równych. Przepis ten stosuje się odpowiednio do dalszych zstępnych.

Zakup nieruchomości w konkubinacie a dziedziczenie

Biorąc pod uwagę brzmienie zacytowanych powyżej przepisów, należy stwierdzić, że Pani jako konkubina spadkodawcy nie będzie dziedziczyć po nim z ustawy, jak również Pani konkubent nie będzie dziedziczyć po śmierci Pani. Również Pani partnera dzieci z poprzedniego małżeństwa nie są uprawnione do dziedziczenia po Pani śmierci. W sytuacji, gdy na dzień śmierci Pani nie będzie Pani miała dzieci i męża, to spadek po Pani odziedziczy Pani rodzeństwo (ich zstępni). Z kolei po śmierci Pani partnera spadek po nim będą dziedziczyć jego dzieci pod warunkiem, że partner nie wstąpi w związek małżeński.

Ponieważ, jak Pani wskazała, nieruchomość formalnie stanowi współwłasność Pani i partnera, istnieje realne niebezpieczeństwo, że po jego śmierci część nieruchomości, która należy do partnera, odziedziczą jego krewni. W takiej sytuacji, żeby stać się jedyną właścicielką nieruchomości, musiałaby Pani spłacić dzieci konkubenta lub ewentualnie jeśli Pani nie będzie zainteresowana nabyciem mieszkania na wyłączną własność – otrzymać spłatę od nowych współwłaścicieli, którzy przejęliby w ten sposób Pani udziały w nieruchomości.

Rozwiązaniem tej sytuacji jest sporządzenie przez Pani partnera testamentu, w którym zostanie Pani wskazana jako spadkobierczyni całości jego majątku. Wtedy po śmierci partnera prawo własności nieruchomości przejdzie w całości na Panią. Pani również może na rzecz partnera spisać taki sam testament.

Dopiero w sytuacji wyjścia za mąż za Pani partnera dziedziczyłaby Pani po jego śmierci z ustawy (tak samo on po Pani śmierci), bez konieczności sporządzania testamentów.

Czy dzieciom konkubenta należy się zachowek?

Pani partner posiada dzieci, dlatego należy w tym miejscu wspomnieć o należnym im zachowku w sytuacji, gdy w testamencie otrzymałaby Pani od partnera jego majątek. Kwestia zachowku została uregulowana w przepisach art. 991–1011 Kodeksu cywilnego. Zgodnie z art. 991 „zstępnym (dzieciom), małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku z ustawy, należą się, jeżeli uprawniony jest trwale niezdolny do pracy albo jeżeli zstępny uprawniony jest małoletni – dwie trzecie wartości udziału spadkowego, który by mu przypadał przy dziedziczeniu ustawowym, w innych zaś wypadkach – połowa wartości tego udziału (zachowek)”.

„Jeżeli uprawniony nie otrzymał należnego mu zachowku bądź w postaci uczynionej przez spadkodawcę darowizny, bądź w postaci powołania do spadku, bądź w postaci zapisu, przysługuje mu przeciwko spadkobiercy roszczenie o zapłatę sumy pieniężnej potrzebnej do pokrycia zachowku albo do jego uzupełnienia”.

Jednakże prawo przewiduje sposoby, które powalają na unikniecie zapłaty zachowku. Jeśli będzie Pani zainteresowana poradą na ten temat, to proszę o informację, wówczas wycenimy przygotowanie porady prawnej w tej kwestii (zachowek nie był bowiem przedmiotem Pani obecnego pytania).

Źródła:

1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93