Sprzedaż samochodu używanego

Kupującemu „Z” przysługują roszczenia z tytułu rękojmi, ale po spełnieniu określonych przesłanek. Jednocześnie niespełnienie ich daje prawo sprzedającemu „Y” do uwolnienia się od odpowiedzialności z tytułu rękojmi. Istotne byłoby tu także zapoznanie się z umową sprzedaży samochodu, mimo to opiszę poniżej ogólne przepisy regulujące odpowiedzialność sprzedającego.

Ja wynika z opisu sytuacji, umowa została zawarta pomiędzy dwiema osobami fizycznymi – bez udziału strony sprzedającej, będącej przedsiębiorcą; mają wobec tego zastosowanie przepisy Kodeksu cywilnego.

Podstawą roszczeń kupującego „Z” są art. 558-60 Kodeksu cywilnego:

„Art. 558. [Modyfikacja odpowiedzialności] § 1. Strony mogą odpowiedzialność z tytułu rękojmi rozszerzyć, ograniczyć lub wyłączyć. Jednakże w umowach z udziałem konsumentów ograniczenie lub wyłączenie odpowiedzialności z tytułu rękojmi jest dopuszczalne tylko w wypadkach określonych w przepisach szczególnych.

§ 2. Wyłączenie lub ograniczenie odpowiedzialności z tytułu rękojmi jest bezskuteczne, jeżeli sprzedawca zataił podstępnie wadę przed kupującym.

Art. 559. Sprzedawca nie jest odpowiedzialny z tytułu rękojmi za wady fizyczne, które powstały po przejściu niebezpieczeństwa na kupującego, chyba że wady wynikły z przyczyny tkwiącej już poprzednio w rzeczy sprzedanej.

Art. 560. § 1. Jeżeli rzecz sprzedana ma wady, kupujący może od umowy odstąpić albo żądać obniżenia ceny. Jednakże kupujący nie może od umowy odstąpić, jeżeli sprzedawca niezwłocznie wymieni rzecz wadliwą na rzecz wolną od wad albo niezwłocznie wady usunie. Ograniczenie to nie ma zastosowania, jeżeli rzecz była już wymieniona przez sprzedawcę lub naprawiana, chyba że wady są nieistotne.

§ 2. Jeżeli kupujący odstępuje od umowy z powodu wady rzeczy sprzedanej, strony powinny sobie nawzajem zwrócić otrzymane świadczenia według przepisów o odstąpieniu od umowy wzajemnej.

§ 3. Jeżeli kupujący żąda obniżenia ceny z powodu wady rzeczy sprzedanej, obniżenie powinno nastąpić w takim stosunku, w jakim wartość rzeczy wolnej od wad pozostaje do jej wartości obliczonej z uwzględnieniem istniejących wad.

§ 4. Jeżeli sprzedawca dokonał wymiany, powinien pokryć także związane z tym koszty, jakie poniósł kupujący”.

„Sprzedawca nie odpowiada za wady rzeczy, o których kupujący wiedział w chwili zawarcia umowy albo w chwili wydania rzeczy. W szczególności dotyczy to wad, o których sprzedawca sam kupującego poinformował, np. poprzez wskazanie na krótki termin trwałości rzeczy lub jej nieprzydatność do oznaczonego użytku. Istotne jest przy tym, czy kupujący rzeczywiście wiedział o istnieniu wady. Sprzedawca nie może się bronić argumentem, że wada była jawna lub łatwa do zauważenia. Dla zwolnienia sprzedawcy od odpowiedzialności z tytułu rękojmi za wady nie wystarczy bowiem, że kupujący mógł – przy dołożeniu należytej staranności – wadę zauważyć, ale koniecznym jest aby kupujący faktycznie o wadzie wiedział. Sprzedawca bowiem odpowiada także za wady jawne, jeśli nie były kupującemu znane” (wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 26.01.1994 r., sygn. akt I ACr 640/94; „Wokanda” 1994, nr 11, str. 48).

W przypadku sprzedaży rzeczy używanych kupujący jednak powinien liczyć się z normalnym jej zużyciem, które zawsze zmniejszy jej wartość i przeważnie również i użyteczność. Tego typu wady wynikające z normalnego zużycia używanej rzeczy powinny być objęte świadomością kupującego, a w konsekwencji jeżeli rzecz była sprzedawana jako używana, sprzedawca za takie wady odpowiadać nie powinien (uchwała Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 21.03.1977 r., sygn. akt III CZP 11/77; OSNCP 1997, nr 8, poz. 132).

