Urlop dla poratowania zdrowia a doktorat

Jak widać, jest Pan świadom istniejących ograniczeń w możliwości bycia na urlopie zdrowotnym oraz prowadzenia w tym samym czasie działalności gospodarczej.

Odpowiedni w tym zakresie przepis ustawy o szkolnictwie wyższym ma brzmienie*:

„Art. 134.

1. Mianowany nauczyciel akademicki może, nie częściej niż raz na siedem lat zatrudnienia w danej uczelni, otrzymać płatny urlop dla celów naukowych, w wymiarze do roku.
2. (uchylony).
3. Nauczyciel akademicki przygotowujący rozprawę doktorską może otrzymać płatny urlop naukowy w wymiarze nieprzekraczającym trzech miesięcy.
4. Nauczyciel akademicki może, za zgodą rektora, uzyskać urlop bezpłatny dla celów naukowych.
5. Nauczyciel akademicki zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy, po przepracowaniu co najmniej pięciu lat w uczelni ma prawo do płatnego urlopu dla poratowania zdrowia w wymiarze nieprzekraczającym jednorazowo sześciu miesięcy, jeżeli stan jego zdrowia wymaga powstrzymania się od pracy w celu przeprowadzenia zaleconego leczenia. Łączny wymiar urlopu dla poratowania zdrowia w okresie całego zatrudnienia nauczyciela akademickiego nie może przekraczać dwóch lat.
6. Minister właściwy do spraw zdrowia w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw szkolnictwa wyższego określi, w drodze rozporządzenia, tryb orzekania o potrzebie udzielenia nauczycielowi akademickiemu urlopu dla poratowania zdrowia, o którym mowa w ust. 5, oraz sposób prowadzenia dokumentacji związanej z wydawaniem orzeczeń o potrzebie udzielenia tego urlopu, uwzględniając w szczególności zachowanie przejrzystości procedur i trybu udzielania urlopu potrzebie udzielenia urlopu dla poratowania zdrowia.
7. Rektor udziela nauczycielowi akademickiemu urlopu, o którym mowa w ust. 5, na jego pisemny wniosek. Do wniosku nauczyciel akademicki dołącza orzeczenie lekarza ubezpieczenia zdrowotnego, leczącego tego nauczyciela akademickiego. 
8. Prawidłowość wydanych orzeczeń podlega kontroli na zasadach określonych w odrębnych przepisach.
9. Nauczyciel akademicki nie ponosi kosztów związanych z orzekaniem o stanie jego zdrowia w związku z potrzebą udzielenia urlopu dla poratowania zdrowia.
10. Pracownik korzystający z płatnego urlopu, o którym mowa w ust. 5, nie może w tym czasie wykonywać pracy w ramach stosunku pracy ani prowadzić działalności gospodarczej.
11. Wynagrodzenie za czas płatnych urlopów, o których mowa w ust. 1, 3 i 5, oblicza się jak wynagrodzenie za urlop wypoczynkowy.
12. Szczegółowe zasady i tryb udzielania urlopów, o których mowa w ust. 1, 3 i 5, określa statut”.

Przepis ten wyraźnie wskazuje na zakaz prowadzenia działalności gospodarczej w trakcie urlopu dla poratowania zdrowia.

Każdą działalność zgodnie z obecnie obowiązującym prawem można zawiesić, nie jest bowiem możliwe przebywanie na urlopie dla poratowania zdrowia i jednoczesne prowadzenie działalności gospodarczej lub wykonywanie pracy w ramach stosunku pracy.

Jeżeli obecnie nie prowadzi Pan działalności gospodarczej i nie jest wpisany do CEIDG jako przedsiębiorca, to nie prowadzi Pan działalności gospodarczej w rozumieniu ustawy. Nie ma więc potrzeby jej zawieszania na czas urlopu zdrowotnego.

Przejdźmy do sedna. Zakazana jest działalność gospodarcza oraz praca w ramach stosunku pracy.

Art. 134 ust. 10 ustawy, o której mowa powyżej, wskazuje, że pracownik korzystający z płatnego urlopu, o którym mowa w ust. 5, nie może w tym czasie wykonywać pracy w ramach stosunku pracy ani prowadzić działalności gospodarczej.

