Ubezpieczenia komunikacyjne

Ubezpieczenia komunikacyjne dzielą się na obowiązkowe i dobrowolne. Jednym z ubezpieczeń komunikacyjnych obowiązkowych jest ubezpieczenie OC.

… Wyrok SN z dnia 1988.06.27 (sygn. akt I CR 151/88)

Roszczenie o świadczenia należne od PZU w ramach ustawowego ubezpieczenia komunikacyjnego odpowiedzialności cywilnej (OC) z tytułu kosztów przywrócenia uszkodzonego pojazdu do stanu pierwotnego jest wymagalne niezależnie od tego, czy naprawa została już dokonana, wysokość świadczeń obliczać należy na podstawie ustaleń co do zakresu uszkodzeń i technicznie uzasadnionych sposobów naprawy, przy przyjęciu przewidzianych kosztów niezbędnych materiałów i robocizny według cen z daty ich ustalenia. Naprawa pojazdu przed uzyskaniem świadczeń PZU i jej faktyczny zakres nie ma zasadniczego wpływu na powyższy sposób ustalenia ich wysokości.

Roszczenie o świadczenia należne od PZU w ramach ustawowego ubezpieczenia komunikacyjnego odpowiedzialności cywilnej (OC) z tytułu kosztów przywrócenia uszkodzonego pojazdu do stanu pierwotnego jest wymagalne niezależnie od tego, czy naprawa została już dokonana, wysokość świadczeń obliczać należy na podstawie ustaleń co do zakresu uszkodzeń i technicznie uzasadnionych sposobów naprawy, przy przyjęciu przewidzianych kosztów niezbędnych materiałów i robocizny według cen z daty ich ustalenia. Naprawa pojazdu przed uzyskaniem świadczeń PZU i jej faktyczny zakres nie ma zasadniczego wpływu na powyższy sposób ustalenia ich wysokości.

Sąd Najwyższy Izba Cywilna i Administracyjna po rozpoznaniu w dniu 27 czerwca 1988 r. sprawy z powództwa Andrzeja J. przeciwko Państwowemu Zakładowi Ubezpieczeń III Inspektorat w W. o odszkodowanie, na skutek rewizji obu stron od wyroku Sądu Wojewódzkiego w Warszawie z dnia 22 marca 1988 r.

zaskarżony wyrok w części uwzględniającej powództwo ponad kwotę 117.215 (sto siedemnaście tysięcy dwieście piętnaście) zł z odsetkami w części oddalającej powództwo oraz w zakresie orzeczenia o kosztach procesu uchyla i w tym zakresie przekazuje sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Wojewódzkiemu w W., pozostawiając temuż Sądowi rozstrzygniecie o kosztach procesu za II instancję. 

Powód wniósł o zasądzenie od pozwanego kwoty 945.816 zł tytułem pełnego zwrotu kosztów naprawy jego samochodu, uszkodzonego w wypadku komunikacyjnym zaistniałym z wyłącznej winy kierowcy innego samochodu, za którego odpowiedzialny jest pozwany z ustawowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej.

(...) Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Stosownie do normy § 9 ust. 1 i 4 Rozp. Rady Ministrów z dnia 6 II 1985 r. w sprawie ubezpieczeń ustawowych komunikacyjnych (Dz. U. Nr 6, poz. 20) z ubezpieczenia OC przysługuje od PZU odszkodowanie w granicach odpowiedzialności cywilnej posiadacza lub kierowcy pojazdu mechanicznego. Odszkodowania żądać można tylko w pieniądzu (vide także § 44 Rozporządzenia), co nie oznacza jednak całkowitego wyłączenia uprawnień poszkodowanego z art. 363 § 1 k.c. Poszkodowany może bowiem wybrać naprawienie szkody przez przywrócenie stanu poprzedniego z tym, że świadczenia PZU obejmują wtedy pełny koszt naprawy uszkodzeń spowodowanych wypadkiem, pomniejszony o kwotę odpowiadającą wzrostowi wartości pojazdu w następstwie naprawy w stosunku do jego wartości pierwotnej, jeżeli taki wzrost nastąpił (taką też wykładnię zawiera wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 II 1981 r., I CR 17/81 - OSN 10/1981, poz. 199).

Nie ma natomiast w praktyce pełnej jasności co do podstaw obliczenia wysokości świadczeń PZU należnych poszkodowanemu w myśl powyższej zasady.

