Rezygnacja z zamówienia samochodu na działalność gospodarczą

Czy można zrezygnować z samochodu zamówionego u autoryzowanego dealera?

Oświadczenie woli to uzewnętrznienie określonej decyzji. Dopiero wówczas wywołuje ona skutki prawne. W ten sposób dochodzi do zawarcia umowy (jeśli dwie strony zachowają się zgodnie), ale także podejmuje się inne czynności.

Jak stwierdza art. 60 Kodeksu cywilnego z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych, wola osoby dokonującej czynności prawnej może być wyrażona przez każde zachowanie się tej osoby, które ujawnia jej wolę w sposób dostateczny, w tym również przez ujawnienie tej woli w postaci elektronicznej (oświadczenie woli). Zatem informacja e-mail została wprost w przepisach prawa dopuszczona jako jedna z form oświadczenia woli.

Zgodnie z art. 61 Kodeksu cywilnego, jeśli oświadczenie woli ma być złożone innej osobie, to jest ono złożone z chwilą, gdy doszło do niej w taki sposób, że mogła zapoznać się z jego treścią.

Jeśli zamówienie, które Pan złożył – zapewne Pan coś podpisywał – nie zawiera możliwości odstąpienia od umowy – faktycznie nie ma Pan takiej możliwości.

Uchylenie się od skutków oświadczenia woli

Jedyną możliwością jest uchylenie się od skutków oświadczenia woli.

Oświadczenia woli dotknięte wadą wymienioną w art. 82 i 83 są od chwili złożenia (ex tunc) bezwzględnie nieważne (patrz tezy 6 i 7 do art. 58), co oznacza, że na tę nieważność każdy może się powołać. Natomiast oświadczenia woli złożone pod wpływem błędu i groźby są od chwili złożenia dotknięte nieważnością względną i jako wzruszalne mogą zostać pozbawione skutków prawnych przez uchylenie się od nich. Może to uczynić tylko osoba uprawniona lub jej przedstawiciel i następcy prawni pod tytułem ogólnym. Oznacza to, że w razie uchylenia się w terminie określonym w § 2 art. 88 oświadczenia te stają się od początku (ex tunc) bezwzględnie nieważne, a w przeciwnym razie ulegają konwalidacji z chwilą bezskutecznego upływu terminu do uchylenia się albo – co należy do rzadkości – zrzeczenia się uchylenia przez oświadczenie woli złożone w dowolnej formie drugiej stronie i ich ważność nie może być już kwestionowana. Nieważność oświadczenia złożonego pod wpływem błędu i groźby (oraz podstępu i wyzysku) scharakteryzował trafnie Sąd Apelacyjny w Poznaniu w wyroku z 23 listopada 1995 r., I Acr 483/95 (Wok. 8/96, s. 45-50), stwierdzając, co następuje:

„Charakterystyczną cechą tego rodzaju nieważności jest pozostawienie osobie – wskazanej odpowiednim przepisem – swobody decyzji w przedmiocie doprowadzenia do unieważnienia czynności prawnej. Podważenie skuteczności takiej czynności następuje przez uchylenie się od skutków prawnych oświadczenia woli. Przepis nie stanowi, by musiało to nastąpić na drodze sądowej. Wystarczy pozasądowe oświadczenie złożone na piśmie, skierowane do określonego adresata. Jedynie unieważnienie czynności dotkniętej wyzyskiem nastąpić może wyłącznie na drodze sądowej (art. 388 K.c.). Uprawnienie do uchylenia się od skutków prawnych oświadczenia woli ma charakter prawa podmiotowego kształtującego. Konsekwencją uchylenia się od skutków prawnych oświadczenia woli jest nieważność czynności prawnej. Zatem czynność nie może wywrzeć żadnych skutków, a te, które powstały, zostają z mocą wsteczną przekreślone”. Uznanie umowy za pozbawioną skutków prawnych na skutek uchylenia się od oświadczenia woli może nastąpić także jako przesłanka rozstrzygnięcia w innej sprawie (tak: SN w uchwale z 6 marca 1967 r., III CZP 7/67, OSNCP 10/67, poz. 171).

W art. 88 nie wymieniono uchylenia się od oświadczenia woli z powodu podstępu, jak to było pod rządem art. 43 K.z., ponieważ podstęp jest traktowany przez Kodeks cywilny jako szczególny rodzaj błędu i uchylenie się od oświadczenia woli złożonego pod wpływem podstępu jest uchyleniem się od skutków błędu.

