Wykluczenie partnera ze spółki partnerskiej z powodu długiej choroby

Udziały w zysku w spółce partnerskiej

Jak zrozumiałem, umowa spółki ustala udziały w zysku poszczególnych wspólników po 25%.

Osoby fizyczne wykonujące wolne zawody określone w art. 88 Kodeksu spółek handlowych lub odrębnej ustawie, mogą wykonywać zawód w spółce partnerskiej albo innej spółce osobowej np. w spółce jawnej. W przypadku utworzenia spółki partnerskiej, w sprawach nieuregulowanych w przepisach poświęconych bezpośrednio tego rodzaju spółce stosuje się odpowiednio przepisy o spółce jawnej, chyba że ustawa stanowi inaczej (art. 89 K.s.h.).

Partnerzy w spółce partnerskiej mogą zatem przyjąć, że w sprawach dotyczących podziału zysku będą stosować zasady wyrażone w art. 51 i 52 K.s.h. obowiązujące w spółce jawnej. Z uregulowań tych przepisów wynika, że każdy wspólnik (partner) ma prawo do równego udziału w zyskach i uczestniczy w stratach w tym samym stosunku bez względu na rodzaj i wartość wkładu. Określony w umowie spółki udział wspólnika (partnera) w zysku odnosi się, w razie wątpliwości, także do jego udziału w stratach. Umowa spółki może zwolnić wspólnika (partnera) od udziału w stratach. Niedopuszczalne jest natomiast wyłączenie któregoś ze wspólników (partnerów) od udziału w zysku.

Podobnie jak wspólnicy innych spółek osobowych, również partnerzy w spółce partnerskiej mogą ustalić w umowie spółki inne zasady podziału zysku (art. 37 § 1 K.s.h.). W myśl jednak ugruntowanego stanowiska organów podatkowych i sądów administracyjnych, zasady podziału zysku ustalone zgodnie z przepisami prawa handlowego nie mogą zmieniać sposobu przypisywania przychodów i kosztów podatkowych wspólnikom spółek niebędących osobami prawnymi wynikającego z bezwzględnie obowiązujących norm prawa podatkowego.

Zapisy umowy spółki nie mogą zatem modyfikować sposobu dokonywania rozliczeń podatkowych przez wspólników (partnerów). Tak wynika m.in. z wyroku NSA z 30 czerwca 2015 r., sygn. akt II FSK 1267/13, w którym czytamy: „(…) wspólnicy spółki partnerskiej mogą określić prawo do udziału w zysku w spółce – w dowolnej (dopuszczalnej przepisami Kodeksu spółek handlowych) proporcji, według której będą rozliczane przychody z udziału w spółce, jednakże konsekwentnie w takiej samej proporcji winny też być dla celów podatkowych rozliczane koszty uzyskania przychodów”. Podobne stanowisko zaprezentował NSA w wyrokach z 2 grudnia 2011 r., sygn. akt II FSK 1034/10, z 17 listopada 2011 r., sygn. akt II FSK 904/10 czy z 27 października 2011 r., sygn. akt II FSK 842/10.

Jak wskazano – do spółki partnerskiej w sprawach nieuregulowanych w sposób szczególny stosuje się przepisy dotyczące spółki jawnej.

Wykluczenie wspólnika ze spółki

Tak jest m.in. w kwestii „wykreślenia” wspólnika, co w języku K.s.h. nosi miano „wykluczenia” wspólnika.

Nie jest możliwe wykluczeniu jednego ze wspólników spółki na mocy uchwały wspólników tejże spółki.

Żaden przepis prawa nie daje pozostałym wspólnikom uprawnienia do modyfikacji składu osobowego spółki poprzez arbitralne ustalenie, że danego wspólnika wykluczamy.

Zatem uchwała podjęta przez 3 partnerów (z pominięciem nieobecnego) o wykluczeniu partnera i podziale jego udziałów w równych częściach na trzech pozostałych nie jest prawidłowym rozwiązaniem.

