Uprawnienia Służby Celnej

Jak już wspomniałem w artykule Służba Celna – podstawowe informacje, do zadań Służby Celnej, określonych w ustawie z dnia 27 sierpnia 2009 r. o Służbie Celnej, należy realizacja polityki celnej w części dotyczącej przywozu i wywozu towarów oraz wykonywanie innych zadań wynikających z przepisów odrębnych w tym m.in. wykonywanie kontroli wywiązywania się podmiotów z obowiązków w zakresie podatku akcyzowego, podatku od gier, dopłat i opłat oraz opłaty paliwowej.

By Służba Celna mogła prawidłowo wykonywać nałożone na nią ustawowo obowiązki, ustawodawca przyznał jej szereg uprawnień; uprawnienia te warto znać, by wiedzieć, co tak naprawdę Służbie Celnej wolno.

Organy Służby Celnej, w związku m.in. z prowadzonymi postępowaniami celnymi, podatkowymi, audytowymi, administracyjnymi, postępowaniami w sprawach o wykroczenia lub przestępstwa, a także w celu wykonywania kontroli – mogą zbierać i wykorzystywać niezbędne informacje zawierające dane osobowe oraz przetwarzać je także bez wiedzy i zgody osoby, której dane dotyczą.

Organy Służby Celnej, w zakresie niezbędnym do realizacji wyżej wymienionych zadań, są uprawnione do korzystania z informacji gromadzonych w systemach teleinformatycznych przez organy podatkowe, organy kontroli skarbowej oraz organy Straży Granicznej, które to organy umożliwiają dostęp do gromadzonych przez siebie informacji za pośrednictwem środków komunikacji elektronicznej lub oprogramowania interfejsowego, o którym mowa w art. 3 pkt 11 ustawy z dnia 17 lutego 2005 r. o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne.

Funkcjonariusze wykonujący kontrole są uprawnieni do:

1. żądania udostępniania akt, ksiąg i wszelkiego rodzaju ewidencji i dokumentów związanych z przedmiotem kontroli, w tym dokumentów elektronicznych, oraz do sporządzania z nich odpisów, kopii, wyciągów, notatek, wydruków i udokumentowanego pobierania danych w formie elektronicznej;
2. żądania zamknięcia dokumentacji dotyczącej towarów i czynności podlegających kontroli w celu umożliwienia porównania rzeczywistego stanu ze stanem ewidencyjnym;
3. legitymowania lub ustalania w inny sposób tożsamości osób;
4. przeszukiwania osób i pomieszczeń, w tym z użyciem urządzeń technicznych i psów służbowych;
5. przesłuchiwania świadków;
6. zasięgania opinii biegłych;
7. dokonywania oględzin;
8. badania towarów, surowców, półproduktów i wyrobów, w tym pobrania próbek towarów, surowców, półproduktów i wyrobów gotowych w celu ich zbadania;
9. przeprowadzania rewizji towarów, wyrobów i środków transportu, w tym z użyciem urządzeń technicznych i psów służbowych;
10. żądania powtórzenia, jeżeli to możliwe, każdej czynności, w wyniku której uzyskuje się dane o przyjmowanych, wydawanych lub wprowadzanych do procesu produkcyjnego surowcach, materiałach, produkcji w toku i półproduktach oraz uzyskanych produktach, wyrobach gotowych i wysokości strat produkcyjnych;
11. nakładania zamknięć urzędowych na urządzenia, pomieszczenia, naczynia oraz środki transportu;
12. uczestniczenia w podlegających kontroli czynnościach, o których mowa w art. 30 ust. 2 pkt 2;
13. przeprowadzania w uzasadnionych przypadkach, w drodze eksperymentu, doświadczenia lub odtworzenia możliwości gry na automacie, gry na automacie o niskich wygranych lub gry na innym urządzeniu;
14. zabezpieczania zebranych dowodów;
15. sporządzania szkiców, filmowania i fotografowania oraz dokonywania nagrań dźwiękowych;
16. zatrzymywania i kontrolowania środków transportu oraz statków w rozumieniu ustawy z dnia 18 września 2001 r. Kodeks morski [Dz. U. Nr 138, poz. 1545, z późn. zm. 22)] i ustawy z dnia 21 grudnia 2000 r. o żegludze śródlądowej [Dz. U. z 2006 r. Nr 123, poz. 857, z późn. zm. 23)];
17. zbierania niezbędnych materiałów w zakresie kontroli;
18. wstępu i poruszania się po terenie podmiotu podlegającego kontroli bez potrzeby uzyskania przepustki oraz nie podlegają rewizji osobistej przewidzianej w regulaminie wewnętrznym tego podmiotu. Funkcjonariusze podlegają przepisom o bezpieczeństwie i higienie pracy obowiązującym ten podmiot;
19. wydawania osobom poleceń określonego zachowania się, w granicach niezbędnych do wykonania czynności, o których mowa w pkt 3, 4, 9 i 16, albo w celu uniknięcia bezpośredniego zagrożenia bezpieczeństwa osób lub mienia.
20. przebywania i poruszania się po gruntach bez uzyskiwania zgody ich właścicieli lub użytkowników w czasie bezpośredniego pościgu, również z użyciem psa służbowego, przy czym za wyrządzone szkody przysługuje odszkodowanie według zasad prawa cywilnego (jeżeli nie ma możliwości korzystania z dróg).

