Zażalenie na decyzję umorzenia śledztwa

Obowiązujący Kodeks postępowania karnego przyjął koncepcję skargi subsydiarnej. Wprowadził on możliwość działania pokrzywdzonego w charakterze oskarżyciela posiłkowego subsydiarnego w sprawach o przestępstwa ścigane z oskarżenia publicznego, zamiast oskarżyciela publicznego (art. 53 Kodeksu postępowania karnego – w skrócie K.p.k.). Uregulowanie to, będące wyrazem zasady legalizmu, ma zastosowanie wówczas, gdy prokurator odmówił wszczęcia lub umorzy postępowanie przygotowawcze. Decyzje te mogą być zaskarżone zażaleniem przez pokrzywdzonego do prokuratora nadrzędnego. Przychylenie się wymaga formy postanowienia, gdyż „załatwia” ono zażalenie. Nieprzychylnie się może być wyrażone w piśmie kierującym zażalenie do sądu. Jeżeli prokurator nadrzędny nie przychyli się do zażalenia, przesyła je do sądu (art. 306 § 2 K.p.k.). Sąd po rozpoznaniu zażalenia zaskarżone postanowienie utrzymuje w mocy lub je uchyla, wskazując okoliczności, które należy wyjaśnić lub czynności, które należy przeprowadzić (art. 330 § 1 K.p.k.). Jeżeli prokurator w dalszym ciągu nie dopatruje się podstaw do wniesienia aktu oskarżenia, wydaje ponowne postanowienie o odmowie wszczęcia lub umorzenia postępowania przygotowawczego. Postanowienie to podlega zaskarżeniu tylko do prokuratora nadrzędnego.

W razie utrzymania w mocy zaskarżonego postanowienia przez prokuratora nadrzędnego pokrzywdzony, który zaskarżył poprzednie postanowienie o odmowie wszczęcia lub umorzenia postępowania przygotowawczego, może wnieść akt oskarżenia, o czym pokrzywdzony powinien zostać pouczony (art. 330 § 2 K.p.k.). Taki akt oskarżenia powinien być wniesiony w terminie miesiąca od doręczenia pokrzywdzonemu zawiadomienia o postanowieniu nie uwzględniającym jego zażalenie. Akt oskarżenia wniesiony przez pokrzywdzonego powinien być sporządzony i podpisany przez adwokata lub radcę prawnego.