Ustalenie widzeń z wnuczką

Ustalenie kontaktów rodzica z dzieckiem

Kodeks rodzinny i opiekuńczy (w skrócie K.r.io.) regulujący sferę kontaktów z dzieckiem ogranicza się do ustalenia kontaktów między rodzicami i dzieckiem, stanowiąc w art. 113:

„§ 1. Niezależnie od władzy rodzicielskiej rodzice oraz ich dziecko mają prawo i obowiązek utrzymywania ze sobą kontaktów.

§ 2. Kontakty z dzieckiem obejmują w szczególności przebywanie z dzieckiem (odwiedziny, spotkania, zabieranie dziecka poza miejsce jego stałego pobytu) i bezpośrednie porozumiewanie się, utrzymywanie korespondencji, korzystanie z innych środków porozumiewania się na odległość, w tym ze środków komunikacji elektronicznej”.

Ograniczenie podmiotowe, jakie jest zawarte w tym przepisie, nie oznacza jednak, że dziadkowie dziecka nie mogą domagać się sądowego ustalenia kontaktów ze swoim wnukiem.

Ustalenie widzeń z wnuczką

Z mocy art. 113⁶ dodanego do K.r.io. w 2008 r. przepisy regulujące prawo rodziców do utrzymywania kontaktów z dzieckiem stosuje się odpowiednio do kontaktów rodzeństwa, dziadków, powinowatych w linii prostej, a także innych osób, jeżeli sprawowały one dłuższy czas pieczę nad dzieckiem. Oznacza to, że dziadkowie (podobnie zresztą jak inni krewni) mogą w przypadku braku porozumienia z opiekunem dziecka zwrócić się do sądu o ustalenie, w jaki sposób i jak często wolno im spotykać się i komunikować z wnukami.

Istotną rolę w tej mierze odegrało bowiem orzecznictwo, a dokładniej stanowisko SN w uchwale z dnia 14 czerwca 1988 roku (sygn. akt III CZP 42/88). SN, który  zajmował się odpowiedzią na następujące pytanie: „Czy w świetle przepisów kodeksu rodzinnego i opiekuńczego przysługuje dziadkom roszczenie względem rodziców o ustalenie kontaktów dziadków z wnukami?”, stwierdził w uchwale: „Dziadkowie mogą żądać uregulowania osobistych kontaktów z wnukami, jeżeli leży to w interesie dzieci”.

SN wskazał w uzasadnieniu uchwały:

„Okoliczność, iż ustawodawca pozostawia poza unormowaniem zarówno prawo dziecka do osobistej styczności z rodzicami, czy też z innymi krewnymi, i odwrotnie, gdy chodzi o styczność innych jego krewnych z dzieckiem, nie oznacza niedopuszczalności uregulowania utrzymywania takich kontaktów. (…)

Rodzice, jak to wyżej wywiedziono, mają obowiązek dbałości o rozwój dziecka w imię jego dobra. Powinni zatem dla pełnego rozwoju jego osobowości umożliwić dziecku kontaktowanie się z jego krewnymi (dziadkami) przy właściwej ich postawie i korzystnym wpływie na dziecko. Kontakty te, wynikające często z silnych więzów emocjonalnych, zwłaszcza dziadków z wnukami, wychowujących je od niemowlęcia, mogą wpływać na lepsze wychowanie i rozwój duchowy dziecka oraz sprzyjają kontynuowaniu więzów wielopokoleniowej rodziny. Takie zachowanie dziadków, okazywanie przywiązania i dbałości o wnuki nie tylko nie kłóci się z interesem dziecka, ale jest ono dla jego dobra”.

Należy więc stwierdzić, że Pani jako babcia chcąca mieć sądownie ustalone kontakty z wnukiem powinna wystąpić z wnioskiem o ustalenie kontaktów do sądu rodzinnego i opiekuńczego właściwego  miejscowo według miejsca zamieszkania dziecka. Postępowanie toczy się w trybie nieprocesowym. W postanowieniu sadu zostanie określony sposób osobistych kontaktów.

Należy jednak wnieść zastrzeżenie, o którym pisze w komentarzu do K.r.io. T. Sokołowski (Komentarz…, 2013) polegające na tym, że „zakres tych kontaktów podporządkowany jest konieczności ochrony dobra dziecka i musi zwykle ulec redukcji, jeżeli dziadkowie są uwikłani w konflikt między rodzicami dziecka. Utrzymywanie kontaktów z wnukiem, który wychowuje się w rodzinie synowej albo zięcia, uzależnione będzie od umiejętności utrzymywania się poza zakresem konfliktu rodziców i przekazywania dziecku treści wychowawczych ukierunkowanych na rozwijanie własnych, odrębnych od tego konfliktu obszarów wspólnej aktywności dziadków i dziecka”.