Zasiłek chorobowy i macierzyński dla osoby współpracującej z osobą prowadzącą działalność gospodarczą

Zgodnie z uchwałą składu 7 sędziów z dnia 21 kwietnia 2010 r. (sygn. akt II UZP 1/10) Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie jest uprawniony do kwestionowania kwoty zadeklarowanej przez osobę prowadzącą pozarolniczą działalność jako podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, jeżeli mieści się ona w granicach określonych ustawą z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (j.t. Dz. U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585 ze zm.).

Z kontekstu artykułu z „Gazety Prawnej” z dnia 23 kwietnia 2010 r. wynika, że w związku z wyżej wymienionym orzeczeniem sądu ustawodawca powinien pomyśleć o nowelizacji przepisów ubezpieczeniowych ze względu na przypadki, gdy kobiety w ciąży zwiększają wysokości składek do wysokości maksymalnej (tylko i wyłącznie w celu otrzymania wyższego zasiłku chorobowego), a następnie obniżają je, nawet do minimum. „Gazeta Prawna” zwraca uwagę na to, że powyższa praktyka kobiet w ciąży może stać się zjawiskiem powszechnym, co może prowadzić do poważnych nadużyć, których obecnie ZUS nie może legalnie zakwestionować.

„Gazeta Prawna” zauważa ponadto, że dobrowolność wymiaru składek ubezpieczenia chorobowego nie powinna stwarzać możliwości wyłudzania od ZUS wyższych świadczeń.

Reasumując, powyższy artykuł oraz orzeczenie Sądu Najwyższego dotyczyły tylko i wyłącznie kwestii sztucznego podwyższania (nawet do maksimum) przez kobiety w ciąży wysokości składek na ubezpieczenie społeczne, a następnie po urodzeniu dziecka – obniżania tych składek do wysokości minimum, co – podkreślam – jest zgodne z przepisami ubezpieczeniowymi, a ZUS nie posiada żadnych instrumentów prawnych do kwestionowania takich działań.

Wyłącznie zmiana przepisów prawnych przez ustawodawcę mogłaby zmienić tę sytuację.

Obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego podlegają osoby spełniające warunki do objęcia ubezpieczeniami społecznymi lub ubezpieczeniem społecznym rolników, które są pracownikami w rozumieniu ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, rolnikami lub ich domownikami w rozumieniu przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników, osobami prowadzącymi działalność pozarolniczą lub osobami z nimi współpracującymi, z wyłączeniem osób, które zawiesiły wykonywanie działalności gospodarczej na podstawie przepisów ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, osobami wykonującymi pracę nakładczą, osobami wykonującymi pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy-zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z przepisami Kodeksu cywilnego stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, lub osobami z nimi współpracującymi.

Podstawa prawna: art. 66 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U z 2008 r. Nr 164, poz. 1027 ze zm.).

Dobrowolne ubezpieczenie chorobowe osoby współpracującej

Osoby współpracujące nie podlegają obowiązkowemu ubezpieczeniu chorobowemu, ale osoby współpracujące, które podlegają obowiązkowemu ubezpieczeniu emerytalnemu i rentowemu, mogą również dobrowolnie przystąpić do ubezpieczenia chorobowego. Ponieważ do takiego dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego Pana żona przystąpiła, zatem korzysta z uprawnień wynikających z ustawy zasiłkowej (m.in. prawo do zasiłku chorobowego, zasiłku macierzyńskiego).

Świadczenia pieniężne na warunkach i w wysokości określonych ustawą przysługują osobom objętym ubezpieczeniem społecznym w razie choroby i macierzyństwa określonym w ustawie z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. Nr 137, poz. 887 z późn. zm.), zwanym dalej „ubezpieczonymi”.

Świadczenia pieniężne z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, zwanego dalej „ubezpieczeniem chorobowym”, obejmują m.in. zasiłek chorobowy i zasiłek macierzyński.

Podstawa prawna: art. 1-2 ustawy z dnia z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. z 2005 r. Nr 31, poz. 267 ze zm.).

