Zasady opatentowania wynalazków

Patent – pojęcie

Zgodnie z art. 63 ust. 1 ustawy – Prawo własności przemysłowej*, przez uzyskanie patentu nabywa się prawo wyłącznego korzystania z wynalazku w sposób zarobkowy lub zawodowy na całym obszarze Rzeczypospolitej Polskiej. Patent na wynalazek dotyczący sposobu wytwarzania obejmuje także wytwory uzyskane bezpośrednio tym sposobem. Zakres przedmiotowy patentu określają zastrzeżenia patentowe, zawarte w opisie patentowym. Zastrzeżenia patentowe powinny być w całości poparte opisem wynalazku i określać w sposób zwięzły, lecz jednoznaczny, przez podanie cech technicznych rozwiązania, zastrzegany wynalazek oraz zakres żądanej ochrony patentowej. Każde zastrzeżenie powinno być ujęte jasno, w jednym zdaniu lub równoważniku zdania.

Prawo do uzyskania patentu na wynalazek przysługuje co do zasady twórcy lub współtwórcom. Przy spełnieniu pewnych warunków może jednak przysługiwać również innym osobom, np. pracodawcy twórcy.

Uprawniony z patentu może uzyskać patent na ulepszenie lub uzupełnienie wynalazku, które posiada cechy wynalazku, a nie może być stosowane samoistnie (patent dodatkowy). Można również uzyskać patent dodatkowy do już uzyskanego patentu dodatkowego.

Wynalazek – pojęcie

Zgodnie z art. 24 ustawy – Prawo własności przemysłowej, patenty są udzielane – bez względu na dziedzinę techniki – na wynalazki, które są nowe, posiadają poziom wynalazczy i nadają się do przemysłowego stosowania.

Wynalazek uważa się za nowy, jeśli nie jest on częścią stanu techniki, przy czym przez stan techniki rozumie się wszystko to, co przed datą, według której oznacza się pierwszeństwo do uzyskania patentu, zostało udostępnione do wiadomości powszechnej w formie pisemnego lub ustnego opisu, przez stosowanie, wystawienie lub ujawnienie w inny sposób. Za posiadający poziom wynalazczy, należy uważać wynalazek który nie wynika dla znawcy, w sposób oczywisty, ze stanu techniki. Natomiast wynalazek nadaje się do przemysłowego stosowania, jeżeli według niego może być uzyskiwany wytwór lub wykorzystywany sposób, w rozumieniu technicznym, w jakiejkolwiek działalności przemysłowej, nie wykluczając rolnictwa.

Prawo własności zawiera katalog wytworów, które nie są w jego rozumieniu wynalazkami, a co za tym idzie nie można ich opatentować. Za wynalazki nie uważa się w szczególności:

1. odkryć, teorii naukowych i metod matematycznych;
2. wytworów o charakterze jedynie estetycznym;
3. planów, zasad i metod dotyczących działalności umysłowej lub gospodarczej oraz gier;
4. wytworów, których niemożliwość wykorzystania może być wykazana w świetle powszechnie przyjętych i uznanych zasad nauki;
5. programów do maszyn cyfrowych;
6. przedstawienia informacji.

Ponadto pewne wytwory, pomimo że mogą stanowić wynalazek w rozumieniu art. 24 Prawa własności przemysłowej, wyłączone są spod możliwości opatentowania. Zgodnie z art. 29 ust. 1 Prawa własności przemysłowej, patentów nie udziela się na:

1. wynalazki, których wykorzystywanie byłoby sprzeczne z porządkiem publicznym lub dobrymi obyczajami (jednak nie uważa się za sprzeczne z porządkiem publicznym korzystanie z wynalazku tylko dlatego, że jest zabronione przez prawo);
2. odmiany roślin lub rasy zwierząt oraz czysto biologiczne sposoby hodowli roślin lub zwierząt (sposób hodowli roślin lub zwierząt jest czysto biologiczny, jeżeli w całości składa się ze zjawisk naturalnych, takich jak krzyżowanie lub selekcjonowanie) – zasada ta nie ma zastosowania do mikrobiologicznych sposobów hodowli ani do wytworów uzyskiwanych takimi sposobami;
3. sposoby leczenia ludzi i zwierząt metodami chirurgicznymi lub terapeutycznymi oraz sposoby diagnostyki stosowane na ludziach lub zwierzętach – nie dotyczy to produktów, a w szczególności substancji lub mieszanin stosowanych w diagnostyce lub leczeniu.