W żadnym natomiast wypadku sprzedawca nie zwolni się od odpowiedzialności z tytułu rękojmi za wady rzeczy, wykazując, że wada powstała bez jego winy lub że o wadzie nie wiedział.

Przy sprzedaży rzeczy indywidualnie oznaczonej, w odniesieniu do której, z mocy art. 155 § 1, prawo własności przechodzi na nabywcę w chwili zawarcia umowy, sytuacja może ukształtować się odmiennie; jeżeli bowiem rzecz sprzedana pozostanie jakiś czas w posiadaniu sprzedawcy i w tym właśnie czasie powstaną w rzeczy przyczyny wadliwości, jaka potem ujawni się po wydaniu rzeczy kupującemu, wadliwość ta będzie objęta odpowiedzialnością z tytułu rękojmi.

Kupujący „Z” ma prawo dochodzenia roszczeń opisanych w art. 560.

Celem obniżenia ceny na podstawie art. 560 § 1 i 3 Kodeksu cywilnego jest przywrócenie pełnej ekwiwalentności świadczeń stron danej umowy. Kupujący dokonuje tego poprzez złożenie odpowiedniego oświadczenie sprzedawcy. W wyniku skorzystania z tego uprawnienia przestaje obowiązywać dotychczasowe wynagrodzenie i należy ustalić je na nowo (wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 22.01.1997 r., sygn.a kt I ACa 105/96; „Prawo Gospodarcze” 1997, nr 10, str. 57). Obniżenie powinno nastąpić w takim stosunku, w jakim wartość rzeczy wolnej od wad pozostaje do jej wartości obliczonej z uwzględnieniem istniejących wad (art. 560 § 3 Kodeksu cywilnego). Jeżeli cena nie została jeszcze zapłacona przez kupującego, będzie on zobowiązany do zapłaty ceny w obniżonej wysokości, natomiast jeżeli zapłacił on już całą cenę, będzie miał roszczenie do sprzedawcy o zwrot nadpłaty.

Kupujący ma ograniczoną możliwość żądania od sprzedawcy usunięcia wady sprzedanej rzeczy. Może wystąpić z takim żądaniem, jeżeli rzecz sprzedana była oznaczona co do tożsamości, a jednocześnie sprzedawca był wytwórcą rzeczy sprzedanej.

Występując z żądaniem naprawy rzeczy, kupujący powinien wyznaczyć sprzedawcy odpowiedni termin do wykonania naprawy, z zagrożeniem, że po jego bezskutecznym upływie od umowy odstąpi. Jednakże sprzedawca nie jest bezwzględnie związany w tym zakresie żądaniem kupującego, gdyż może odmówić usunięcia wady, jeżeli wymagałoby ono nadmiernych kosztów. W razie zasadnej odmowy naprawy rzeczy przez sprzedawcę kupującemu pozostałyby albo prawo odstąpienia od umowy, albo prawo żądania obniżenia ceny (nie mógłby na pewno żądać wymiany rzeczy na wolną od wad, skoro rzecz była oznaczona co do tożsamości)

W wypadku ujawnienia się wady fizycznej rzeczy sprzedanej, na kupującym „Z” ciąży obowiązek dopełnienia tzw. aktów staranności w stosunku do sprzedawcy, których wypełnienie jest warunkiem skutecznej realizacji uprawnień z tytułu rękojmi.

Kupujący jest zobowiązany zawiadomić sprzedawcę o wadzie rzeczy w ciągu miesiąca od jej wykrycia. Jeżeli zaś w danych stosunkach przyjęte jest zbadanie zakupionej rzeczy, kupujący jest zobowiązany zawiadomić sprzedawcę o wadzie rzeczy w ciągu miesiąca po upływie czasu, w którym mógł wadę wykryć przy zachowaniu należytej staranności.

Skutkiem niedochowania terminów zawiadomienia sprzedawcy o wadzie rzeczy sprzedanej oraz terminów zbadania rzeczy jest utrata przez kupującego wszystkich uprawnień z tytułu rękojmi.

Podsumowując – jeśli z treści umowy nie wynikają odmienne ustalenia co do stanu samochodu, kupującemu „Z” przysługują wymienione roszczenia, pod warunkiem że w terminie zawiadomił sprzedawcę „Y”.