Zdaniem Sądu Najwyższego, roszczenie o świadczenia należne PZU w ramach ustawowego ubezpieczenia komunikacyjnego odpowiedzialności cywilnej (OC) z tytułu kosztów przywrócenia uszkodzonego pojazdu do stanu pierwotnego jest wymagalne niezależnie od tego, czy naprawa została już dokonana. Wysokość świadczeń obliczać należy na podstawie ustaleń co do zakresu uszkodzeń i technicznie uzasadnionych sposobów naprawy, przy przyjęciu przewidzianych kosztów niezbędnych materiałów i robocizny według cen z daty ich ustalenia.

Naprawa pojazdu przed uzyskaniem świadczeń PZU i jej faktyczny zakres nie ma zasadniczego wpływu na powyższy sposób ustalenia ich wysokości. …   Przeczytaj pełną treść

Jeżeli chcesz wiedzieć więcej na ten temat – kliknij tutaj i zapytaj prawnika >>

Izabela Nowacka-Marzeion

Opisz swój problem prawny... Zapytaj prawnika »

»Wybrane opinie klientów

wszystkie

… Jakiś czas temu doszło do stłuczki – kierujący drugim pojazdem uderzył w mój samochód. Spisałem dane kierowcy oraz otrzymałem od niego pisemne oświadczenie, że do kolizji doszło z jego winy. Zgłosiłem szkodę ubezpieczycielowi, który sporządził jej wycenę. Oczekując na dalszy rozwój wypadków, otrzymałem tylko pismo o treści: „nie została ustalona odpowiedzialność cywilna za skutki przedmiotowego zdarzenia. Kierujący pojazdem mimo pism monitujących ze strony naszej firmy nie odpowiedział na wezwanie dotyczące potwierdzenia okoliczności powyższego zdarzenia drogowego”. Co mam teraz zrobić, by otrzymać odszkodowanie? Czy mają coś do tego ubezpieczenia komunikacyjne?

Opisana przez Pana sytuacja nie jest odosobniona, a z takim działaniem ubezpieczycieli można się często spotkać.

Należy przypuszczać, iż odmowa wypłaty odszkodowania w Pańskim przypadku wynikła z odwołania się zakładu ubezpieczeń do zasady akcesoryjności odpowiedzialności ubezpieczyciela określonej m.in. w art. 34 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych, zgodnie z którym „z ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych przysługuje odszkodowanie, jeżeli posiadacz lub kierujący pojazdem mechanicznym są obowiązani do odszkodowania za wyrządzoną w związku z ruchem tego pojazdu szkodę, której następstwem jest śmierć, uszkodzenie ciała, rozstrój zdrowia bądź też utrata, zniszczenie lub uszkodzenie mienia”.

Powyższa zasada oznacza, iż odpowiedzialność ubezpieczyciela istnieje wyłącznie wtedy, gdy istnieje odpowiedzialność samego ubezpieczającego (kierowcy), któremu należy udowodnić odpowiedzialność za powstałą szkodę, aby skutecznie dochodzić wypłaty odszkodowania z jego ubezpieczenia.

Zaznaczyć jednakże należy, iż zgodnie z art. 21 ust. 1 tejże ustawy nawet „zaspokojenie lub uznanie przez osobę objętą ubezpieczeniem obowiązkowym odpowiedzialności cywilnej roszczenia o naprawienie wyrządzonej przez nią szkody nie ma skutków prawnych względem zakładu ubezpieczeń lub Polskiego Biura Ubezpieczycieli Komunikacyjnych, które nie wyraziły na to uprzednio zgody”. …   Przeczytaj pełną treść

… Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 17 maja 2007 r. (sygn. akt III CZP 150/06)

Odszkodowanie przysługujące na podstawie umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadacza pojazdu mechanicznego za szkodę powstałą w związku z ruchem tego pojazdu, ustalone według cen części zamiennych i usług, obejmuje kwotę podatku od towarów i usług (VAT) w zakresie, w jakim poszkodowany nie może obniżyć podatku od niego należnego o kwotę podatku naliczonego.