Zgłoszenie wynalazku

Pierwszym krokiem do uzyskania patentu jest dokonanie zgłoszenia wynalazku do Urzędu Patentowego. Zgłoszenie takie powinno obejmować:

1. podanie zawierające co najmniej oznaczenie zgłaszającego, określenie przedmiotu zgłoszenia oraz wniosek o udzielenie patentu lub patentu dodatkowego (jeżeli zgłaszający nie jest twórcą wynalazku, powinien w podaniu wskazać twórcę i podstawę swego prawa do uzyskania patentu);
2. opis wynalazku ujawniający jego istotę [opis wynalazku powinien co do zasady przedstawiać wynalazek na tyle jasno i wyczerpująco, aby znawca mógł ten wynalazek urzeczywistnić, w szczególności opis ten powinien zawierać tytuł odpowiadający przedmiotowi wynalazku, określać dziedzinę techniki, której wynalazek dotyczy, a także znany zgłaszającemu stan techniki oraz przedstawiać w sposób szczegółowy przedmiot rozwiązania, z objaśnieniem figur, rysunków (jeżeli zgłoszenie zawiera rysunki) i przykładem lub przykładami realizacji bądź stosowania wynalazku];
3. zastrzeżenie lub zastrzeżenia patentowe;
4. skrót opisu;
5. rysunki, jeżeli są one niezbędne do zrozumienia wynalazku.

Do zgłoszenia dokonanego w celu uzyskania patentu zgłaszający powinien dołączyć również inne dokumenty i oświadczenia, jeżeli jest to niezbędne do uzasadnienia twierdzeń i żądań zawartych w zgłoszeniu. Wszystkie części zgłoszenia mogą być złożone w jednym egzemplarzu, z wyjątkiem opisu wynalazku, zastrzeżeń patentowych, rysunków oraz skrótu opisu, składanych w liczbie i formie uzasadnionej potrzebą postępowania oraz ujednolicenia dokumentacji.

Zgłoszenie wynalazku, które obejmuje co najmniej podanie oraz części wyglądające zewnętrznie na opis wynalazku i na zastrzeżenie lub zastrzeżenia patentowe, daje podstawę do uznania zgłoszenia za dokonane. Jeżeli Urząd Patentowy stwierdzi, że zgłoszenie nie zawiera wszystkich wymaganych części, wyznacza postanowieniem, pod rygorem umorzenia postępowania, termin do uzupełnienia zgłoszenia. Zgłoszenie uważa się za dokonane w dniu wpłynięcia do Urzędu Patentowego ostatniego brakującego dokumentu.

Rozpatrywanie zgłoszenia wynalazku

Urząd Patentowy dokonuje ogłoszenia o zgłoszeniu wynalazku niezwłocznie po upływie 18 miesięcy od daty pierwszeństwa do uzyskania patentu. Zgłaszający może jednak w okresie dwunastu miesięcy od daty pierwszeństwa złożyć wniosek o dokonanie ogłoszenia w terminie wcześniejszym. Ogłoszenia o zgłoszeniu wynalazku nie dokonuje się, jeżeli:

1. dotyczy ono wynalazku tajnego (wynalazek może zostać uznany za tajny, jeżeli dotyczy obronności lub bezpieczeństwa Państwa i został zgłoszony przez obywatela polskiego);
2. przed terminem ogłoszenia wydana została decyzja ostateczna o umorzeniu postępowania albo o odmowie udzielenia patentu.

Od dnia ogłoszenia o zgłoszeniu wynalazku osoby trzecie mogą zapoznać się z opisem zgłoszeniowym wynalazku. Osoby te mogą do czasu wydania decyzji w sprawie udzielenia patentu zgłaszać do Urzędu Patentowego uwagi co do istnienia okoliczności uniemożliwiających jego udzielenie.

Urząd Patentowy wydaje decyzję o udzieleniu patentu, jeżeli zostały spełnione ustawowe warunki do jego uzyskania (czyli w szczególności, jeżeli wytwór, którego dotyczy zgłoszenie, jest wynalazkiem w rozumieniu Prawa własności przemysłowej, oraz jeżeli zgłoszenie zostało dokonane przez uprawnioną osobę). Udzielenie patentu następuje pod warunkiem uiszczenia opłaty za pierwszy okres ochrony. W razie nieuiszczenia opłaty w wyznaczonym terminie Urząd Patentowy stwierdza wygaśnięcie decyzji o udzieleniu patentu. Udzielenie patentu stwierdza się przez wydanie dokumentu patentowego.

Jeżeli Urząd Patentowy stwierdzi, że wynalazek nie spełnia ustawowych warunków wymaganych do uzyskania patentu, wydaje decyzję o odmowie jego udzielenia. Przed wydaniem decyzji wyznacza zgłaszającemu termin do zajęcia stanowiska co do zebranych dowodów i materiałów mogących świadczyć o istnieniu przeszkód do uzyskania patentu.

__________________________

* Ustawa z dnia 30 czerwca 2000 r. Prawo własności przemysłowej (Dz. U. z 2013 r., poz. 1410)

Stan prawny obowiązujący na dzień 15.12.2014