Zakładanie i zasady funkcjonowania spółki komandytowo-akcyjnej

Czym jest spółka komandytowo-akcyjna?

Zgodnie z art. 125 Kodeksu spółek handlowych¹ spółką komandytowo-akcyjną jest spółka osobowa mająca na celu prowadzenie przedsiębiorstwa pod własną firmą, w której wobec wierzycieli za zobowiązania spółki co najmniej jeden wspólnik odpowiada bez ograniczenia (komplementariusz), a co najmniej jeden wspólnik jest akcjonariuszem, który zgodnie z art. 135 K.s.h. nie odpowiada za zobowiązania spółki.

Zakładanie spółki komandytowo-akcyjnej

Do powstania spółki komandytowo-akcyjnej konieczne jest w pierwszej kolejności sporządzenie i podpisanie statutu przez założycieli spółki. Zgodnie z art. 129 zd. 2 K.s.h. statut powinni podpisać co najmniej wszyscy komplementariusze.

Statut spółki komandytowo-akcyjnej powinien zawierać:

1. firmę i siedzibę spółki;
   
   Zgodnie z art. 127 K.s.h. firma spółki komandytowo-akcyjnej powinna zawierać nazwiska jednego lub kilku komplementariuszy oraz dodatkowe oznaczenie „spółka komandytowo-akcyjna” (dopuszczalne jest używanie w obrocie skrótu „S.K.A.”). Jeżeli komplementariuszem jest osoba prawna, firma spółki komandytowo-akcyjnej powinna zawierać pełne brzmienie firmy (nazwy) tej osoby prawnej z dodatkowym oznaczeniem „spółka komandytowo-akcyjna”. Nie wyklucza to zamieszczenia nazwiska komplementariusza, który jest osobą fizyczną. Nazwisko albo firma (nazwa) akcjonariusza nie może być zamieszczane w firmie spółki. W przypadku zamieszczenia nazwiska albo firmy (nazwy) akcjonariusza w firmie spółki akcjonariusz ten odpowiada wobec osób trzecich tak jak komplementariusz.
   
   
2. przedmiot działalności spółki;
3. czas trwania spółki, jeżeli jest oznaczony;
4. oznaczenie wkładów wnoszonych przez każdego komplementariusza oraz ich wartość;
   
   Zgodnie z art. 132 K.s.h. komplementariusz może wnieść wkład do spółki komandytowo-akcyjnej na kapitał zakładowy lub na inne fundusze, jednak wniesienie przez niego wkładu na kapitał zakładowy nie wyłącza jego nieograniczonej odpowiedzialności za zobowiązania spółki.
    
5. wysokość kapitału zakładowego, sposób jego zebrania, wartość nominalną akcji i ich liczbę ze wskazaniem, czy akcje są imienne, czy na okaziciela;
6. liczbę akcji poszczególnych rodzajów i związane z nimi uprawnienia, jeżeli mają być wprowadzone akcje różnych rodzajów;
7. nazwiska i imiona albo firmy (nazwy) komplementariuszy oraz ich siedziby, adresy albo adresy do doręczeń;
8. organizację walnego zgromadzenia i rady nadzorczej, jeżeli ustawa lub statut przewiduje ustanowienie rady nadzorczej.

Statut spółki komandytowo-akcyjnej powinien być sporządzony w formie aktu notarialnego.

Następnym po sporządzeniu statutu etapem zakładania spółki komandytowo-akcyjnej jest dokonanie zgłoszenie spółki do sądu rejestrowego. Zgłoszenie takie powinno zawierać:

1. firmę, siedzibę i adres spółki;
2. przedmiot działalności spółki;
3. wysokość kapitału zakładowego, liczbę i wartość nominalną akcji;
4. liczbę akcji uprzywilejowanych i rodzaj uprzywilejowania, jeżeli statut je przewiduje;
5. wzmiankę, jaka część kapitału zakładowego została wpłacona przed zarejestrowaniem;
6. nazwiska i imiona albo firmy (nazwy) komplementariuszy oraz okoliczności dotyczące ograniczenia ich zdolności do czynności prawnych, jeżeli takie istnieją;
7. nazwiska i imiona osób uprawnionych do reprezentowania spółki i sposób reprezentacji; w przypadku gdy komplementariusze powierzyli tylko niektórym spośród siebie prowadzenie spraw spółki – zaznaczenie tej okoliczności;
8. jeżeli przy zawiązaniu spółki akcjonariusze wnoszą wkłady niepieniężne – zaznaczenie tej okoliczności;
9. czas trwania spółki, jeżeli jest oznaczony.