Sąd Najwyższy na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 17 maja 2007 r. na skutek zagadnienia prawnego przedstawionego przez Rzecznika Ubezpieczonych we wniosku z dnia 16 listopada 2006 r.:

"Czy podatek od towarów i usług VAT jest elementem odszkodowania w przypadku ustalenia jego wysokości wyłącznie według cen części zamiennych i usług niezbędnych do dokonania naprawy (tj. na podstawie metody kosztorysowej)?"

podjął uchwałę:
Odszkodowanie przysługujące na podstawie umowy ubezpieczenia OC posiadacza pojazdu mechanicznego za szkodę powstałą w związku z ruchem tego pojazdu, ustalone według cen części zamiennych i usług, obejmuje kwotę podatku od towarów i usług (VAT) w zakresie, w jakim poszkodowany nie może obniżyć podatku od niego należnego o kwotę podatku naliczonego. 

  Uzasadnienie
Motywując przedstawione Sądowi Najwyższemu zagadnienie prawne, Rzecznik Ubezpieczonych stwierdził, że w związku z dochodzeniem przez ubezpieczonych od zakładu ubezpieczeń odszkodowania na podstawie umowy ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdu mechanicznego ubezpieczyciele w przyznanym odszkodowaniu ubezpieczeniowym nie uwzględniają podatku od towarów i usług VAT w razie ustalenia tego odszkodowania na podstawie cen części zamiennych i usług niezbędnych do dokonania naprawy, tj. tzw. metodą kosztorysową.

W ocenie ubezpieczycieli niedokonanie przez poszkodowanego (ubezpieczonego) naprawy pojazdu, pozwala - w razie przyjęcia tzw. kosztorysowej metody ustalania odszkodowania - na nieuwzględnienie podatku VAT w przyznanym ubezpieczonemu odszkodowaniu. Poszkodowany nie ponosi bowiem kosztów w postaci zapłaty tego podatku, toteż uwzględnienie tego podatku przy ustalaniu rozmiaru odszkodowania stanowiłoby naruszenie art. 8241 k.c. i art. 361 § 2 k.c.

Suma pieniężna wypłacona przez ubezpieczyciela nie może być bowiem wyższa od poniesionej szkody, jeżeli nie umówiono się inaczej, a naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany rzeczywiście poniósł. Koszt zapłaty podatku VAT jako koszt nieponiesiony przez ubezpieczonego nie może być kwalifikowany jako strata poszkodowanego.

(...) Jeżeli zgodnie z art. 3 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 5 lipca 2001 r. cena stanowi wartość wyrażoną w jednostkach pieniężnych, którą kupujący zobowiązany jest zapłacić przedsiębiorcy za towar lub usługę, a w cenie tej uwzględnia się także podatek od towarów i usług, to miernikiem wysokości odszkodowania ustalonego według cen kosztów naprawy będzie tak określona cena naprawy pojazdu obejmująca podatek VAT (por. też uzasadnienie uchwały Sądu Najwyższego z dnia 15 listopada 2001 r., III CZP 68/01, OSNC 2002, z. 6, poz. 74).

W judykaturze Sądu Najwyższego za ugruntowane i trafne należy uznać stanowisko dotyczące daty powstania roszczenia o świadczenie odszkodowawcze w ramach ustawowego ubezpieczenia komunikacyjnego odpowiedzialności cywilnej. Roszczenie uprawnionego i odpowiadający mu obowiązek ubezpieczyciela naprawienia szkody powstają z chwilą wyrządzenia szkody, tj. z chwilą nastąpienia wypadku komunikacyjnego w razie pojawienia się przesłanek przewidzianych w art. 436 k.c.

Obowiązek naprawienia szkody nie jest więc uzależniony od tego, czy poszkodowany dokonał naprawy rzeczy i czy w ogóle zamierzał ją naprawić, odszkodowanie ma bowiem wyrównać mu uszczerbek majątkowy powstały w wyniku zdarzenia wyrządzającego szkodę, a uszczerbek taki istnieje już od chwili wyrządzenia szkody do czasu wypłacenia przez zobowiązanego sumy pieniężnej odpowiadającej wysokości szkody ustalonej w sposób przewidziany prawem (art. 363 § 2 i art. 361 § 1 k.c.; por. np. uzasadnienie uchwały Sądu Najwyższego z dnia 15 listopada 2001 r., III CZP 68/01, OSNC 2002, z. 6, poz. 74; uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 20 lutego 2002 r., V CKN 908/00, niepubl.; uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 11 czerwca 2001 r., V CKN 226/00, OSNC 2002, z. 3, poz. 40; uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 7 sierpnia 2003 r. IV CKN 387/01, niepubl.). …   Przeczytaj pełną treść

Jeżeli chcesz wiedzieć więcej na ten temat – kliknij tutaj i zapytaj prawnika >>

Treści powiązane