Eternit u sąsiada, co możesz zrobić, gdy ktoś składuje azbest obok Twojej działki?

Azbest – dlaczego jest tak niebezpieczny i objęty zakazem?

Płyty eternitowe zawierają włókna azbestowe, które uznawane są za substancję stwarzającą poważne zagrożenie dla zdrowia. Zgodnie z art. 1 ustawy z dnia 19 czerwca 1997 r. o zakazie stosowania wyrobów zawierających azbest wyroby te zostały wycofane z obrotu, a ich stosowanie jest zakazane.

Jak długo można jeszcze przechowywać wyroby zawierające azbest?

Na podstawie § 2 i § 3 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 2 stycznia 2007 r. w sprawie programu usuwania azbestu, wyroby zawierające azbest mogą być wykorzystywane wyłącznie w sposób niestwarzający zagrożenia dla środowiska i zdrowia ludzi – nie dłużej jednak niż do dnia 31 grudnia 2032 r. Do tego czasu instalacje lub urządzenia zawierające azbest powinny zostać oczyszczone poprzez usunięcie lub wymianę materiałów na bezazbestowe, w sposób bezpieczny dla środowiska i zdrowia ludzi.

Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Klimatu z dnia 2 stycznia 2020 r. w sprawie katalogu odpadów – płyty azbestowe klasyfikowane są jako odpad niebezpieczny o kodzie 17 06 05* („materiały budowlane zawierające azbest”).

Nielegalne składowanie azbestu – co mówią przepisy o odpadach?

Art. 26 ustawy z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach stanowi, że:

1. Posiadacz odpadów jest obowiązany do niezwłocznego usunięcia odpadów z miejsca nieprzeznaczonego do ich składowania lub magazynowania.
2. Z zastrzeżeniem art. 26a, w przypadku nieusunięcia odpadów zgodnie z ust. 1, wójt, burmistrz lub prezydent miasta, w drodze decyzji wydawanej z urzędu, nakazuje posiadaczowi odpadów usunięcie odpadów z miejsca nieprzeznaczonego do ich składowania lub magazynowania, z wyjątkiem przypadku, gdy obowiązek usunięcia odpadów jest skutkiem wydania decyzji o cofnięciu decyzji związanej z gospodarką odpadami, stwierdzenia nieważności, uchylenia lub wygaśnięcia decyzji związanej z gospodarką odpadami.
3. Nakaz usunięcia odpadów, o którym mowa w ust. 2, z terenów zamkniętych oraz z nieruchomości, którymi gmina włada jako władający powierzchnią ziemi, a niebędących w posiadaniu innego podmiotu - wydaje właściwy regionalny dyrektor ochrony środowiska.
(…)
6. W decyzji, o której mowa w ust. 2, określa się w szczególności:
1) termin usunięcia odpadów;
2) rodzaj odpadów;
3) sposób usunięcia odpadów.

W związku z tym warto skierować pismo do wójta, burmistrza lub prezydenta miasta z wnioskiem o zbadanie, czy odpady są składowane prawidłowo, a w razie stwierdzenia naruszeń – o wydanie decyzji nakazującej ich usunięcie.

Możliwości cywilne – gdy działania sąsiada naruszają Twoje prawo

Ponadto, zgodnie z art. 144 Kodeksu cywilnego (K.c.) – właściciel nieruchomości powinien powstrzymać się od działań, które zakłócają korzystanie z nieruchomości sąsiednich ponad przeciętną miarę, wynikającą z ich społeczno-gospodarczego przeznaczenia.

Działania sąsiada mogą zostać zakwalifikowane jako tzw. immisje pośrednie, polegające na emisji pyłów azbestowych, które są potencjalnie szkodliwe dla zdrowia. W takim przypadku może Pan rozważyć również drogę cywilną i domagać się:

• zaniechania dalszych immisji, tj. magazynowania odpadów w sposób zagrażający zdrowiu i środowisku,
• usunięcia skutków, np. uprzątnięcia nielegalnie złożonego materiału,
• ewentualnie zadośćuczynienia lub odszkodowania, jeżeli powstała szkoda – pod warunkiem udowodnienia jej wystąpienia, związku przyczynowego oraz wysokości, zgodnie z art. 6 K.c.

Należy jednak pamiętać, że wniesienie pozwu wiąże się z koniecznością uiszczenia opłaty sądowej, której wysokość zależy od wartości przedmiotu sporu (w tym wypadku – wartości działki narażonej na immisje). Zwrot opłaty przysługuje tylko w przypadku wygrania sprawy.

Zalecane kroki

1. Złożenie wniosku do właściwego organu gminy (wójta, burmistrza, prezydenta miasta) o przeprowadzenie kontroli i ewentualne nakazanie usunięcia nielegalnie magazynowanego azbestu.
2. Zgłoszenie sprawy do Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska (WIOŚ), który może wszcząć postępowanie administracyjne.
3. Zawiadomienie Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej (Sanepidu), jeśli istnieje realne zagrożenie dla zdrowia.
4. W przypadku braku reakcji lub dalszego naruszania prawa – rozważenie pozwu cywilnego na podstawie art. 144 K.c., z żądaniem zakazu działań naruszających prawo lub odszkodowania, przy czym pozytywny wynik kontroli urzędowej (WIOŚ lub gminy) byłby istotnym dowodem w sprawie.

Rekomenduję wystosowanie krótkiego, rzeczowego pisma do urzędu gminy, WIOŚ i Sanepidu z prośbą o przeprowadzenie kontroli.

Źródła:

1. Ustawa z dnia 19 czerwca 1997 r. o zakazie stosowania wyrobów zawierających azbest, Dz.U. 1997 nr 101 poz. 628

2. Rozporządzenie Ministra Klimatu z dnia 2 stycznia 2020 r. w sprawie katalogu odpadów, Dz.U. 2020 poz. 10

3. Ustawa z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach - Dz.U. 2013 poz. 21
4. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93