Wystawienie weksla in blanco i oprocentowanie sumy wekslowej

Zgodnie z treścią art. 5 ustawy z dnia 28 kwietnia 1936 r. Prawo wekslowe (Dz. U. Nr 37, poz. 282 z późn. zm.) „w wekslu, płatnym za okazaniem lub w pewien czas po okazaniu, wystawca może zastrzec oprocentowanie sumy wekslowej. W każdym innym wekslu zastrzeżenie takie uważa się za nienapisane”.

Ustawa wskazuje na cztery rodzaje weksli, zależnie od terminu płatności (art. 33):

1. weksle płatne za okazaniem,
2. weksle płatne w pewien czas po okazaniu,
3. weksle płatne w pewien czas po dacie oraz
4. weksle płatne w oznaczonym dniu.

Weksle z innymi terminami płatności lub z kilkoma następującymi po sobie terminami są bezwzględnie nieważne, wystawca nie jest wówczas ważnie zobowiązany z takiego weksla.

„Stopa odsetek powinna być określona na wekslu, w braku jej określenia zastrzeżenie oprocentowania uważa się za nienapisane. Odsetki biegną od daty wystawienia weksla, jeżeli nie wskazano innej daty” (art. 5).

Co do zasady dokument będzie mógł zostać uznany za weksel (papier wartościowy), jeśli zawiera m.in. bezwarunkowe polecenie zapłacenia oznaczonej sumy pieniężnej oraz oznaczenie waluty, w której zapłata ma nastąpić. Jest to tzw. weksel trasowany (art. 1 Prawa wekslowego). Trasatem jest najczęściej bank, ale może nim też być sam wystawca.

Weksel może być również wystawiony na własne zlecenie wystawcy (tzw. sola weksel, weksel własny, zob. art. 3 i art. 101-103 Prawa wekslowego).

Weksel in blanco tym różni się od zupełnego weksla, że nie zawiera sumy wekslowej. Jest on wekslem niezupełnym w chwili wystawienia (art. 10 ustawy). Nieodłączną i konieczną częścią weksla in blanco jest porozumienie wekslowe, tzw. deklaracja wekslowa.

W deklaracji wekslowej musiałyby się więc znaleźć postanowienia zaakceptowane przez obie strony zobowiązania, obejmujące możliwość oprocentowania sumy wekslowej. Jeśli w deklaracji wekslowej brak takich postanowień, a mimo to weksel in blanco został wypełniony przez bank z oprocentowaną sumą wekslową, to taka praktyka będzie niezgodna z zawartym porozumieniem i będzie można bronić się w sporze z bankiem, powołując się na tę okoliczność i kwestionując zasadność oprocentowania.

Zgodnie z treścią przepisu art. 10 Prawa wekslowego „jeśli weksel niezupełny w chwili wystawienia, uzupełniony został niezgodnie z zawartym porozumieniem, nie można wobec posiadacza weksla zasłaniać się zarzutem, że nie zastosowano się do tego porozumienia, chyba, że posiadacza nabył weksel w złej wierze albo przy nabyciu dopuścił się rażącego niedbalstwa”. Przepis ten dotyczy jednak tylko sytuacji, kiedy nieprawidłowo wypełniony weksel in blanco został dalej indosowany (prawa z weksla przeniesione zostały na inną osobę niż pierwszy wierzyciel – remitent, art. 11 i następne Prawa wekslowego).

Aby zatem bank, w podanej w pytaniu sytuacji, mógł doliczyć odsetki do sumy wekslowej, muszą zostać spełnione następujące warunki:

1. weksel jest płatny za okazaniem lub w pewien czas po okazaniu,
2. stopa odsetek musi zostać wyraźnie określona w deklaracji wekslowej oraz dodatkowo wpisana na wypełnianym wekslu, najlepiej jednocześnie cyframi oraz słownie.

Na marginesie informuję również, że poza odsetkami od sumy wekslowej prawo wekslowe określa również wysokość odsetek w sytuacji, kiedy posiadacz weksla dochodzi tzw. zwrotnego poszukiwania z powodu nieprzyjęcia lub niezapłacenia weksla. Może skierować takie żądanie np. do wystawcy weksla (art. 43 ustawy).

Odsetki te wówczas nie mogą przewyższać 6%, a w przypadku weksli wystawionych i płatnych w Polsce – odsetek ustawowych od dnia płatności (art. 48 Prawa wekslowego). Posiadacz weksla może też dochodzić kosztów protestu sporządzanego przez notariusza (art. 85), kosztów zawiadomień. Zwrotne poszukiwanie jest jednak bardzo rzadko stosowane w praktyce zobowiązań wekslowych.