Adopcja dziecka, prawa biologicznego ojca, możliwości działania

Podstawy prawne adopcji

Podstawą prawną w tej sprawie jest ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz.U. z 2023 r., poz. 2809). Adopcja w prawie nazywana jest przysposobieniem.

Zgodnie z art. 114 § 1 k.r.o. przysposobić można wyłącznie osobę małoletnią i tylko dla jej dobra. Przepisy wskazują wymagania wobec osoby przysposabiającej, w tym pełną zdolność do czynności prawnych, odpowiednie kwalifikacje osobiste oraz odbycie szkolenia adopcyjnego.

Skutki przysposobienia

Art. 121 k.r.o. określa skutki prawne przysposobienia. Przysposobienie pełne tworzy więź prawną równą więzi biologicznej – powstaje stosunek taki jak między rodzicami a dziećmi. Jednocześnie ustają prawa i obowiązki wobec rodziny naturalnej, a skutki rozciągają się także na zstępnych dziecka.

Postanowienie o przysposobieniu pełnym ma charakter konstytutywny i staje się skuteczne z chwilą uprawomocnienia się. Co istotne – sąd nie może go zmienić ani uchylić.

W orzecznictwie (m.in. Wyrok SN z 3.03.1970 r., I CR 11/70) podkreślono, że po rozwiązaniu przysposobienia możliwe jest „odżycie” więzi z rodziną naturalną, ale tylko wtedy, gdy sąd uzna rozwiązanie przysposobienia za zgodne z dobrem dziecka.

Ustalenie ojcostwa a przysposobienie

Przysposobienie nie wyklucza ustalenia ojcostwa, choć ogranicza jego skutki. Sąd nie może zmienić nazwiska dziecka ani przyznać biologicznemu ojcu władzy rodzicielskiej, jeżeli dziecko ma już rodziców adopcyjnych.

Możliwe jest jednak ustalenie ojcostwa w sferze prawnej, np. dla dochodzenia alimentów, jeśli przysposabiający nie mogą utrzymać dziecka. Natomiast w przypadku adopcji pełnej całkowitej, prawo biologicznego ojca zostaje wyłączone całkowicie.

Możliwości działania biologicznego ojca

Kluczowe znaczenie ma rodzaj adopcji.

• Jeśli została orzeczona adopcja pełna całkowita – ojciec biologiczny nie ma możliwości odzyskania dziecka ani sprawowania nad nim władzy rodzicielskiej.

• Jeżeli natomiast orzeczono adopcję pełną, ale nie całkowitą, możliwe jest dochodzenie ustalenia ojcostwa, choć w praktyce informacje o rodzaju przysposobienia są trudne do uzyskania.

W opisywanej sytuacji najbardziej prawdopodobne jest, że sąd orzekł adopcję pełną całkowitą, co oznacza brak możliwości dochodzenia jakichkolwiek praw przez biologicznego ojca.

Źródła:

1. Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. - Kodeks rodzinny i opiekuńczy - Dz.U. 1964 nr 9 poz. 59
2. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 3 marca 1970 r., sygn. akt I CR 11/70