Decyzja sądu o nieobecnym wspólniku

Można wykorzystać przepis art. 63. Otóż każdy wspólnik może z ważnych powodów żądać rozwiązania spółki przez sąd. Jeżeli jednak ważny powód zachodzi po stronie jednego ze wspólników, sąd może na wniosek pozostałych wspólników orzec o wyłączeniu tego wspólnika ze spółki. Jak widać, jest to sposób pośredni.

Możliwość wyłączenia wspólnika ze spółki jest przejawem cech osobowych spółki, tj. silnego przywiązania do składu osobowego wspólników.

W spółce jawnej, partnerskiej i komandytowej podstawą do żądania wyłączenia wspólnika ze spółki jest art. 63 § 2 Kodeksu spółek handlowych. Zgodnie z jego brzmieniem „w przypadku występowania ważnego powodu dotyczącego jednego ze wspólników, sąd na wniosek pozostałych wspólników może orzec o jego wyłączeniu”. Z tego dosyć zwięzłego przepisu wyciągnąć można kilka istotnych wniosków.

Po pierwsze – o wyłączeniu wspólnika orzeka sąd. Po drugie, żądanie wyłączenia wspólnika w formie powództwa powinni zgłosić wszyscy pozostali wspólnicy. Po trzecie, muszą wystąpić ważne powody.

Wyłączenie wspólnika nie odbywa się zupełnie bez żadnych skutków finansowych dla spółki. Należy je bowiem traktować analogicznie jak wystąpienie wspólnika (np. wskutek wypowiedzenia), co rodzi konieczność wypłaty wspólnikowi jego udziału kapitałowego przez spółkę. Warto zwrócić uwagę na to, że w spółce dwuosobowej nie jest możliwe wyłączenie wspólnika, gdyż jednoosobowe spółki osobowe nie mogą istnieć. W takim wypadku dopuszczalne jest jedynie rozwiązanie całej spółki.

Szczególnie istotną przesłanką wyłączenia wspólnika ze spółki osobowej jest konieczność wystąpienia „ważnych powodów”. Kodeks spółek handlowych nigdzie nie definiuje ważnych powodów ani też nie wskazuje czym się kierować przy ocenie ważności powodów. W związku z tym jest to przesłanka mocno oceniana i pozostawiona w dużej mierze w gestii sądu.

Pozew o wyłączenie wspólnika raczej powinien być ostatecznością, gdyż niewątpliwie wszczęcie tego typu postępowania odbije się na funkcjonowaniu spółki. W wielu sytuacjach przymusowe wyłączenie wspólnika ze spółki jest jedynym rozwiązaniem, które pozwoli na uzdrowienie korporacji.

Ważne powody wyłączenia wspólnika

W literaturze przyjmuje się, iż ważne powody mogą mieć charakter obiektywny, tj. przedmiotowy, niezwiązany z osobą któregokolwiek ze wspólników (np. trwała niemożność osiągnięcia celu gospodarczego spółki, zmniejszenie majątku spółki powodujące, że dalsza jej działalność jest niemożliwa lub niecelowa, trwała niezdolność do konkurowania na rynku), lub subiektywny, tj. podmiotowy, odnoszący się do osoby wspólnika [tak np. J. Szwaja, (w:) Sołtysiński, Szajkowski, Szumański, Szwaja, Komentarz K.s.h., t. I, 2012]. Jednocześnie przyczyny subiektywne mogą stanowić okoliczności zawinione przez wspólnika (np. naruszenie zakazu konkurencji – art. 57 § 3 K.s.h., popełnienie przestępstwa, nieuczciwe lub niedbałe prowadzenie spraw spółki, dokonanie czynów na szkodę innego wspólnika), a także niezawinione (np. długotrwała choroba wspólnika, konieczność wyjazdu za granicę, opuszczenie miejscowości, w której spółka ma siedzibę i prowadzi swą działalność, niemożność wniesienia umówionego wkładu, której nie można było przewidzieć).

Ponieważ nie było to przedmiotem pytania – na tym poprzestanę.