Wygaśnięcie obowiązku alimentacyjnego a studia

Obowiązek alimentacyjny to obowiązek dostarczania środków utrzymania, a w miarę potrzeby także środków wychowania, który obciąża krewnych w linii prostej (np. rodziców, dziadków) oraz rodzeństwo.

Czas trwania tego obowiązku nie jest ograniczony terminem i nie pozostaje też w zależności od osiągnięcia przez uprawnionego określonego stopnia wykształcenia. Jedyną okolicznością, od której zależy trwanie bądź ustanie obowiązku, jest to, czy dziecko może się utrzymać samodzielnie.

Rodzice obowiązani są do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest w stanie utrzymać się samodzielnie, chyba że dochody z majątku dziecka wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania. Dochód z majątku dziecka (tj. osoby uprawnionej do świadczeń alimentacyjnych) równy wysokości jego materialnych potrzeb, a także potrzeb jego rodzeństwa, powoduje wygaśnięcie obowiązku alimentacyjnego.

Świadczenia alimentacyjne rodziców względem dzieci do czasu osiągnięcia przez nie samodzielności życiowej nie są limitowane stanem niedostatku. Osiągnięcie przez dziecko dochodu z reguły łączy się z możliwością podjęcia pracy zarobkowej. Możliwość podjęcia pracy zarobkowej nie może być jednak rozważana w oderwaniu od osobistej i życiowej sytuacji uprawnionego. Jeżeli mianowicie kontynuuje on naukę, uczy się zawodu, uczęszcza na kurs doskonalenia zawodowego, to za usprawiedliwione uznać należy dalsze alimentowanie go.

Jak przyjął Sąd Najwyższy w wyroku z 12 lutego 1998 r. (I CKN 499/97, niepubl.), nawet zdobycie dwóch zawodów przez dziecko nie uwalnia rodziców od obowiązku świadczenia alimentów, jeżeli taki uprawniony podejmuje studia. Kodeks rodzinny i opiekuńczy nakłada na rodziców obowiązek troszczenia się o fizyczny i duchowy rozwój dziecka i należytego przygotowania go do pracy dla dobra społeczeństwa, odpowiednio do jego uzdolnień. Jest przy tym oczywiste, że jedynie efektywne studiowanie pozwala uprawnionemu liczyć na alimentowanie go.

Trudna sytuacja materialna rodziców nie zwalnia ich od obowiązku świadczenia na potrzeby dzieci, chyba że takiej możliwości są pozbawieni w ogóle. Zmuszeni są zatem dzielić się z dziećmi nawet bardzo szczupłymi dochodami, a w sytuacjach skrajnych, zwłaszcza o charakterze przejściowym, sprostanie obowiązkowi alimentacyjnemu wymagać będzie poświęcenia części składników majątkowych.

Z przedstawionych okoliczności wynikają dla Pani następujące wnioski: nie ma Pani jeszcze stałego źródła dochodu, praca dorywcza, która nie zapewnia Pani samodzielnego utrzymania, nie stanowi podstawy do wygaśnięcia obowiązku alimentacyjnego. W takiej sytuacji może Pani doręczyć ojcu wezwanie do dalszego regulowania rat alimentacyjnych, a gdyby okazało się ono nieskuteczne, to do skierowania ugody sądowej, na podstawie której ojciec płaci świadczenie alimentacyjne, na drogę postępowania egzekucyjnego.

Odmienna sytuacja byłaby jednak, gdyby okazało się, że:

1. przed urlopem dziekańskim nie ukończyła Pani terminowo kolejnych lat studiów i mimo wywiązywania się przez rodziców z obowiązku alimentacyjnego zaprzestała Pani dalszej nauki,
2. podjęła Pani pracę stałą, która zapewnia Pani samodzielne utrzymanie; w takich przypadkach ojciec mógłby się skutecznie uchylić od obowiązku.