Zgodnie z art. 134 K.s.h. spółka komandytowo-akcyjna powstaje z chwilą wpisu do rejestru. Osoby, które działały w imieniu spółki po jej zawiązaniu, a przed jej wpisem do rejestru, odpowiadają solidarnie.

Zasady funkcjonowania spółki komandytowo-akcyjnej – stosunki wewnętrzne spółki

Zgodnie z art. 140 § 1 K.s.h. każdy komplementariusz ma prawo i obowiązek prowadzenia spraw spółki. Statut spółki może jednak przewidywać, że prowadzenie spraw spółki powierza się jednemu albo kilku komplementariuszom. Zmiana statutu pozbawiająca prawa prowadzenia spraw spółki lub przyznająca takie prawo komplementariuszowi dotychczas go pozbawionemu wymaga zgody wszystkich pozostałych komplementariuszy.

Komplementariuszowi nie przysługuje jednak prawo do prowadzenia spraw spółki, przekazanych do kompetencji walnego zgromadzenia albo rady nadzorczej przez ustawę lub statut spółki.

Zgodnie z art. 142 § 1 K.s.h. w spółce komandytowo-akcyjnej można ustanowić radę nadzorczą. Ustanowienie rady nadzorczej jest natomiast obowiązkowe, jeżeli liczba akcjonariuszy przekracza dwadzieścia pięć osób. Członków rady nadzorczej powołuje i odwołuje walne zgromadzenie spośród dowolnych osób z wyłączeniem komplementariuszy oraz ich pracowników. Ponadto jeżeli komplementariusz objął lub nabył akcje spółki komandytowo-akcyjnej, nie może on wykonywać prawa głosu z tych akcji przy podejmowaniu uchwał o powoływaniu i odwoływaniu rady nadzorczej. Nie może on również być pełnomocnikiem pozostałych akcjonariuszy na walnym zgromadzeniu przy podejmowaniu takich uchwał (zasady te nie dotyczą komplementariusza pozbawionego prawa prowadzenia spraw spółki lub jej reprezentowania).

Rada nadzorcza sprawuje stały nadzór nad działalnością spółki we wszystkich dziedzinach jej działalności, może także wytoczyć, w imieniu spółki, powództwo o odszkodowanie przeciwko komplementariuszom niepozbawionym prawa do prowadzenia spraw spółki lub jej reprezentowania (w spółce komandytowo-akcyjnej, w której nie ustanowiono rady nadzorczej, przy wytaczaniu powództw spółkę reprezentuje pełnomocnik powołany uchwałą walnego zgromadzenia).

Najważniejszym organem spółki komandytowo-akcyjnej jest walne zgromadzenie, które zgodnie z art. 145 § 1 K.s.h. może być zwyczajne albo nadzwyczajne. Prawo uczestniczenia w walnym zgromadzeniu ma akcjonariusz oraz komplementariusz także w przypadku, gdy nie jest akcjonariuszem spółki komandytowo-akcyjnej. Każda akcja objęta lub nabyta przez osobę, która nie jest komplementariuszem, daje na walnym zgromadzeniu prawo do jednego głosu, chyba że statut stanowi inaczej (nie można jednak całkowicie pozbawić akcjonariusza prawa głosu). Każda akcja objęta lub nabyta przez komplementariusza daje prawo do jednego głosu.

Uchwały walnego zgromadzenia wymaga w szczególności:

1. rozpatrzenie i zatwierdzenie sprawozdania komplementariuszy z działalności spółki oraz sprawozdania finansowego spółki za ubiegły rok obrotowy;
2. udzielenie komplementariuszom prowadzącym sprawy spółki absolutorium z wykonania przez nich obowiązków;
3. udzielenie członkom rady nadzorczej absolutorium z wykonania przez nich obowiązków;
4. wybór biegłego rewidenta, chyba że statut przewiduje w tej sprawie kompetencję rady nadzorczej;
5. rozwiązanie spółki.