Funkcjonariusze służby celnej są uprawnieni do stosowania środków przymusu wobec osób niepodporządkowujących się ich poleceniom wydanym na podstawie przepisów prawa; umocowani zatem są do używania:

1. siły fizycznej w postaci chwytów obezwładniających oraz podobnych technik obrony lub ataku;
2. indywidualnych technicznych środków i urządzeń przeznaczonych do obezwładniania lub konwojowania osób, w postaci:
   1. kajdanek,
   2. prowadnic,
   3. siatek obezwładniających,
   4. pałek wielofunkcyjnych lub teleskopowych,
   5. paralizatorów elektrycznych;
3. indywidualnych chemicznych środków obezwładniających;
4. psów służbowych;
5. pocisków niepenetracyjnych, miotanych z broni palnej;
6. ogólnych technicznych środków i urządzeń przeznaczonych do zatrzymywania oraz unieruchamiania pojazdów mechanicznych i innych środków przewozowych, w postaci kolczatek drogowych lub przedmiotów ustawionych jako oznakowane przeszkody oraz urządzeń służących do unieruchomienia kół pojazdów.

Ponadto w celu realizacji zadań takich jak:

1. rozpoznawanie, wykrywanie, zapobieganie i zwalczanie przestępstw i wykroczeń związanych z naruszeniem przepisów dotyczących wprowadzania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz wyprowadzania z jej terytorium towarów objętych ograniczeniami lub zakazami obrotu ze względu na bezpieczeństwo i porządek publiczny lub bezpieczeństwo międzynarodowe, w szczególności takich jak odpady, substancje i preparaty chemiczne, materiały jądrowe i promieniotwórcze, środki odurzające i substancje psychotropowe, broń, amunicja, materiały wybuchowe oraz towary i technologie o znaczeniu strategicznym;
2. rozpoznawanie, wykrywanie, zapobieganie i zwalczanie przestępstw skarbowych i wykroczeń skarbowych oraz ściganie ich sprawców, w zakresie określonym w ustawie z dnia 10 września 1999 r. Kodeks karny skarbowy [Dz. U. z 2007 r. Nr 111, poz. 765, z późn. zm. 2)], zwanej dalej „Kodeksem karnym skarbowym”;
3. rozpoznawanie, wykrywanie, zapobieganie i zwalczanie przestępstw i wykroczeń określonych w art. 2 ust. 1 pkt 6 ustawy o służbie celnej.

Oprócz uprawnień określonych powyżej funkcjonariusz ma prawo:

1. zatrzymywania i przeszukiwania osób, zatrzymywania rzeczy oraz przeszukiwania pomieszczeń, bagażu, ładunku, środków transportu i statków w trybie i przypadkach określonych w przepisach Kodeksu postępowania karnego;
2. zatrzymywania osób wskutek pościgu, o którym mowa w artykule 20 Konwencji sporządzonej na podstawie artykułu K.3 Traktatu o Unii Europejskiej w sprawie wzajemnej pomocy i współpracy między administracjami celnymi, sporządzonej w Brukseli dnia 18 grudnia 1997 r. (Dz. U. z 2008 r. Nr 6, poz. 31), w celu niezwłocznego przekazania ich funkcjonariuszom administracji celnej właściwego państwa członkowskiego;
3. zatrzymywania osób i przedmiotów, których dane wprowadzone zostały do systemów, o których mowa w ustawie z dnia 24 sierpnia 2007 r. o udziale Rzeczypospolitej Polskiej w Systemie Informacyjnym Schengen oraz Systemie Informacji Wizowej (Dz. U. Nr 165, poz. 1170 oraz z 2008 r. Nr 195, poz. 1198 i Nr 216, poz. 1367), w celu podjęcia wnioskowanych we wpisie działań albo do bezzwłocznego przekazania osoby lub przedmiotu uprawnionemu organowi;
4. nakładania grzywien w drodze mandatu karnego za wykroczenia i wykroczenia skarbowe, na zasadach określonych w Kodeksie postępowania w sprawach o wykroczenia i Kodeksie karnym skarbowym;
5. zwracania się o niezbędną pomoc do jednostek gospodarczych i organizacji społecznych, jak również zwracania się w nagłych wypadkach do każdej osoby o udzielenie doraźnej pomocy, w ramach obowiązujących przepisów prawa.

Przedstawione w niniejszym artykule uprawnienia Służby Celnej są przykładowe, w określonych sytuacjach funkcjonariuszom wolno jeszcze więcej.

Stan prawny obowiązujący na dzień 07.12.2010