Zapis w umowie kupna–sprzedaży o zapłacie kary za brak OC

Zapisy umowne

W umowie można zapisać zasadniczo wszystko. Zasada swobody umów należy do fundamentalnych zasad prawa zobowiązań. Zasada swobody umów daje:

• możliwość swobodnego wyboru kontrahenta,
• swobodę zawierania umowy,
• swobodę kształtowania treści umowy,
• swobodę w wyborze formy umowy.

W aktualnym stanie prawnym zasadę swobody umów expressis verbis reguluje art. 353¹ Kodeksu cywilnego. W myśl tego przepisu „strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego”.

Osoba zobowiązana do zapłacenia OC

Ale umowa bez względu na jej zapisy zasadniczo nie zmienia charakteru zobowiązania, jakim jest zapłata za brak OC, ani osoby zobowiązanej wobec UFG.

Ustawa z dnia 28 lipca 1990 r. o działalności ubezpieczeniowej w art. 4 pkt 1 wymienia jako ubezpieczenie obowiązkowe ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody powstałe w związku z ruchem tych pojazdów. Ustawodawca, wprowadzając obowiązek tego ubezpieczenia, posługuje się pojęciem posiadacza, które obejmuje zarówno posiadacza samoistnego, jak i zależnego. Z kolei przepis art. 90e ust. 1 ustawy ubezpieczeniowej, nakładający obowiązek wniesienia opłaty za niedopełnienie obowiązku zawarcia umowy ubezpieczenia, mówi o osobie fizycznej i prawnej.

Rozporządzenia Ministra Finansów z sprawie ogólnych warunków obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody powstałe w związku z ruchem tych pojazdów zarówno obecnie obowiązujące z dnia 24 marca 2000 r. (Dz. U. Nr 26, poz. 310 ze zm.), jak i poprzedzające je rozporządzenia z dnia 9 grudnia 1992 r. (Dz. U. Nr 96, poz. 475 ze zm.) w rozdziałach zatytułowanych „spełnienie obowiązku ubezpieczenia” posługują się pojęciem posiadania pojazdu, bez rozróżnienia posiadacza samoistnego i zależnego. Taki sposób określenia podmiotów obowiązanych do spełnienia obowiązku zawarcia umowy ubezpieczenia prowadzi do wniosku, że ciąży on zarówno na posiadaczu samoistnym, jak i zależnym pojazdu mechanicznego. W takim rozumieniu przepisów ustawy ubezpieczeniowej i wymienionych rozporządzeń utwierdza np. treść § 8 ust. 9 rozporządzenia z dnia 24 czerwca 2000 r. Przewiduje on, że „w razie zawarcia umowy ubezpieczenia OC przez posiadacza pojazdu nie będącego właścicielem pojazdu, prawa i obowiązki posiadacza, wynikające w zawartej umowy ubezpieczenia OC przechodzą na właściciela pojazdu z chwilą, gdy posiadacz utracił posiadanie pojazdu na rzecz właściciela”.

Przepisy ustawy z dnia 28 lipca 1990 r. o działalności ubezpieczeniowej nie przewidują środków odwoławczych w sprawie wezwania do zapłaty opłaty za niespełnienie obowiązku ubezpieczenia zawarcia umowy ubezpieczenia obowiązkowego. Pouczenia w tym przedmiocie nie zawiera także zaskarżone wezwanie.

Brak OC

Stosunek prawny pomiędzy Ubezpieczeniowym Funduszem Gwarancyjnym a podmiotem, który nie dopełnił obowiązku zawarcia umowy ubezpieczenia obowiązkowego jest taki, że nie istnieje stosunek cywilnoprawny, lecz publicznoprawny (administracyjny), a więc podlegający egzekucji administracyjnej.

Zawarcie w umowie takiego zapisu zobowiązania kupującego do zapłaty kary za brak OC powoduje powstanie tylko między stronami umowy pewnej regulacji wzajemnych zobowiązań. W razie gdyby kupujący nie dotrzymał warunków umowy i nie uregulował należności, sprzedającemu przysługuje roszczenie o zapłatę.

Ale dłużnikiem wobec UFG jest nadal ten, kto nie dopełnił obowiązku ubezpieczenia.