Zgody wszystkich komplementariuszy wymagają, pod rygorem nieważności, uchwały walnego zgromadzenia w sprawach:

1. powierzenia prowadzenia spraw oraz reprezentowania spółki jednemu albo kilku komplementariuszom;
2. podziału zysku za rok obrotowy w części przypadającej akcjonariuszom;
3. zbycia i wydzierżawienia przedsiębiorstwa spółki lub jego zorganizowanej części oraz ustanowienia na nim prawa użytkowania;
4. zbycia nieruchomości spółki;
5. podwyższenia i obniżenia kapitału zakładowego;
6. emisji obligacji;
7. połączenia i przekształcenia spółki;
8. zmiany statutu;
9. rozwiązania spółki;
10. innych czynności przewidzianych w dziale niniejszym lub w statucie.

Zgody jedynie większości komplementariuszy wymagają natomiast, również pod rygorem nieważności, uchwały walnego zgromadzenia w sprawach:

1. podziału zysku za rok obrotowy w części przypadającej komplementariuszom;
2. sposobu pokrycia straty za ubiegły rok obrotowy;
3. innych czynności przewidzianych w statucie.

Zasady funkcjonowania spółki komandytowo-akcyjnej – stosunek spółki do osób trzecich

Zgodnie z art. 137 § 1 K.s.h. spółkę komandytowo-akcyjną reprezentują komplementariusze, których z mocy statutu lub prawomocnego orzeczenia sądu nie pozbawiono prawa reprezentowania spółki.

Pozbawienie komplementariusza prawa reprezentowania spółki stanowi zmianę statutu spółki i wymaga zgody wszystkich pozostałych komplementariuszy. Ponadto pozbawienie komplementariusza prawa reprezentowania spółki wbrew jego sprzeciwowi może nastąpić jedynie z ważnych powodów na mocy prawomocnego orzeczenia sądu. Sprzeciw taki komplementariusz powinien zgłosić do protokołu walnego zgromadzenia lub w formie pisemnej z podpisem notarialnie poświadczonym nie później niż w ciągu miesiąca od dnia powzięcia uchwały przez walne zgromadzenie. Pozbawienie komplementariusza prawa reprezentowania spółki wbrew sprzeciwowi zwalnia go ponadto od odpowiedzialności osobistej za zobowiązania spółki powstałe od chwili dokonania odpowiedniego wpisu w rejestrze.

Akcjonariusz może reprezentować spółkę jedynie jako pełnomocnik. W przypadku gdy akcjonariusz dokona czynności prawnej w imieniu spółki, nie ujawniając swojego pełnomocnictwa, odpowiada za skutki tej czynności wobec osób trzecich bez ograniczenia; dotyczy to także reprezentowania spółki przez akcjonariusza, który nie ma umocowania albo przekroczy jego zakres.

Statut spółki komandytowo-akcyjnej może dopuszczać przyjmowanie do spółki nowych komplementariuszy lub to wykluczać. Jeżeli statut dopuszcza przyjęcie do spółki nowego komplementariusza, dotychczasowy akcjonariusz może uzyskać status komplementariusza, albo osoba trzecia może przystąpić do spółki w charakterze komplementariusza, za zgodą wszystkich dotychczasowych komplementariuszy. Oświadczenie nowego komplementariusza, a także oznaczenie wartości jego wkładów oraz zgoda na brzmienie statutu wymaga formy aktu notarialnego. Nowy komplementariusz odpowiada także za zobowiązania spółki istniejące w chwili wpisania go do rejestru.

Zasady podziału zysku w spółce komandytowo-akcyjnej

Zgodnie z art. 147 §  1 K.s.h. komplementariusz oraz akcjonariusz uczestniczą w zysku spółki proporcjonalnie do ich wkładów wniesionych do spółki, chyba że statut stanowi inaczej. Jeżeli statut nie stanowi inaczej, komplementariuszowi niepozbawionemu prawa prowadzenia spraw spółki, który pobiera wynagrodzenie z tytułu reprezentowania spółki i prowadzenia jej spraw, nie przysługuje udział w zysku spółki w części odpowiadającej wkładowi jego pracy do spółki.

___________________________

¹ Ustawa z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych (Dz. U. z 2013 r., poz. 1030, z późn. zm.)

Stan prawny obowiązujący na dzień 04.11.2015