Zatrudnienie ojca w firmie i przejście na wcześniejszą emeryturę

Zgodnie z art. 29 ust. 1 pkt 2 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych mężczyzna urodzony przed 1 stycznia 1949 r., który nie ukończył 65 lat, może przejść na emeryturę po osiągnięciu 60 lat, jeżeli ma co najmniej 35-letni okres składkowy i nieskładkowy albo jeżeli ma co najmniej 25-letni okres składkowy i nieskładkowy oraz został uznany za całkowicie niezdolnego do pracy.

Zgodnie z ust. 2 art. 29 ustawy wcześniejsza emerytura przysługuje ubezpieczonym, którzy –przed zgłoszeniem wniosku o emeryturę – byli pracownikami oraz którzy w okresie ostatnich 24 miesięcy podlegania ubezpieczeniu społecznemu lub ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym pozostawali w stosunku pracy co najmniej przez 6 miesięcy, chyba że w dniu zgłoszenia wniosku o emeryturę są uprawnieni do renty z tytułu niezdolności do pracy.

Zmiana ustawy dotyczyła również osób urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r., a przed dniem 1 stycznia 1969 r. Mogą one przejść na wcześniejszą emeryturę, jeżeli spełniają łącznie następujące warunki:

• nie przystąpili do otwartego funduszu emerytalnego albo złożyli wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym (za pośrednictwem ZUS) na dochody budżetu państwa,
• warunki do uzyskania emerytury określone w tych przepisach spełnią do dnia 31 grudnia 2008 r.

Powyższa zmiana ustawy nie dotyczy Pana ojca, który ukończył już 60 lat. Oznacza to, że wniosek o wcześniejszą emeryturę będzie on mógł zgłosić po 31 grudnia 2008 r. w chwili, kiedy spełni warunki określone w art. 29 ustawy.

Jeżeli Pana ojciec będzie zatrudniony i jednocześnie będzie prowadził działalność, gospodarczą, to wniosek o ustalenie prawa do wcześniejszej emerytury pracowniczej musi złożyć przed rozwiązaniem umowy o pracę po upływie 6 miesięcznego okresu zatrudnienia.

Jeżeli Pana ojciec złoży wniosek o prawo do wcześniejszej emerytury po rozwiązaniu stosunku pracy, w sytuacji prowadzenia działalności gospodarczej, to nie będzie on miał prawa do emerytury. W takiej sytuacji przed złożeniem wniosku o emeryturę ostatnim ubezpieczeniem nie będzie ubezpieczenie pracownicze, tylko działalność gospodarcza. Od ustania zatrudnienia Pana ojciec zostanie bowiem objęty obowiązkowo ubezpieczeniami społecznymi z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej.

Jeżeli Pana ojciec nie chce zaprzestać działalności gospodarczej, warto by było zatrudnić go na okres dłuższy niż 6 miesięcy. Po upływie 6 miesięcy zatrudnienia Pana ojciec będzie mógł złożyć wniosek o emeryturę, a zostanie ona wypłacona po zakończeniu stosunku pracy.

Nie ma przeszkód prawnych, aby zatrudnił Pan ojca w swojej firmie. Może się jednak zdarzyć, że ZUS będzie miał wątpliwości co do tego, czy Pana ojciec faktycznie pracował u Pana. Jednak jeżeli Pana ojciec będzie faktycznie będzie u Pana pracował, to nie powinno być problemu.

Pomocne w tym względzie może być orzecznictwo Sądu Najwyższego – np. w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 15 października 2007 r., sygn. akt. II UK 53/07 stwierdzono, iż chęć uzyskania świadczeń z ubezpieczenia społecznego jako motywacja do podjęcia zatrudnienia nie świadczy jednak o zamiarze obejścia prawa. Według orzeczenia stronom umowy o pracę rzeczywiście wykonywanej nie można przypisać działania w celu obejścia ustawy. Jeżeli wolą stron jest nawiązanie stosunku pracy, a praca jest faktycznie wykonywana i wynagradzana, to sama świadomość stron, że wystąpi zdarzenie uprawniające do świadczeń z ubezpieczenia (np. wcześniejsza emerytura), nie stanowi podstawy do uznania umowy za nieważną.

W wyroku z dnia 13 lipca 2005 r. (sygn. akt. I UK 296/04) Sąd Najwyższy stwierdził, iż zawarcie umowy o pracę między osobami bliskimi nie prowadzi do powstania obowiązku ubezpieczenia społecznego pracownika, jeżeli praca nie była rzeczywiście wykonywana. W tej sprawie Sąd Najwyższy stwierdził – „(…) z powyższego można wyprowadzić wniosek, opierając się na doświadczeniu życiowym i zasadach logiki, że praca ubezpieczonej w ramach stosunku pracy na stanowisku pracownika biurowego w pełnym wymiarze czasu pracy nie byłaby do pogodzenia z dalszym prowadzeniem własnej działalności gospodarczej, co w konsekwencji potwierdza, że praca ubezpieczonej na podstawie stosunku pracy nie była faktycznie wykonywana”.

Z uwagi na powyższe należy stwierdzić, iż aby ZUS nie zakwestionował wykonywania pracy, Pana ojciec musi tę pracę rzeczywiście wykonywać.

Jeżeli zatrudni Pan ojca, a ojciec będzie dalej prowadził działalność gospodarczą, to nie będzie on musiał opłacać składek na ubezpieczenie społeczne z tych dwóch tytułów, a jedynie z tytułu pozostawania w zatrudnieniu, pod warunkiem że jego wynagrodzenie będzie nie niższe niż kwota minimalnego wynagrodzenia – 1126 zł brutto.

Zgodnie z przepisami ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych osoby zatrudnione na podstawie umowy o pracę, których podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe ze stosunku pracy w przeliczeniu na okres miesiąca jest niższa od kwoty minimalnego wynagrodzenia – również obowiązkowo podlegają ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z innych tytułów.