Uchylenie się następuje przez oświadczenie złożone w terminie określonym w art. 88 § 2. Termin ten jest zachowany, jeżeli oświadczenie uchylającego się od skutków prawnych zawartej umowy dojdzie w tym terminie do wiadomości drugiej strony (tak: SN w uchwale z 6 marca 1967 r., III CZP 7/67, OSNCP 10/67, poz. 171). Jeżeli uchylenie się nastąpiło w pozwie, to jako datę uchylenia należy przyjąć nie chwilę wniesienia, lecz datę doręczenia pozwu, gdyż dopiero wówczas oświadczenie o uchyleniu się zostaje złożone drugiej stronie (tak: SN w wyroku z 28 kwietnia 1967 r., I CR 563/66, OSNCP 12/67, poz. 227). Termin przewidziany w art. 88 powinien być rozumiany ściśle. Nie jest więc dopuszczalne powoływanie nowych okoliczności mogących stanowić podstawę do uchylenia się od skutków oświadczenia woli, które nie zostały podniesione w terminie przewidzianym w tym przepisie w piśmie zawierającym oświadczenie o uchyleniu się (tak: SN w uzasadnieniu wyroku z 9 października 1984 r., I CR 257/84, nie publ.).

Ze względu na szczególne uregulowanie terminu dochodzenia unieważnienia uznania dziecka – z powodu wady oświadczenia woli uznającego – w art. 80 § 1 K.r.o. nie mają tu zastosowania terminy przewidziane w art. 88 § 2 (wyrok SN z 26 sierpnia 1977 r., I CR 301/77, nie publ.).

Uchylenie się od skutków oświadczenia woli złożonego pod wpływem błędu

Oświadczenie o uchyleniu powinno być złożone w zwykłej formie pisemnej (art. 61 i 73 § 1) osobie będącej adresatem oświadczenia złożonego pod wpływem błędu lub groźby, a w razie braku konkretnego adresata – osobie zainteresowanej nim. Jest to forma dla celów dowodowych (ad probationem – art. 74). Uchylenie może też nastąpić w drodze powództwa; w takim wypadku pozew spełnia wymaganie formy pisemnej. Może ono nastąpić także w drodze zarzutu w procesie w piśmie procesowym albo do protokołu sądowego.

Jeśli został Pan wprowadzony w błąd, może Pan uchylić się od skutków oświadczenia.

Zasadność i podstawy uchylenia się od skutków oświadczenia woli są przedmiotem oceny sądu w sprawie, w której pozwany podniósł zarzut, że nie było podstaw do uchylenia. Badanie dopuszczalności uchylenia się od oświadczenia woli złożonego w ugodzie sądowej może być dokonane także w postępowaniu, w którym to oświadczenie zostało złożone (tak Sąd Najwyższy w postanowieniu z 16 lutego 1968 r., II CZ 129/67, OSNCP 8-9/68, poz. 158). Badając zasadność uchylenia się od umowy o oddanie gruntu w użytkowanie wieczyste, sąd nie jest związany decyzją administracyjną uchylającą po zawarciu tej umowy ostateczną decyzję o oddanie gruntu w użytkowanie wieczyste, jednakże powody jej uchylenia mogą mieć znaczenie dla oceny – w świetle prawa cywilnego – dopuszczalności uchylenia się od skutków prawnych zawartego w niej oświadczenia woli (wyrok SN z 17 września 1974 r., I CR 168/74, OSNCP 10-11/75, poz. 150). W konkretnych okolicznościach sprawy odmowa wypłaty odszkodowania z ubezpieczenia auto-casco w połączeniu z zarzutem podstępnego działania może zostać zakwalifikowana (art. 65 § 1 K.c.) jako uchylenie się od skutków oświadczenia woli złożonego pod wpływem podstępu (art. 88 K.c. – tak orz. SN z 12 lutego 1998 r., I CKN 497/97, nie publ.).

W uzasadnieniu zaś orzeczenia z 19 lutego 1998 r., III CKN 372/97 („Prokuratura i Prawo” – dodatek 1999/5, poz. 34) Sąd Najwyższy wyjaśnił, że skuteczne uchylenie się od skutków prawnych oświadczenia woli złożonego pod wpływem błędu czyni umowę nieważną ex tunc. Świadczenie spełnione w wykonaniu takiej umowy jest świadczeniem nienależnym (art. 410 § 2 K.c.). Podstawą żądania jego zwrotu są przepisy o bezpodstawnym wzbogaceniu w związku z art. 410 § 1 K.c., a nie art. 494 K.c., który nie ma zastosowania w razie nieważności umowy, lecz dotyczy tylko odstąpienia od umowy.

Zgodnie z postanowieniem Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 12 października 2005 r. III CK 48/2005 LexPolonica nr 390986 „1. Możliwość skorzystania z uprawnienia do uchylenia się od skutków prawnych wadliwego oświadczenia zależy wyłącznie od decyzji składającego to oświadczenie, druga strona nie może przeszkodzić powstaniu skutków uchylenia ani też zapobiec unieważnieniu czynności prawnej. Jeżeli jednak druga strona trwa przy stanowisku, że uchylenie się jest bezpodstawne, wówczas możliwe jest rozstrzygnięcie przez sąd, czy było ono uzasadnione”.

Źródła:

1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93
2. Wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu w wyroku z 23 listopada 1995 r., I Acr 483/95
3. Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 6 marca 1967 r., III CZP 7/67
4. Orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 12 lutego 1998 r., I CKN 497/97
5. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17 września 1974 r., I CR 168/74