W świetle tego przepisu dopuszczalne jest wykonywanie pracy na innej podstawie niż stosunek pracy. W rachubę wchodzi więc umowa-zlecenie, umowa o dzieło, prowadzenie zajęć i zbywanie prawa autorskich do nich. 

Nawiązanie stosunku pracy z nauczycielem akademickim następuje na podstawie mianowania albo umowy o pracę. Prawo do urlopu dla poratowania zdrowia mają nauczyciele akademiccy zatrudnieni zarówno na podstawie mianowania, jak i umowy o pracę.

Bezpośrednim i podstawowym celem czasowego zaprzestania świadczenia pracy jest przeprowadzenie zaleconego leczenia. Ustawa określa maksymalny wymiar urlopu dla poratowania zdrowia: wynosi on jednorazowo nie więcej niż 6 miesięcy, a łącznie – w ciągu całego zatrudnienia nauczyciela akademickiego – nie więcej niż 2 lata. Przepisy nie regulują kwestii przedłużania urlopu. Należy przyjąć, że jeżeli stan zdrowia nauczyciela tego wymaga, to lekarz może wydać kolejne orzeczenie (na zasadach takich, jak pierwsze) o potrzebie udzielenia urlopu na dalszy czas określony, który nie może przekroczyć 6 miesięcy, a po zsumowaniu z poprzednio wykorzystanymi urlopami zdrowotnymi – 2 lat. Uprawnieni do wystawienia orzeczenia, o którym mowa, są zarówno lekarze podstawowej opieki zdrowotnej, jak i wszyscy lekarze posiadający specjalizację w określonej dziedzinie medycyny (np. laryngolog, neurolog).

Urlop dla poratowania zdrowia jest urlopem płatnym, co oznacza, że w jego czasie nauczycielowi przysługuje wynagrodzenie (takie samo, jakie otrzymywałby, gdyby w tym czasie pracował) i że pozostaje on w systemie ubezpieczeń społecznych i zdrowotnych. Nauczyciel akademicki nie ponosi, podobnie jak nauczyciel podlegający Karcie Nauczyciela, kosztów związanych z orzekaniem o stanie jego zdrowia w związku z potrzebą udzielenia urlopu dla poratowania zdrowia. 

Uczelnia ma prawo kontroli sposoby wykorzystania urlopu dla podratowania zdrowia. Wynika to z uprawnień pracodawcy. W razie stwierdzenia prowadzenia działalności gospodarczej uczelnia może odwołać Pana z urlopu. Ma prawo wtedy zażądać zwrotu wypłaconego wynagrodzenia, wyrównania poniesionych szkód (w tym zapłaconych składek ubezpieczeniowych), a także złożyć zawiadomienie o przestępstwie i zwolnić Pana dyscyplinarnie.

Co do urlopu naukowego, to przepisy są bardzo oszczędne w tym zakresie. Wynika z nich, że mianowany nauczyciel akademicki może, nie częściej niż raz na siedem lat zatrudnienia w danej uczelni, otrzymać płatny urlop dla celów naukowych, w wymiarze do roku. Istotny jest więc okres zatrudnienia oraz to, czy korzystał już Pan wcześniej z takiego urlopu.

W związku z praca doktorską (nazywaną w przepisach rozprawą) nauczyciel akademicki przygotowujący może otrzymać płatny urlop naukowy w wymiarze nieprzekraczającym trzech miesięcy. Przepisy nie wskazują celów lub przyczyn udzielenia urlopu oraz nie traktują wyjątkowo czasu obrony pracy doktorskiej.

W zakresie płatnego urlopu – są to maksymalnie 3 miesiące. Minimalnego okresu nie ma.

Za zgodą rektora może Pan uzyskać urlop bezpłatny dla celów naukowych, w tym dla finalizacji doktoratu. Czas tego urlopu nie jest określony ani w skali minimalnej, ani w skali maksymalnej. Formalnie nie jest zakazane prowadzenie działalności, nawiązanie stosunku pracy z innym pracodawcą oraz inne formy zarobkowania. Należy jednak mieć na względzie, że jest to urlop naukowy, a nie urlop dla celów podreperowania swego budżetu lub skorzystania z lepszej oferty pracy.

* Stan prawny z dnia 29.07.2013 r.