Unieważnienie umowy kredytu we frankach - zrzeczenie się korzyści finansowych na rzecz jednego kredytobiorcy a podatek

Solidarna odpowiedzialność dłużników wobec wierzyciela

Z przedstawionego opisu sprawy wnioskuje, że kredyt został zaciągnięty solidarnie przez syna oraz przez rodziców. Zgodnie z art. 366 § 1 Kodeksu cywilnego (K.c.) – kilku dłużników może być zobowiązanych w ten sposób, że wierzyciel może żądać całości lub części świadczenia od wszystkich dłużników łącznie, od kilku z nich lub od każdego z osobna, a zaspokojenie wierzyciela przez któregokolwiek z dłużników zwalnia pozostałych (solidarność dłużników). W myśl natomiast § 2 tego przepisu – aż do zupełnego zaspokojenia wierzyciela, wszyscy dłużnicy solidarni pozostają zobowiązani.

Z istoty solidarnej odpowiedzialności dłużników wynika więc, że aż do zupełnego zaspokojenia wierzyciela wszyscy dłużnicy solidarni pozostają zobowiązani. Każdy z dłużników solidarnych odpowiada więc za całość długu, a nie tylko część, jaką można by mu przypisać poprzez np. równy podział kwoty długu pomiędzy zobowiązanych.

Zatem w sytuacji, gdy strona zobowiązana do solidarnego spłaca całość zadłużenia – bez woli czynienia tego w celu obdarowania pozostałych stron tego zobowiązania, a jedynie w zamiarze zwolnienia się z długu – dokona zapłaty całości czy też części zobowiązania solidarnego, nie może dojść do obdarowania kogokolwiek. Dłużnik solidarny spłaca bowiem własny dług, a nie cudzy.

Darowizna w kontekście roszczeń wynikających z umowy kredytowej

W opisanej sprawie, moim zdaniem, możemy mówić o wystąpieniu darowizny. Zgodnie z art. 888 § 1 K.c. – przez umowę darowizny darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swego majątku. Darowizna należy do czynności, których celem jest dokonanie aktu przysporzenia majątkowego bez ekwiwalentu w postaci świadczenia wzajemnego i polega najczęściej na przesunięciu jakiegoś dobra majątkowego z majątku darczyńcy do majątku obdarowanego. Świadczenie ma charakter nieodpłatny, gdy druga strona umowy nie zobowiązuje się do jakiegokolwiek świadczenia w zamian za uczynioną darowiznę. Treść tego świadczenia określa umowa darowizny.

Zrzeczenie się roszczeń na korzyść jednego dłużnika solidarnego

W świetle powyższego, umowa kredytowa stanowi odrębny od umowy darowizny stosunek zobowiązaniowy. Kredytobiorcy pozostają solidarni w zakresie swojego zobowiązania względem banku. Nie są natomiast „solidarni” w zakresie zrealizowanych roszczeń i świadczeń otrzymanych z banku. Przepisy Kodeksu cywilnego stanowią bowiem o solidarnym zobowiązaniu. Mamy wprawdzie w Kodeksie cywilnym artykuł 367 stanowiący o solidarności wierzycieli, jednak jak możemy przeczytać w wyroku WSA w Lublinie z dnia 20.12.2012 r., I ACa 626/12:

„Z punktu widzenia prawa cywilnego podmiotem prawa jest osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna, której ustawa przyznaje zdolność prawną. Rodzina nie jest taką jednostką organizacyjną. Dlatego podmiotem prawa, którego roszczenia mogą być dochodzone przed sądem, są przykładowo konkretne osoby fizyczne, które dochodząc określonych roszczeń muszą wykazać istnienie przesłanek w odniesieniu do naruszenia ich praw, a nie praw innych osób. Żaden przepis prawa nie wprowadza solidarności czynnej opartej na więzach rodzinnych.”

Wskażmy również na treść wyroku WSA w Poznaniu z dnia 30.06.2010 r., I ACa 504/10:

„Solidarność wierzycieli wynikająca z przepisu art. 51a ustawy z 1997 r. Prawo bankowe jest szczególną postacią solidarności czynnej, częściowo odbiega od konstrukcji z art. 367 K.c. Jeżeli bowiem umowa rachunku bankowego nie stanowi inaczej, każdy ze współposiadaczy rachunku może samodzielnie dysponować środkami pieniężnymi. Tym samym dochodzi do uchylenia reguły wyrażonej w art. 367 K.c. § 2, co oznacza brak swobody banku do wyboru wierzyciela, do rąk którego spełnia świadczenie.”

Darowizna w rodzinie – zwolnienie z podatku od spadków i darowizn

W konsekwencji, z tytułu roszczeń każdy z kredytobiorców posiada uprawnienie do świadczeń proporcjonalnie do wniesionego wkładu. Jeżeli zatem jeden z kredytobiorców zrzeka się swoich roszczeń na rzecz innego, to, moim zdaniem, dochodzi do darowizny, która podlega pod regulacje ustawy o podatku od spadków i darowizn. Należy jednak przypomnieć, że w przypadku darowizn dokonywanych pomiędzy członkami najbliższej rodziny istnieje możliwość skorzystania z całkowitego zwolnienia od podatku od darowizny. W tym celu w terminie 6 miesięcy od dnia dokonania darowizny roszczeń należy złożyć do naczelnika US formularz SD-Z2. Jest to zwolnienie nielimitowane.