Ubezpieczony nabywa prawo do zasiłku chorobowego po:

• upływie 30 dni nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego – jeżeli podlega obowiązkowo temu ubezpieczeniu,
• lub po upływie 90 dni nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego – jeżeli jest ubezpieczony dobrowolnie.

Podstawa prawna: art. 4 ustawy z dnia z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. z 2005 r. Nr 31, poz. 267 ze zm.).

Zasiłek chorobowy przysługuje przez okres trwania niezdolności do pracy z powodu choroby lub niemożności wykonywania pracy z przyczyn określonych w art. 6 ust. 2, nie dłużej jednak niż przez 182 dni, a jeżeli niezdolność do pracy została spowodowana gruźlicą lub występuje w trakcie ciąży – nie dłużej niż przez 270 dni.

Do „okresu zasiłkowego” wlicza się wszystkie okresy nieprzerwanej niezdolności do pracy oraz okresy poprzedniej niezdolności do pracy, spowodowanej tą samą chorobą, jeżeli przerwa pomiędzy ustaniem poprzedniej a powstaniem ponownej niezdolności do pracy nie przekraczała 60 dni.

Miesięczny zasiłek chorobowy wynosi 100% podstawy wymiaru zasiłku, jeżeli niezdolność do pracy lub niemożność wykonywania pracy przypada w okresie ciąży.

Podstawa prawna: art. 8 i art. 9 ust. 2, art. 11 ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. z 2005 r. Nr 31, poz. 267 ze zm.).

W związku z tym, że Pana żona objęta jest dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym, to przysługuje jej prawo do świadczenia rehabilitacyjnego – jeżeli po wyczerpaniu zasiłku chorobowego nadal będzie niezdolna do pracy (które przyznawane jest do daty porodu).

Świadczenie rehabilitacyjne przysługuje ubezpieczonemu, który po wyczerpaniu zasiłku chorobowego jest nadal niezdolny do pracy, a dalsze leczenie lub rehabilitacja lecznicza rokują odzyskanie zdolności do pracy. Świadczenie rehabilitacyjne przysługuje przez okres niezbędny do przywrócenia zdolności do pracy, nie dłużej jednak niż przez 12 miesięcy.

O okolicznościach uzasadniających przyznanie świadczenia orzeka lekarz orzecznik Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Od orzeczenia lekarza orzecznika ubezpieczonemu przysługuje sprzeciw do komisji lekarskiej Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w terminie i na zasadach przewidzianych w przepisach o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Świadczenie rehabilitacyjne wynosi 90% podstawy wymiaru zasiłku chorobowego za okres pierwszych trzech miesięcy, 75% tej podstawy za pozostały okres, a jeżeli niezdolność do pracy przypada w okresie ciąży – 100% tej podstawy.

Dodać należy, że dla podstawa wymiaru zasiłku chorobowego przyjęta do obliczenia tego świadczenia podlega waloryzacji.

Świadczenie rehabilitacyjne za okres po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego (wypadkowego) nie przysługuje, gdy osoba niezdolna do pracy kontynuuje działalność zarobkową lub podjęła działalność zarobkową stanowiącą tytuł do objęcia ubezpieczeniem chorobowym albo zapewniającą prawo do świadczeń za okres choroby.

Podstawa prawna: art. 18-19 ustawy z dnia z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. z 2005 r. Nr 31, poz. 267 ze zm.).

W związku z tym, że żona podlega dobrowolnemu ubezpieczenia chorobowemu, przysługuje jej prawo również do zasiłku macierzyńskiego.

Podstawa prawna: art. 29 ustawy z dnia z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. z 2005 r. Nr 31, poz. 267 ze zm.).

Reasumując powyższe, żona jako osoba współpracująca i podlegająca obowiązkowemu ubezpieczeniu chorobowemu, ma prawo po upływie 90 dni do zasiłku chorobowego (270 dni) i do zasiłku macierzyńskiego.