Ustanowienie prawa do dziedziczenia majątku wyłącznie przez współmałżonka

Niestety, polskie prawo nie daje Państwu pełnej możliwości zabezpieczenia Państwa interesów w omawianej sytuacji. Polskie prawo spadkowe nie dopuszcza bowiem tzw. „testamentów wzajemnych”.

Takie rozwiązanie jest możliwe w prawie niemieckim. Wprawdzie niemiecki Kodeks cywilny nie definiuje testamentu wspólnego, ale w doktrynie przyjmuje się, że testament wspólny to testament, który został sporządzony przez kilka osób. Według § 2265 niemieckiego Kodeksu cywilnego testament wspólny może być sporządzony jedynie przez małżonków, jednakże w myśl art. 10 ust. 4 zd. 1 ustawy z dnia 16 lutego 2001 r. o zakończeniu dyskryminowania związków tworzonych przez osoby o tej samej płci, mogą go sporządzić również osoby pozostające w takim związku.

Na gruncie prawa polskiego natomiast istnieje praktycznie jedno rozwiązania, które w efekcie swoimi skutkami będzie zbliżone do testamentu wzajemnego – wspólnego. Zgodnie z art. 941 Kodeksu cywilnego „rozrządzić majątkiem na wypadek śmierci można jedynie przez testament”.

W przedmiotowej okoliczności powinien Pan więc sporządzić testament, w którym do całości spadku powoła Pan swoją żonę, zaś żona powinna sporządzić testament, w którym do całości spadku powoła Pana.

Należy przy tym pamiętać, że spadkodawca może w każdej chwili odwołać zarówno cały testament, jak i jego poszczególne postanowienia. Nie daje więc taka konstrukcja prawna pełnej gwarancji nabycia praw w przyszłości.

Co więcej, w myśl art. 991 Kodeksu cywilnego „zstępnym, małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku z ustawy, należą się, jeżeli uprawniony jest trwale niezdolny do pracy albo jeżeli zstępny uprawniony jest małoletni – dwie trzecie wartości udziału spadkowego, który by mu przypadał przy dziedziczeniu ustawowym, w innych zaś wypadkach – połowa wartości tego udziału (zachowek)”. W przypadku powołania do dziedziczenia jednego z małżonków, syn mógłby więc zażądać na zasadach powyżej wskazanych wypłaty zachowku.

Dodatkowo więc syn powinien z każdym z rodziców podpisać umowę spadkową, w której zrzeknie się ewentualnego roszczenia o zapłatę zachowku. Zgodnie z art. 1048 Kodeksu cywilnego „spadkobierca ustawowy może przez umowę z przyszłym spadkodawcą zrzec się dziedziczenia po nim. Umowa taka powinna być zawarta w formie aktu notarialnego”.